บูเช็กเทียน
อดีตจักรพรรดินีนาถจีน ราชวงศ์อู่โจว / From Wikipedia, the free encyclopedia
อู่ เจ๋อเทียน ตามสำเนียงกลาง หรือ บูเต็กเทียง ตามสำเนียงแต้จิ๋ว หรือ บูเช็กเทียน ตามสำเนียงฮกเกี้ยน (จีนตัวย่อ: 武则天; จีนตัวเต็ม: 武則天; พินอิน: Wǔ Zétiān; เวด-ไจลส์: Wu3 Tse2-t'ien1; 17 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 624[6][7] – 16 ธันวาคม ค.ศ. 705[8]) [9] พระนามเดิมว่า อู่ จ้าว (จีน: 武曌; พินอิน: Wǔ Zhào; เวด-ไจลส์: Wu3 Chao4) ในราชวงศ์ถังมักออกพระนามว่า เทียนโฮ่ว (天后) [10] และในสมัยต่อมาว่า อู่โฮ่ว (武后) ทรงเป็นผู้สถาปนาราชวงศ์อู่โจว และทรงเป็นสตรีพระองค์เดียวในประวัติศาสตร์จีนอันยาวนานกว่าสี่พันปีที่ได้เป็นฮ่องเต้
![]() | บทความนี้อาจต้องการตรวจสอบต้นฉบับ ในด้านไวยากรณ์ รูปแบบการเขียน การเรียบเรียง คุณภาพ หรือการสะกด คุณสามารถช่วยพัฒนาบทความได้ |
บทความนี้ยังต้องการเพิ่มแหล่งอ้างอิงเพื่อพิสูจน์ความถูกต้อง |
อู่ เจ๋อเทียน | |||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
เทียนโฮ่วหวงตี้ (天后皇帝) | |||||||||||||||||||||
พระบรมฉายาสาทิสลักษณ์จากสมุดรวมภาพจักรพรรดิจีน วาดขึ้นในคริสต์ศตวรรษที่ 18 | |||||||||||||||||||||
ไท่ช่างหวงตี้ (太上皇帝) | |||||||||||||||||||||
ดำรงพระยศ | 22 กุมภาพันธ์ ค.ศ.705 – 16 ธันวาคม ค.ศ.705 (0 ปี 297 วัน) | ||||||||||||||||||||
จักรพรรดินีนาถแห่งจักรวรรดิจีน | |||||||||||||||||||||
ครองราชย์ | 16 ตุลาคม ค.ศ.690[1] – 22 กุมภาพันธ์ ค.ศ.705[2] | ||||||||||||||||||||
ก่อนหน้า | จักรพรรดิถังรุ่ยจง (ราชวงศ์ถัง) | ||||||||||||||||||||
ถัดไป | จักรพรรดิถังจงจง (ราชวงศ์ถัง) | ||||||||||||||||||||
武周皇帝 จักรพรรดินีนาถแห่งราชวงศ์อู่โจว | |||||||||||||||||||||
ครองราชย์ | 16 ตุลาคม ค.ศ.690[3] – 22 กุมภาพันธ์ ค.ศ.705[4] | ||||||||||||||||||||
ก่อนหน้า | พระองค์แรกราชวงศ์อู่โจว | ||||||||||||||||||||
ถัดไป | ยุบราชวงศ์อู่โจว | ||||||||||||||||||||
หวงไท่โฮ่ว | |||||||||||||||||||||
ดำรงพระยศ | 27 ธันวาคม ค.ศ.683 – 16 ตุลาคม ค.ศ.690 (6 ปี 293 วัน) | ||||||||||||||||||||
ก่อนหน้า | จักรพรรดินีหู | ||||||||||||||||||||
ถัดไป | จักรพรรดินีเหวย์ | ||||||||||||||||||||
หวงโฮ่ว | |||||||||||||||||||||
ดำรงพระยศ | 2 ธันวาคม ค.ศ.655 – 27 ธันวาคม ค.ศ.683 (28 ปี 25 วัน) | ||||||||||||||||||||
ก่อนหน้า | จักรพรรดินีหวัง | ||||||||||||||||||||
ถัดไป | จักรพรรดินีเหวย์ | ||||||||||||||||||||
ข้อมูลส่วนพระองค์ | |||||||||||||||||||||
การทูล | ปี้เซี่ย (陛下) | ||||||||||||||||||||
สถานะการสมรส | พระภรรยาเจ้า | ||||||||||||||||||||
พระนามลำลอง | อู่ เหม่ย (武媚), อู่ เจ๋อเทียน (武则天) | ||||||||||||||||||||
พระราชสมภพ | 17 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 624/623 | ||||||||||||||||||||
สวรรคต | 16 ธันวาคม ค.ศ. 705 (ราว 83 พรรษา) ลั่วหยาง มหาจักรวรรดิถัง | ||||||||||||||||||||
ฝังพระบรมศพ | สุสานหลวงถังเฉียน | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
พระราชสวามี | จักรพรรดิถังไท่จง (637-649) จักรพรรดิถังเกาจง (655-683) | ||||||||||||||||||||
พระราชชนก | ไท่จู่เกาหวงตี้อู่ซื่อเยว์ 太祖高皇帝(武士彟) | ||||||||||||||||||||
พระราชชนนี | เซี่ยวหมิงเกาหวงโฮ่ว (แซ่หยาง) 孝明高皇后(杨) | ||||||||||||||||||||
พระราชบุตร |
| ||||||||||||||||||||
ราชวงศ์ |
| ||||||||||||||||||||
ตระกูล | อู่ (武) | ||||||||||||||||||||
ศาสนา | พุทธมหายาน | ||||||||||||||||||||
ในแผ่นดินของพระราชสวามีและพระราชบุตรของพระนางระหว่างปี ค.ศ. 665 ถึง 690 พระนางทรงปกครองจีนโดยพฤตินัย ต่อมาในปี ค.ศ. 690 ถึง 705 พระนางทรงสถาปนาราชวงศ์ของพระนางเอง คือ ราชวงศ์โจว หรือในประวัติศาสตร์จีนเรียกว่า ราชวงศ์อู่โจว และเฉลิมพระนามพระนางเองว่า เชิ่งเสินหวงตี้ (聖神皇帝) [11] อันเป็นการละเมิดประเพณีแต่โบราณและยังทำให้ราชวงศ์ถังสะดุดหยุดลงระยะหนึ่ง นักประวัติศาสตร์ผู้นิยมลัทธิขงจื๊อจึงประณามพระนางเป็นอย่างมาก
อู่ เจ๋อเทียน ทรงมีตำแหน่งสำคัญทั้งในสมัยถังไท่จง จักรพรรดิพระองค์ที่ 2 แห่งราชวงศ์ถัง และในสมัยถังเกาจง จักรพรรดิพระองค์ที่ 3 แห่งราชวงศ์ถัง โดยแรกเริ่มทรงได้รับการแต่งตั้งให้เป็นพระสนมของถังไท่จง เมื่อถังไท่จงสวรรคต พระนางจึงได้อภิเษกสมรสกับถังเกาจงในปี ค.ศ. 655 และได้รับการขนานพระนามว่า เกาจงฟูเหริน (高宗夫人)
ในปี ค.ศ. 690 หลังจากถังเกาจงสวรรคต ก็เกิดการแย่งชิงราชสมบัติเป็นเวลากว่า 7 ปี ในที่สุดพระนางได้ทรงตั้งตนขึ้นเป็นฮ่องเต้หญิงพระองค์แรกในประวัติศาสตร์จีน รวมถึงประกาศเปลี่ยนราชวงศ์ถังเป็นราชวงศ์อู่โจวตั้งแต่นั้นมา จนสวรรคตเมื่อปี ค.ศ. 705[12]
ในช่วงที่อู่ เจ๋อเทียน ทรงเป็นผู้นำทั้งด้านการปกครองและการทหาร มีการขยายอำนาจของจีนออกไปเป็นอันมากเกินกว่าอาณาเขตดินแดนเดิมที่เคยมีมา ไปถึงบริเวณทวีปเอเชียกลาง รวมถึงการครอบครองพื้นที่แถบคาบสมุทรเกาหลีตอนบน ส่วนภายในประเทศจีนเอง แม้จะมีผู้ที่ได้รับผลกระทบจากการไขว่คว้าเพื่อให้ได้มาซึ่งอำนาจของพระนางทั้งในการสู้รบ ปราบปรามกบฏ และลงโทษประหารชีวิต แต่พระนางได้ทรงพัฒนาประเทศโดยการส่งเสริมและเผยแพร่ระบบการสอบจอหงวนเพื่อส่งเสริมให้บัณฑิตผู้มีความรู้ความสามารถเข้ามารับราชการบริหารประเทศโดยไม่คำนึงถึงชนชั้น[13] ส่งเสริมและยกระดับบทบาทของสตรีเพศโดยเปิดโอกาสให้เข้ารับตำแหน่งราชการในระดับสูง นอกจากนี้พระนางยังให้ความเป็นธรรมแก่ประชาชนด้วยการลดภาษีอากรที่กดขี่ ส่งเสริมการเกษตรและการสร้างงาน[13] ทำให้ประเทศจีนในยุคของพระนางมีความเข้มแข็งและพัฒนาด้านเศรษฐกิจอย่างรวดเร็ว
อู่ เจ๋อเทียน ทรงส่งเสริมและให้ความสำคัญแก่พระพุทธศาสนามากกว่าลัทธิเต๋าในฐานะเป็นศาสนาประจำชาติ จนจัดให้มีการสร้างวัดและปฏิมากรรมในถ้ำ เช่น ถ้ำผาหลงเหมิน กล่าวได้ว่าพระพุทธศาสนาได้รับการพัฒนาอย่างสูงสุดในประเทศจีนในช่วงยุคของพระนาง[13]
นอกจากในฐานะผู้นำทางการเมือง อู่ เจ๋อเทียน ยังมีชีวิตครอบครัวที่โดดเด่น แม้ว่าในบางครั้งความสัมพันธ์ในครอบครัวจะเป็นปัญหาให้แก่พระนาง มีพระโอรส 3 พระองค์ซึ่งต่อมาได้ขึ้นครองราชบัลลังก์เป็นจักรพรรดิ และพระนัดดาของพระนาง คือ ถังเสวียนจง จักรพรรดิหนึ่งในยุคทองแห่งประวัติศาสตร์จีน[14]