Apendisitis

Ang apendisitis (Tinagalog: apendisaytis) ay ang sakit na kinatatangian ng pamamaga dahil sa pagsakop ng mikrobyo sa appendix (Tinagalog: apendiks), na isang bahagi ng malaking bituka ng tao. Dahil sa pamamaga at pagsakop, karaniwang kailangang sumailalim sa isang siruhiyang tinatawag na apendektomiya ang isang tao, kung saan tinatanggal ang apendiks. Bagaman may katungkulan ang apendiks na kaugnay ng sistemang imyuno, maaring alisin ang nasakop na apendiks sapagkat magagawa ng sistemang imyuno ang tungkulin ng apendiks kahit natanggal na ito mula sa katawan ng tao.^[1]

Apendisitis
Isang apendiks na malubha ang pamamaga at paglaki, na hiniwa nang pahaba.
Espesyalidad	General surgery

Dahilan ng apendisitis

Sa kasalukuyan, walang katiyakan kung ano ang sanhi ng apendisitis. Ngunit may katiyakan na ito ay hindi isang namamanang kalagayan, walang kaugnayan sa salinlahi, at hindi ito nakakahawa.^[1]

Mga sintomas ng apendisitis

Kabilang sa mga sintomas ng apendisitis ang pananakit ng tiyan mula sa gitna, na nasa may itaas na bahagi ng puson. Ang hapding ito ay gumagapang patungon sa kanang bahagi ng tiyan at pati na sa pang-ibabang bahagi ng tiyan, partikular na sa may kanan ng puson). Ito ang karaniwang paglalarawan ng pananakit na ito dahil sa pamamaga ng apendiks, subalit maaring maging ibang bahagi ng tiyan ang madamay ng sakit. Bukod sa pananakit ng tiyan, ang taong may-apendisaytis ay maari ring makadama ng kawalan ng ganang kumain, pagsusuka, pagkaliyo, pagtitibi^[a], panghihina, at pagkakalos.^[1]

Katangian ng hapdi

Ang pananakit, na karaniwang inilalarawan ng apektadong tao bilang napakasakit, napakahapdi, o napakakirot. Ang pananakit ay karaniwang lumalampas nang mahigit sa 24 na mga oras, at hindi naiibsan o hindi natatanggal kahit uminom ng gamot na pantanggal ng pananakit.^[1]

Pagtiyak sa apendisitis

Ang manggagamot ang makakatiyak ng pagkakaroon ng apendisitis ng isang maysakit. Magsasagawa ang duktor ng pagsusuri sa pamamagitan ng pakikipag-usap sa maysakit, pagtingin ng tiyan, magpasagawa ng mga eksaminasiyong panglaboratoriyo (kabilang ang kumpletong pagbilang ng dugo o complete blood count, dinadaglat bilang CBC, at pagsusuri ng ihi o urinalysis).^[1]

Lunas

Ang apendisaytis ay malulunasan sa pamamagitan ng siruhiya, kung saan tinatanggal ang apendiks na nasakop. Isinasagawa ito upang huwag kumalat sa ibang mga bahagi ng bituka ang sakop ng mikrobyo. Ang siruhiya ang makapipigil sa pagkasira ng bituka at makaiiwas sa sakaling pagkamatay ng taong nagkaapendisaytis.^[1]