Tsipre

Ang Tsipre (Griyego: Κύπρος, tr. Kýpros; Turko: Kıbrıs), opisyal na Republika ng Tsipre, ay bansang pulo na matatagpuan sa silangang bahagi ng Dagat Mediteraneo. Bagama't heograpikal na nasa Kanlurang Asya, nakahanay ang mga ugnayang kultural at politikal nito sa Timog-Silangang Europa. Ang kabisera at pinakamalaking lungsod nito ay Nikosya.

Republika ng Tsipre Κυπριακή Δημοκρατία (Griyego) Kıbrıs Cumhuriyeti (Turko)
Watawat Eskudo
Awitin: Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν Hýmnos is tin Eleftherían "Himno sa Kalayaan"
Location of the Republic of Cyprus in dark green, Northern Cyprus in light green
Kabisera at pinakamalaking lungsod	Nikosya 35°10′N 33°22′E
Wikang opisyal	Greek Turkish[1]
Iba pa	Armenian Cypriot Arabic
Katawagan	Tsipriota
Pamahalaan	Unitaryong pampanguluhang republika
• President	Nikos Christodoulides
• Vice-President	Vacant[a]
• President of the House of Representatives	Annita Demetriou
Lehislatura	House of Representatives
Independence from the United Kingdom
• London-Zürich Agreements	19 February 1959
• Independence proclaimed	16 August 1960
• Independence Day	1 October 1960
• Joined the EU	1 May 2004
Lawak
• Total[b]	9,251 km2 (3,572 sq mi) (162nd)
• Katubigan (%)	0.11[3]
Populasyon
• Pagtataya sa 2021	1,244,188[b] [4][5] (158th)
• Senso ng 2021	923,272[c][6]
• Densidad	123.4[b][7]/km2 (319.6/sq mi) (82nd)
KDP (PLP)	Pagtataya sa 2023
• Kabuuan	$49.655 billion[8] (124th)
• Bawat kapita	$53,931[8] (32nd)
KDP (nominal)	Pagtataya sa 2023
• Kabuuan	$32.032 billion[8] (104th)
• Bawat kapita	$34,791[8] (27th)
Gini (2022)	29.4[9] mababa
TKP (2021)	0.896[10] napakataas · 29th
Salapi	Euro (€) (EUR)
Sona ng oras	UTC+2 (EET)
• Tag-init (DST)	UTC+3 (EEST)
Gilid ng pagmamaneho	left
Kodigong pantelepono	+357
Kodigo sa ISO 3166	CY
Internet TLD	.cy[d]

Kasaysayan

Pagtataas ng watawat ng Britanya sa Nicosia

Ang Tsipre ay sinakop ng Britanya mula sa Turkiya noong 1914. Noong 1925, sinimulan itong pamunuan ng Britanya bilang isang kolonya at ito'y pinamunuan ng isang gobernador. Nang mga bandang 1950s, dinamanda ng mga Grekong-Cypriot ng enosis (isang kasunduan na magtatalaga na maging parte ang teritoryo ng bansang Gresya). Ang dimandang ito ay tinanggihan naman ng mga Turkong-Cypriot. Dahil dito, nagkaroon ng pag-atake ang mga gerilya at napilitang tumakas ang relihiyosong pinuno ng mga Grekong-Cypriot na si Makarios III.^[11]

Sa huli, pinagkasunduan ng Britanya, Gresya, at Turkiya na kailangang maging ganap na bansa ang Tsipre, kasama na ang pagpapanatili ng kapayapaan sa pagitan ng mga Greko at Turkong komunidad s sa loob ng bansa. Noong 1960, si Arsobispo Makarios ang unang naging pangulo ng Tsipre.^[11]

Noong 1974, nahati sa dalawa ang bansang Tsipre: Hilagang Tsipre, at Republika ng Tsipre. Ito ay dahil sa hindi natatapos na alitan sa pagitan ng mga Grekong-Cypriot at Turkong-Cypriot.^[12]

Mga teritoryong pampangasiwaan

Pangunahing artikulo: Mga distrito ng Tsipre

1. Distrito ng Nicosia

Tingnan din

• Talaan ng mga pamayanan sa Tsipre

Mga nota

1. The vice presidency is reserved for a Turkish Cypriot. However the post has been vacant since the Turkish invasion in 1974.^[2]
2. Including Northern Cyprus, the UN buffer zone and Akrotiri and Dhekelia.
3. Government-controlled areas of the Republic of Cyprus.
4. The .eu domain is also used, shared with other European Union member states.