Dolyar ng Australya

Ang Australian dollar (sign: $; code: AUD; pinaikling A $ o kung minsan ay AU$ upang makilala ito mula sa iba pang dollar-denominated currency;^[1][2] at tinutukoy din bilang dollar o Aussie dollar) ay ang opisyal na currency at legal na tender ng Australia, kasama ang lahat ng panlabas na teritoryo, at tatlong independiyenteng soberanya Pacific Island states: Kiribati, Nauru, at Tuvalu.^[3][4][5][6]

Dolyar ng Australya
Talaksan:Australian 100 dollar note Obverse Fourth Series.jpeg Talaksan:Australian $1 Coin.png $100 banknote (2020, obverse) $1 coin (reverse)
Kodigo sa ISO 4217	AUD
Bangko sentral	Reserve Bank of Australia
Website	rba.gov.au
Date of introduction	14 February 1966
User(s)	Australia 7 external territories Ashmore and Cartier Islands Australian Antarctic Territory  Christmas Island  Cocos (Keeling) Islands Coral Sea Islands Territory Heard Island and McDonald Islands  Norfolk Island 3 other countries  Kiribati (alongside Kiribati dollar)  Nauru  Tuvalu (alongside Tuvaluan dollar)
Pagtaas	5.4% (Australia only)
Pinagmulan	Reserve Bank of Australia, September quarter 2023.
Pegged by	Tuvaluan dollar and Kiribati dollar at par
Subunit
1⁄100	cent
Sagisag	$
cent	c
Barya
Pagkalahatang ginagamit	5c, 10c, 20c, 50c, $1, $2
Bihirang ginagamit	1c, 2c (no longer in production)
Salaping papel
Pagkalahatang ginagamit	$5, $10, $20, $50, $100
Bihirang ginagamit	$1, $2 (no longer in production)
Limbagan ng perang barya	Note Printing Australia
Website	noteprinting.com
Gawaan ng perang barya	Royal Australian Mint
Website	ramint.gov.au

Ang dolyar ng Australia ay ipinakilala bilang isang decimal currency noong 14 Pebrero 1966 upang palitan ang non-decimal Australian pound, na may rate ng conversion na dalawang dolyar sa pound (A£1 = A$2). Ito ay nahahati sa 100 cents. Ang simbolo ng $ ay nauuna sa halaga. Sa pagpapakilala ng pera, ang simbolo ng $ ay nilayon na magkaroon ng dalawang stroke, ngunit ang bersyon na may isang stroke ay palaging katanggap-tanggap.^[7][8]

Noong 2023, mayroong A$4.4 milyon na mga barya^[9] at A$101.3 bilyon sa mga tala^[10] ng Australian currency in circulation, o humigit-kumulang A$6,700 bawat tao sa Australia,^[11] na kinabibilangan ng mga cash reserves na hawak ng banking system at cash in circulation sa ibang mga bansa o hawak bilang isang foreign exchange reserve.

Batayang Konstitusyon

Section 51(xii) of the Constitution of Australia ay nagbibigay sa Commonwealth (federal) Parliament ng kapangyarihang magbatas patungkol sa "currency, coinage, at legal tender".^[12] Ang mga estado ay hindi pinapayagang mag-coin ng pera, alinsunod sa seksyon 115 na nagtatakda na "[a] State shall not coin money , ni gumawa ng anuman maliban sa ginto at pilak na barya bilang legal na bayad sa pagbabayad ng mga utang".^[13] Sa ilalim ng probisyong ito ang [[Perth] Mint]], na pagmamay-ari ng gobyerno ng Western Australian, ay gumagawa pa rin ng mga ginto at pilak na barya na may legal na katayuan sa tender,^{[kailangan ng sanggunian]} ang Australian Gold Nugget at Australian Silver Kookaburra. Ang mga ito, gayunpaman, bagama't may katayuan ng legal na tender, ay halos hindi kailanman ipinakalat o ginagamit sa pagbabayad ng mga utang, at karamihan ay itinuturing na bullion coin. Ginagawa na ngayon ang mga barya sa Australia sa Royal Australian Mint sa Canberra.

Kasaysayan

Nakaturo ang "Australian Royal" dito. Para sa Australian royalty, tingnan ang Monarchy of Australia.

Padron:Karagdagang

Tingnan din: Kasaysayan ng pera ng Australia

Background

Bago ang Federation noong 1901, ang anim na kolonya na binubuo ng Australia ay may magkahiwalay na mga pera, na lahat ay malapit na kinopya ang British currency system, at kadalasang napapalitan sa isa't isa sa isang- sa-isang batayan. Kaya naman ang Federation ay hindi nakitang apurahang nangangailangan ng isang solong, pinag-isang pera. Para sa isa pang 10 taon, ang mga kolonyal na banknote at mga barya ay patuloy na naging pangunahing nagpapalipat-lipat na mga pera.

Noong 1902, isang piling komite ng House of Representatives, na pinamumunuan ni George Edwards, ay nagrekomenda na ang Australia ay magpatibay ng isang solong pambansang decimal na pera, na may isang libra na nahahati sa sampung florins at bawat florin ay binubuo ng 100 cents.^[14] Gayunpaman, hindi naaksyunan ang rekomendasyon.

Ang Australian pound (A£) ay ipinakilala noong 1910, katumbas ng pound sterling (A£1 = UK£1). Tulad ng UK pound, hinati ito sa 240 pence, o 20 shillings (bawat isa ay binubuo ng 12 pence). Noong Disyembre 1931, ang pera ng Australia ay pinababa ng halaga ng 25%, kung kaya't ang isang kalahating kilong shilling ng Australia ay katumbas ng isang pound sterling.^[15]

Noong 1937, isang pagbabangko royal na komisyon,^{[pananda 1]} na itinalaga ng [ [Lyons government]], nagrekomenda na ang Australia ay magpatibay ng "isang sistema ng decimal coinage ... batay sa paghahati ng Australian pound sa 1000 parts".^[16] Hindi rin tinanggap ang rekomendasyong ito.

Pag-ampon ng dolyar

Noong Pebrero 1959, ang treasurer Harold Holt ay nagtalaga ng Decimal Currency Committee, na pinamumunuan ni Walter D. Scott, upang suriin ang mga merito ng decimalization. Ang komite ay nag-ulat noong Agosto 1960 na pabor sa decimalization at iminungkahi na ang isang bagong pera ay ipinakilala (mula Pebrero 1963), upang maging modelo sa pagpapalit ng South Africa ng South African pound ng [[South African rand|rand] ] (nagkakahalaga ng 10 shillings o ¹⁄₂ pound). Ang Menzies government ay nag-anunsyo ng suporta nito para sa decimalization noong Hulyo 1961, ngunit naantala ang proseso upang mabigyan ng karagdagang konsiderasyon ang proseso ng pagpapatupad.^[17] Noong Abril 1963, inihayag ni Holt na ang isang decimal na currency ay naka-iskedyul na ipakilala noong Pebrero 1966, na may base unit na katumbas ng 10 shillings, at ang Currency ay isang Decilling. itatag upang pangasiwaan ang proseso ng paglipat.^[16]

Isang proseso ng pampublikong konsultasyon ang ginanap kung saan mahigit 1,000 pangalan ang iminungkahi para sa bagong pera. Noong Hunyo 1963, inihayag ni Holt na ang bagong pera ay tatawaging "royal". Nakatagpo ito ng malawakang hindi pag-apruba ng publiko, at pagkaraan ng tatlong buwan ay inihayag na sa halip ay tatawagin itong "dollar".^[18]