Iran

Ang Iran, opisyal na Islamikong Republika ng Iran, ay isang gitnang silangang bansa na matatagpuan sa Timog-Kanlurang Asya na pinapaligiran ng Aserbayan, Armenya, at Turkmenistan sa Hilaga, Pakistan, at Afghanistan sa silangan, Turkiya at Irak (Awtonomong Rehiyon ng Kurdistan) sa kanluran. Bagaman kilala na ito ng mga katutubo bilang Iran simula noong panahon ng dinastiyang Akemenida, tinutukoy ng Kanluraning Daigdig ang bansang ito bilang Persiya hanggang noong 1935. Noong 1959, ipinahayag ni Mohammad Reza Shah Pahlavi na maaaring gamitin ang parehong kataga.

Islamikong Republika ng Iran جمهوری اسلامی ایران (Persia) Jomhuri-ye Eslâmi-ye Irân
Watawat Emblema
Salawikain: استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی Esteqlâl, Âzâdi, Jomhuri-ye Eslâmi "Kasarinlan, Kalayaan, Islamikong Republika"
Awitin: سرود ملی جمهوری اسلامی ایران Sorud-e Melli-ye Jomhuri-ye Eslâmi-ye Irân "Pambansang Awit ng Islamikong Republika ng Iran"
Show globe Show map of Iran
Kabisera at pinakamalaking lungsod	Tehran 35°41′N 51°25′E
Wikang opisyal	Persa
Katawagan	Iranian
Pamahalaan	Unitaryong pampanguluhang teokratikong Islamikong republika
• Kataas-taasang Pinuno	Ali Khamenei
• Pangulo	Masoud Pezeshkian
• Pangalawang Pangulo	Mohammad Reza Aref
Lehislatura	Islamikong Konsultatibong Asembleya
Makabagong Kasaysayan
• Median kingdom	c. 678 BC
• Achaemenid Empire	550 BC
• Parthian Empire	247 BC
• Sasanian Empire	224 AD
• Iranian Intermezzo	821
• Safavid Iran	1501
• Afsharid Iran	1736
• Constitutional Revolution	12 December 1905
• Pahlavi Iran	15 December 1925
• Iranian Revolution	11 February 1979
• Current constitution	3 December 1979
Lawak
• Kabuuan	1,648,195 km2 (636,372 sq mi) (17th)
• Katubigan (%)	1.63 (as of 2015)[1]
Populasyon
• Pagtataya sa 2024	85,961,000[2] (17th)
• Densidad	52/km2 (134.7/sq mi) (132nd)
KDP (PLP)	Pagtataya sa 2024
• Kabuuan	$1.698 trillion[3] (23rd)
• Bawat kapita	$19,607[3] (95th)
KDP (nominal)	Pagtataya sa 2024
• Kabuuan	$434.243 billion[3] (37th)
• Bawat kapita	$5,013[3] (120th)
Gini (2022)	34.8[4] katamtaman
TKP (2022)	0.780[5] mataas · 78th
Salapi	Iranian Rial (ریال) (IRR)
Sona ng oras	UTC+3:30 (IRST)
Gilid ng pagmamaneho	right
Kodigo sa ISO 3166	IR
Internet TLD	.ir ایران.

Iran ay isang multi-kultural na bansa na may maraming mga grupo ng etniko at wika. Ang pinakamalaking Persians (61%), Azerbaijan (16%), Kurds/Kurdistani (10%) at Lorestan (6%).

Mga teritoryong pampangasiwaan

1. Lalawigan ng Ardabil
2. Silangang Aserbayan
3. Kanlurang Aserbayan
4. Lalawigan ng Bushehr
5. Golestān
6. Hamadān
7. Lalawigan ng Ilām
8. Lalawigan ng Esfahān
9. Lalawigan ng Kermān
10. Fārs
11. Lalawigan ng Kermānshāh
12. Lalawigan ng Qazvin
13. Lalawigan ng Qom
14. Lalawigan ng Semnān
15. Lalawigan ng Tehrān
16. Lalawigan ng Yazd
17. Lalawigan ng Zanjān

Pamahalaan at politika

Lehislatura

Ang Asambleang Konsultibong Islamiko (Persa (Persian): مجلس شورای اسلامی; Majles-e Shurā-ye Eslāmi) ang parlamento ng Iran. Demokratikong ihinahalal ang lahat ng mga kinatawan nito, hindi tulad ng karamihan sa mga bansa sa Gitnang Silangan, bagaman kailangang sang-ayunin ang bawat isa ng Kapulungan ng mga Tagapag-alaga.