Lope K. Santos

Si Lope K. Santos (25 Setyembre 1879 – 1 Mayo 1963) ay isang tanyag na manunulat sa wikang Tagalog noong kanyang kapanahunan, sa simula ng ika-19 dantaon.^[1] Bukod sa pagiging manunulat, isa rin syang manananggol, kritiko, lider obrero, at itinuturing na Ama ng Pambansang Wika at Balarila ng Pilipinas.^[2][3]

Lope K. Santos
Si Santos mula sa publikasyong "Banaag at Sikat" noong 1906
Kapanganakan	25 Setyembre 1879(1879-09-25)
Kamatayan	1 Mayo 1963(1963-05-01) (edad 83)
Ibang pangalan	Lope C. Santos
Trabaho	manunulat, manananggol, politiko

Talambuhay

Ipinanganak si Lope K. Santos sa Pasig, Rizal - bilang Lope C. Santos - sa mag-asawang Ladislao Santos at Victoria Canseco, na kapwa mga katutubo sa Rizal. Ngunit mas inibig na gamitin ni Santos ang titik na K bilang kapalit ng C para sa kanyang panggitnang pangalan, upang asang padasino das (Kolehiyo Pilipino), matapos na makapag-aral sa Escuela Normal Superior de Maestros (Mataas na Paaralang Normal para sa mga Guro) at sa Escuela de Derecho (Paaralan ng Batas). Naging dalubhasa sya sa larangan ng dupluhan, isang paligsahan ng mga manunula na maihahambing sa larangan ng balagtasan. Noong 1900, nagsimula syang maglingkod bilang patnugot para sa mga lathalaing nasa wikang Tagalog, katulad ng Muling Pagsilang at Sampaguita. Siya ang tagapagtatag ng babasahing Sampaguita. Sa pamamagitan ni Manuel L. Quezon, naging punong-tagapangasiwa si Santos ng Surian ng Wikang Pambansa.^[4] Kabilang sa mga katawagang nagbibigay parangal kay Santos ang pagiging Paham ng Wika, Ama ng Balarilang Pilipino, Haligi ng Panitikang Pilipino, subalit mas kilala rin siya sa karaniwang palayaw na Mang Openg.

Sariling buhay

Napangasawa ni Lope K. Santos si Simeona Salazar noong 10 Pebrero 1900, at nagkaroon sila ng tatlong anak. Nagkaroon sya ng karamdaman sa atay, ngunit hanggang sa huling sandali ng buhay ay hinangad ni Santos na maging Wikang Pambansa ang Wikang Tagalog.^[4]

Sa larangan ng batas

Matapos maging gobernador ng lalawigan ng Rizal mula 1910 hanggang 1913, naging gobernador naman si Santos ng Nueva Vizcaya mula 1918 hanggang 1920. Naglingkod din sya bilang mambabatas para sa ika-labindalawang distrito ng bayan.^[4]

Mga nailathala

Kabilang sa mga akda ni Santos ang mga sumusunod:^[4]

• Balarila ng Wikang Pambansa
• Banaag at Sikat, isang nobela
• Sources and means for further enrichment of Tagalog as our national language (1938)

Tingnan din

• Norberto Romualdez