Mga teritoryong Palestino
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Ang mga teritoryong Palestino ay ang dalawang rehiyon ng dating Britanikong Mandato para sa Palestina na sinakop ng Israel mula noong Anim na Araw na Digmaan noong 1967, katulad ng Kanlurang Pampang (kabilang ang Silangang Herusalen) at ang Piraso ng Gaza. Tinukoy ng Pandaigdigang Hukumang Pangkatarungan (ICJ) ang Kanlurang Pampang, kabilang ang Silangang Herusalen, bilang "ang Sinasakupang Teritoryong Palestino", at ang terminong ito ay ginamit bilang legal na kahulugan ng ICJ sa mapagpayong opinyon nito noong Hulyo 2004.[7][8] Ang terminong sinasakop na teritoryong Palestino ay ginamit ng Nagkakaisang Bansa at iba pang organisasyong pandaigdigan sa pagitan ng Oktubre 1999[9] at Disyembre 2012 upang tukuyin ang mga lugar na kinokontrol ng Pambansang Palestinong Awtoridad, ngunit mula 2012, nang ang Palestina ay tinanggap bilang isa sa mga tagamasid na hindi miyembro nito, ang mga Nagkakaisang Bansa ay nagsimulang gumamit ng eksklusibong pangalang Estado ng Palestina.[10][11][12][13] Ginagamit din ng Unyong Europeo (EU) ang terminong "sinasakop na teritoryong Palestino".[14][15] Ang gobyerno ng Israel at ang mga tagasuporta nito ay, sa halip, gumagamit ng katagang "mga pinagtatalunang teritoryo".[16]
.svg)
Ang Piraso ng Gaza at ang Kanlurang Pampang ay sinakop ng Ehipto at Jordan, ayon sa pagkakabanggit, mula noong Digmaang Arabe-Israeli ng 1948 hanggang sa Anim na Araw na Digmaan ng 1967. Sinakop ng Israel ang Kanlurang Pampang at ang Piraso ng Gaza noong 1967 at mula noon ay napanatili ang kontrol. Noong 1980, opisyal na sinakop ng Israel ang Silangang Herusalen at ipinahayag ang buong lungsod bilang kabesera nito. Ang pagsasama, bagaman hindi pormal na katumbas ng legal na pagsasanib, ay kinundena sa buong mundo[17] at idineklara na "walang bisa" ng Konsehong Panseguridad ng mga Nagkakaisang Bansa.[18] Ang Pambansang Awtoridad ng Palestina, ang mga Nagkakaisang Bansa,[19] ang mga internasyonal na legal at makataong mga samahan[20][21] at ang pandaigdigang pamayanan[22][23] ay itinuturing ang Silangang Herusalen bilang bahagi ng Kanlurang Pampang, at dahil dito ay bahagi ng Teritoryong Palestino. Ang Pambansang Awtoridad ng Palestina ay hindi kailanman nagpairal ng soberaniya sa lugar, bagaman inilagay nito ang mga tanggapan nito sa Bahay Oriente at ilang iba pang mga gusali bilang paggigiit ng mga interes nito sa soberaniya.[24][25] Ang soberaniya ng Israel sa Silangang Herusalen ay hindi kinikilala ng pandaigdigang komunidad, sa kadahilanang ang makaisang-panig na pagsasanib ng teritoryong sinakop sa panahon ng digmaan ay sumasalungat sa Ikaapat na Kumbensiyong Ginebra.[26][27] Ang halaga ng pananakop para sa Israel sa loob ng apat na dekada (1967–2007) ay tinatayang aabot sa $50 bilyon.[28] Tinatantya ng Bangkong Pandaigdig ang taunang gastos noong 2013 sa ekonomiya ng Palestina ng pananakop ng Israel sa $3.4 bilyon.[29]
Noong 1988, sa intensiyon ng Samahan ng Pagpapalayang Palestino (PLO) na magdeklara ng isang Estado ng Palestina, tinalikuran ng Jordan ang lahat ng pag-angkin sa teritoryo sa Kanlurang Pampang, kabilang ang Silangang Herusalen.[30] Noong 1993, kasunod ng Kasunduang Oslo, ang mga bahagi ng mga teritoryo sa politika ay nasa ilalim ng hurisdiksiyon ng Pambansang Palestinong Awtoridad (mga engklabong Palestino, teknikal na kilala bilang Lugar A at B). Ginamit pa rin ng Israel ang buong kontrol sa militar at, kontrol ng sibil sa 61% ng Kanlurang Pampang (Lugar C). Itinatag ng Kasunduang Oslo ang daan patungo sa dagat para sa Gaza sa loob ng 20 nawtikong milya mula sa baybayin. Sa konteksto ng salungatan sa Gaza–Israel, binawasan ito sa 12 milya (19 km) buhat ng Pamamanata sa Berlin ng 2002. Noong Oktubre 2006, nagpataw ang Israel ng 6-milya na limitasyon, at sa pagtatapos ng Digmaang Gaza ng 2008-2009 ay pinaghigpitan ang pagpunta sa isang 3-nautikong milyang limitasyon, na lampas kung saan ang isang sonang bawal puntahan (no-go zone) ay umiiral. Bilang kinalabasan, noong 2012 higit sa 3,000 Palestinong mangingisda ang pinagkaitan ng pagpunta sa 85% ng mga pandagat na lugar na napagkasunduan noong 1995.[31] Ang karamihan sa lugar ng Dagat Patay ay hindi limitado sa Palestinong paggamit, at ang mga Palestino ay pinagkakaitan ng pagpunta sa baybayin nito.[32]
Remove ads
Talababa
 | Mukhang kailangan pong ayusin ang bahagi na ito upang umayon ito sa pamantayan ng kalidad ng Wikipedia. (Pebrero 2025)
Makakatulong po kayo sa pagpapaunlad sa nilalaman po nito. Binigay na dahilan: Translation needed |
- Israeli documentation provides population figures for the whole of Jerusalem without specific information on East Jerusalem being provided.
Mga sanggunian
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads