Panama

Republika ng Panama
*República de Panamá* (Espanyol)
Republika ng Panama República de Panamá (Espanyol)
	Watawat Eskudo
	Salawikain: Pro Mundi Beneficio (Latin); "Para sa Pakinabang ng Mundo"
	Awiting Pambansa: Himno Istmeño (Espanyol); "Imno ng Istmeño"
Kabisera; at pinakamalaking lungsod	Lungsod ng Panama; 8°58′N 79°32′W
Wikang opisyal	Kastila
Pangkat-etniko (2010)	65.0% Mestiso (halong Puti at Katutubo); 12.3% Katutubo; 9.2% Itim; 6.8% Mulatto (halong Puti at Itim); 6.7% Puti;
Relihiyon (2015)	91.5% Kristiyanismo; —63.2% Romano Katoliko; —25.0% Protestante; —3.3% Ibang Kristiyano; 7.6% Walang relihiyon; 0.9% Iba pa;
Katawagan	Panameño
Pamahalaan	Unitaryong pampanguluhang pang-konstitusyong republika
• Pangulo	José Raúl Mulino
Lehislatura	Pambansang Asembliya
Kalayaan
• mula sa Imperyong Kastila	Nobyembre 28, 1821
• unyon sa Gran Colombia	Disyembre 1821
• mula sa Republika ng Colombia	Nobyembre 3, 1903
• Pumasok sa Mga Bansang Nagkakaisa	Nobyembre 13, 1945
• Kasalukuyang saligang-batas	Oktubre 11, 1972
Lawak
• Kabuuan	75,417 km2 (29,119 sq mi) (ika-116)
• Katubigan (%)	2.9
Populasyon
• Pagtataya sa 2022	4,337,768 (ika-127)
• Densidad	56/km2 (145.0/sq mi) (ika-122)
KDP (PLP)	Pagtataya sa 2021
• Kabuuan	$128.500 bilyon (ika-80)
• Bawat kapita	$29,608 (ika-57)
KDP (nominal)	Pagtataya sa 2021
• Kabuuan	$59.260 bilyon (ika-70)
• Bawat kapita	$13,849 (ika-52)
Gini (2017)	49.9; mataas
TKP (2019)	0.815; napakataas · ika-57
Salapi	Balboa (PAB); Dolyar ng Estados Unidos (USD);
Sona ng oras	UTC−5 (EST)
Ayos ng petsa	mm/dd/yyyy; dd/mm/yyyy
Gilid ng pagmamaneho	kanan
Kodigong pantelepono	+507
Kodigo sa ISO 3166	PA
Internet TLD	.pa

Ang Panama ( /ˈpænəmɑː/ PAN-ə-mah, /θjpænəˈmɑː/ pan-ə-MAH; Espanyol: Panamá IPA: [panaˈma] ( makinig)), opisyal bilang ang Republika ng Panama (Espanyol: República de Panamá), ay isang bansang transkontinental na sinasaklaw ang gitnang bahagi^[8] ng Hilagang Amerika at ang hilagang bahagi ng Timog Amerika. Napapaligiran ito ng Costa Rica sa kanluran, Colombia sa timog-silangan, ang Dagat Karibe sa hilaga, at ang Karagatang Pasipiko sa timog. Ang Lungsod ng Panama ang pinakamalaking lungsod at ang kabisera nito, na isang kalakhang lugar na tahanan ng halos kalahati ng 4 milyong tao ng bansa. ^[9]^[10]

Agarang impormasyon Republika ng PanamaRepública de Panamá (Espanyol), Kabisera at pinakamalaking lungsod ...

Pinanirahan ang Panama ng mga liping katutubo bago naging kolonya ng mga Kastila na dumating noong ika-16 na dantaon. Kumalas sila sa Espanya noong 1821 at umanib sa Republika ng Gran Colombia, isang unyon ng Nueva Granada, Ecuador, at Venezuela. Pagkatapos mabuwag ang Gran Colombia noong 1831, naging Republika ng Colombia ang Panama at Nueva Granada sa kalaunan. Sa suporta ng Estados Unidos, humiwalay ang Panama mula sa Colombia noong 1903, na pinahintulot ang konstruksyon ng Kanal ng Panama upang makumpleto ng Hukbong Pulutong ng mga Inhinyero ng Estados Unidos sa pagitan ng 1904 at 1914. Napagkasunduan sa mga Kasunduang Torrijos–Carter noong 1977 na ilipat ang kontrol ng kanal mula Estados Unidos tungong Panama noong Disyembre 31, 1999.^[1] Unang binalik ang palibot na teritoryo noong 1979.^[11]

Ang kita mula sa mga bayad o toll sa kanal ay patuloy na kinakatawan ang isang mahalagang bahagi ng GDP ng Panama, bagaman, pangunahin at lumalago ang mga sektor ng komersyo, pagbabangko, at turismo. Tinuturing itong bilang isang ekonomiya na may mataas na kita.^[12] Noong 2019, nakaranggo ang Panama sa ika-57 sa mundo sa Talatuntunan ng Kaunlarang Pantao.^[7] Noong 2018, nakaranggo ang Panama sa ikapitong pinakakompetitibong ekonomiya sa Latinong Amerika, sang-ayon sa Pandaidigang Indeks sa Pagiging Kompetitibo ng Porong Ekonomiko ng Mundo (World Economic Forum's Global Competitiveness Index).^[13] Tahanan ang mga gubat, na tinatakpan ang mga 40 bahagdan ng sukat ng lupain ng Panama, ng saganang tropikal na mga halaman at hayop – ilan sa kanila ay hindi natatagpuan saanman sa daigdig.^[14] Isang kasaping nagtatag ng Mga Nagkakaisang Bansa ang Panama, at ibang samahang internasyunal tulad ng OAS, LAIA, G77, WHO, at NAM.

[8]

[9]

[10]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[11]

[12]

[13]

[14]

Panama

Mga paghahating administratibo

Mga sanggunian

Wikiwand - on