1964 Brinks Oteli bombalı saldırısı

1964 Brinks Oteli bombalı saldırısı; Güney Vietnam'ın başkenti Saygon'daki Brinks Oteli'ne, Vietnam Savaşı sırasında, 24 Aralık 1964 akşamında Vietkong tarafından gerçekleştirilen bombalı saldırıdır. İki Vietkong casusunun, ABD Ordusu'na ev sahipliği yapan otelin altındaki bir arabaya koydukları bombanın patlaması sonucunda biri subay, biri ise astsubay olmak üzere iki Amerikalı öldü. Askerî personel ile Vietnamlı sivillerden oluşan yaklaşık altmış kişi ise saldırıyı yaralı olarak atlattı.

1964 Brinks Oteli bombalı saldırısı

Bölge	Saygon, Güney Vietnam
Tarih	24 Aralık 1964
Saldırı türü	Bombalı saldırı
Ölü	2
Yaralı	53-63
İşleyenler	Vietkong

Vietnam komutanları saldırıyı iki amaçla planlamışlardı. Bunlardan ilki; iyi korunan başkentteki bir Amerikan kurumuna saldırarak, ABD'nin Kuzey Vietnam'a hava saldırısı başlatması durumunda Güney Vietnam'daki saldırı kabiliyetlerini göstermekti. İkincisi ise; Güney Vietnamlılara, Amerikalıların zayıf olduğunu ve korunma amaçlı olarak onlara güvenemeyeceklerini göstermekti.^[1][2]

Saldırı, ABD Başkanı Lyndon B. Johnson'ın yönetimi içinde tartışmalara neden oldu. Pek çok danışmanı Kuzey Vietnam'ın misilleme olarak bombalanmasını ve ABD Ordusu'nun savaşa sokulmasını savunurken Johnson, yürürlükte olan Vietnam Cumhuriyeti Ordusu'nun Vietkong'a karşı Güney Vietnam'ı koruması için eğitilmesi stratejisini tercih etti. Tartışmadan Johnson galip çıktı ve herhangi bir harekette bulunulmadı.

Arka plan ve planlama

II. Dünya Savaşı'nın ardından komünist oluşum olan Viet Minh, Vietnam'ın bağımsızlığını kazanması için Fransız kolonici güçlere karşı mücadele etmekteydi. 1954'teki Dien Bien Phu Muharebesi'ndeki Fransız yenilgisinin ardından Vietnam, 17. paralelden ikiye bölünmüştü. 1956 yılında bir yeniden birleşme referandumu beklenmekteydi.^[2][3][4] Referandumun iptal edilmesi, komünist Kuzey Vietnam ve anti-komünist Güney Vietnam'ın iki ayrı devlet olarak varlıklarını sürdürmesine sebep oldu. 1950'lerin sonlarında, Kuzey Vietnam destekli gerilla grubu Vietkong; ülkeyi komünist hakimiyeti altında yeniden birleştirmek için bir direnişe başladı.^[5] Bu dönemde Soğuk Savaş da zirve noktasındaydı. Güney Vietnam'ın ana destekçisi olan Amerika Birleşik Devletleri;^[6] ülkeye, Vietkong'a karşı savaşmaları için Vietnam Cumhuriyeti Ordusu'nu (VCO) eğitmek ve orduya rehberlik etmek amacıyla askeri danışmanlar gönderdi.^[7] 1964 yılında, ülkede 23 bin Amerikan askerî personeli vardı. Komünistler ise Amerikalıları koloniciler, Güney Vietnam'ı da ABD'nin kuklası olarak gördü ve her ikisine de saldırmaya başladı.^[1]

Bombalı saldırı, yaralanmayan ve hiçbir zaman yakalanamamış olan iki Vietkong casusu tarafından gerçekleştirildi. Nguyen Thanh Xuan, savaş bittikten sonra tarihçi Stanley Karnow'a saldırıdaki rolünü anlattı. Kasım ayının sonlarında, Xuan ile yoldaşı bir Vietkong aracısından Brinks Oteli'ni bombalamak üzere emir aldı.^[1] Binada içerinde yarbay ve binbaşılar da bulunan ABD Ordusu subayları kalmaktaydı,^[8] bunun yanı sıra görev dışındaki personeli de saygın yemekleri, çatı katındadaki oturma alanı ve film gösterimleriyle çekmekteydi.^[9] Altı katlı bir binaydı ve 193 yatak odasına sahipti.^[10] Vietkong ikilisi, hedeflerini dışarıdaki kalabalığa karışarak bir ay boyunca gözetledi. Güney Vietnamlı subayların Amerikalılarla kaynaştığını gören ikili, Saygon'un kara pazarından daha yakınlaşmalarını sağlayacak VCO üniformalarını temin etti. Xuan kendini bir şoför olarak gizledi, arkadaşı ise bir Güney Vietnamlı binbaşı kılığına girdi. Subayların arasına karıştı, böylece onların davranışlarını, konuşma stillerini, hatta sigara içme tarzlarına alıştı ve bunları uyguladı. Daha sonra ikili saldırı için gerekli olan iki araba ve patlayıcıları temin etti.^[1][2]

Vietnam komutanları saldırıyı iki amaçla planlamışlardı. Bunlardan ilki, iyi korunan başkentteki bir Amerikan kurumuna saldırarak, ABD'nin Kuzey Vietnam'a hava saldırısı başlatması durumunda Güney Vietnam'daki saldırı kabiliyetlerini göstermekti. İkincisi ise, Güney Vietnamlılara Amerikalıların zayıf olduğunu ve korunma amaçlı olarak onlara güvenemeyeceklerini göstermekti.^[1][2] Xuan ayrıca "Amerikalılar tarafından işlenen tüm suçların bu sinir merkezinden yönetildiğini" de ekledi.^[11] Xuan Noel akşamı kutlamalar nedeniyle binadaki Amerikalı subay sayısının daha fazla olacağını ve bu nedenle ölü ve yaralı sayısının sıradan bir gündekine göre daha yüksek olacağını da düşündü.^[11]

Patlama

Bombacılar arabalardan birinin bagajına 90 kg ağırlığındaki bombayı gizledi^[10] ve saatini 17:45'te, askerlerin içki içip eğlendikleri saatte patlaması için ayarladı. İkili aracı otele düzeyinde park etti. Aldıkları istihbaratlardan belli bir Amerikan albayının ABD'ye döndüğü bilgisiyle, ikiliden binbaşı kılığında olanı, otel görevlisine Da Lat'tan geleceğini iddia ettiği albayla randevusu olduğunu söyledi. Görevli doğru bir şekilde albayın ülkeden ayrıldığını söyledi; fakat "binbaşı" ona yanıldığını söyleyerek ısrar etti. "Binbaşı" daha sonra arabasını otelin altına park ettirip "şoförü"ne albayı başka bir arabayla gidip almasını söyledi. Daha sonra oteli terk eden "binbaşı", güvenlik görevlilerine albay geldiğinde onu beklemesini söylemelerini istedi ve bütün gündür hiçbir şey yemediğini, bu nedenle yakınlardaki bir kafeye gidip yemek yiyeceğini belirtti.^[1][2]

"Binbaşı" yemekteyken, bomba patladı ve iki Amerikan subayını öldürdü.^[1][2][10] Saldırı sonucu ilk ölen ve en yüksek rütbeli olan kişi, yirmi yıldır orduda çalışmakta olan Yarbay James Robert Hagen idi.^[12] İkinci kurban ise 23 Ocak 1965 günü yaraları nedeniyle ölen ve astsubay çavuş rütbesinde olup 20 yıldır orduda çalışmakta olan Benjamin Beltra Castaneda'ydı.^[13]

Çeşitli kaynaklardaki yaralı kayıtları birbirini tutmamaktadır. Karnow 58 kişinin (asker ve sivil) yaralandığı belirtirken,^[1] Mark Moyar 38 Amerikalı askerî personel ile 25 Vietnamlı sivilin,^[10] gazeteci A. J. Langguth ise 10 Amerikalı ile 43 Vietnamlının yaralandığını belirtmektedir.^[2] Binayı destekleyen çelik kirişler dışında zemin kat tamamen yerle bir oldu. En alttaki diğer dört katta da küçük delikler oluştu ve önemli zararla ayakta kaldılar. Patlama yeraltı otoparkında içinde gaz dolu tüpler bulunan kamyoların varlığı nedeniyle daha da önemli zarara yol açtı. Patlama gazı patlattı ve bu da bir ateş topunun oluşmasına neden oldu.^[10] O sıralarda, Amerikan personelini eğlendirmek için içlerinde Bob Hope'un da bulunduğu göstericiler Saygon'daydı. Hope'un bir hedef olup olmadığı belli değildir; Moyar Hope'un bir hedef olduğunu; fakat bir bagaj sorunu yüzünden havalimanından gelmekte geciktiğini belirtir;^[10] Lawrence J. Quirk ise Hope ve grubunun sokaktaki başka bir otelde kalmakta olduklarını ve patlamadan zarar gören bölge içinde olmadıklarını söylemektedir.^[14]

Tepkiler

Maxwell Taylor, ABD'nin Güney Vietnam büyükelçisi, saldırıdan sonra misilleme olarak Kuzey Vietnam'a hava saldırılarında bulunulmasınını istemişti.

Saldırı, Saygon'un Güney Vietnam hükûmeti kontrolü altında olduğunu ve Vietkong'un sadece kırsal alanlarda bir tehdit olduğunu düşünen Amerikalı yetkililer ve politika yapanları şaşırttı.^[15] Devrilmeden önce kısa bir süre yönetimde kalan askeri cuntaların o dönem için sonuncusu son zamanlarda gerçekleşmiş olduğundan Güney Vietnam yönetimi istikrarsızdı.^[16] İç çatışma, cuntanın yüksek rütbeli subayları arasındaki anlaşmazlığın savaştaki çabları raydan çıkardığına inanan ABD'nin Güney Vietnam büyükelçisi ve eski genelkurmay başkanı Maxwell Taylor'ın canını sıktı.^[2] Bombalı saldırıdan iki hafta önce generaller sivil bir danışma organı olan Yüksek Ulusal Konsey'i dağıtmı, bu da Taylor'ın generalleri ofisinde toplamasına yol açmıştı. Büyükelçi daha sonra generalleri sert bir şekilde eleştirdi ve başkan General Nguyen Khanh'a güvenmemesi nedeniyle onun istifasını ve sürgüne gitmesini istedi.^{[2][17][18][19]} Khanh, Taylor'ı sınırdışı etmekle tehdit etti, Taylor ise kendisinin zorunlu gidişinin Güney Vietnam'a ABD desteğinin sonu anlamına geleceğini belirtti.^[17] 22 Aralık günü Khanh, Vietnam Radyosu'na "başka ülkelerin politikası için değil, halkın bağımsızlığı ve Vietnamlıların özgürlüğü için kurbanlar verdiklerini" söyledi.^[19][20] Khanh 23 Aralık günü New York Herald Tribune'de yayımlanan bir röportajda Taylor'ı açıkça topa tuttu^[17][20] ve saldırının yaşandığı gün "yabancı idaresi"nden bağımsızlık ilan etti.^[19] Bu sırada, Khanh gizlice komünistlerle müzakere etmekteydi ve birlikte bir barış yaparak Amerikalıları Vietnam'dan atmayı ummaktaydı.^[10] Bunun bir sonucu olarak, Vietkong bir radyo yayını aracılığıyla saldırıdan sorumlu olduğunu ilan etse de,^[21] belli bir azınlık saldırının arkasında Khanh ve subaylarının olduğundan şüphe etti.^[2]

Taylor, Güney Vietnam'daki ABD ordusunun başı olan General William Westmoreland ve Saygon ile Washington, DC'deki diğer subaylar, başkan Lyndon Baines Johnson'ın Kuzey Vietnam'a yapılacak misilleme hava saldırılarına izin vermesini istedi. Taylor Noel günü (25 Aralık) Washington'a "Hanoi mevcut sıkınıtlarımıza rağmen kâğıttan sandığı kaplanın hâlen dişli olduğunu görecek ve bu bölgedeki ABD etkisi artacaktır. Bazı kavgalarımız büyük ihtimalle yaptıklarımızın doğuracağı istek nedeniyle sona erecektir" diyen bir mesaj gönderdi.^[2][21] Taylor ABD'ye Khanh cuntasıyla kendisi arasındaki düşmanlığı sebep göstererek tek başına böyle bir harekette bulunmasını tavsiye etti.^[2]

Johnson, Noel günü ABD'deki danışmanlarını tartışma amacıyla Teksas'taki çiftliğine çağırdı. Dışişleri Bakanı Dean Rusk ile Savunma Bakanı Robert McNamara Johnson'a Taylor'ın önerisini reddetmesini önerdi.^[21] Johnson hava saldırısını uygulamak istemedi; çünkü Noel döneminde bir gerginliğin halkın moralini etkileyeceğini düşünüyordu.^[1] Johnson ayrıca Saygon'daki istikrarsızlık sebebiyle uluslararası toplum ve Amerikan halkının saldırının arkasında Vietkong'un olduğuna inanmayacağını ve bunun yerine yerel iç çatışmaları sorumlu tutacaklarını kaydetti.^[16] Bu Vietkong'un halihazırda sorumluluğu almış olduğu gerçeğine tersti.^[21] Johnson yönetimi yetkilileri saldırıdan dört gün sonra Vietkong'un sorumlu olduğu sonucuna vardı.^[16][21] Johnson herhangi bir misilleme saldırı için çok geç olduğunu, olayın üzerinden 36 saat geçtikten sonra yapılacak bir saldırının nedensiz olacağına inanıyordu.^[21] Dışişleri Bakanlığı, Taylor ve büyükelçiliğe, "Saygon'daki geniş kapsamlı karışıklıklar dikkate alındığında, halkın ABD'nin hava saldırılarına karşı tepkisinin Johnson yönetiminin [Güney Vietnam'daki] bir iç krizden çıkmaya çalıştığı yönünde olacağı"nı belirten bir telgraf çekti.^[16] Johnson, Taylor'a "Her ne zaman bir askeri harekat için tavsiye alsam, bana sanki büyük çapta bir bombardıman isteniyormuş gibi geliyor. Hiçbir zaman bu savaşın havadan kazanılacağını düşünmedim" dedi.^[16] O dönemde, Johnson zaman içinde bir politika hâline gelen bir strateji olan subaylarının Kuzey Vietnam'a karşı büyük çaplı bir bombardıman önerisini kabul etmekte isteksizdi.^[16]

Ocak 1965'te, Vietkong gizli bir şekilde Güney Vietnam'daki üçüncü konferansını gerçekleşti ve misilleme yapamayan ABD'nin "Kuzey Vietnam'a saldırmak veya Güney Vietnam'ı korumak için gerekli iradeden mahrum olduğu" sonucuna vardı.^[22] O dönemde Kuzey Vietnam güçlü bir şekilde Güney Vietnam'a silah ve asker gönderdiğini inkâr etmekteydi. Gerçekte, iki taraf da birbirlerinin sınırlarından içeri sızıp düşmanca askeri faaliyetler yürüterek Cenevre Kuralları'nı ihlal etmekteydi.^[2][23] Bu sırada, Kasım 1964'te Güney Vietnam yönetimi basına sansür uyguladı ve komünistlerle iş birliği yaptıkları gerekçesiyle on gazeteyi kapattı.^[24]

Saldırı Amerikan politikasını yapanlarda komünist saldırılarına karşı bir güvensizlik yarattı. Johnson ABD askeri danışmanları ve personelinin bölgede bulunmasının VCO'yu güçlendirmeye yeteceğini umut etmekteydi; ama Savunma Bakanlığı'ndan olan danışmanları ABD askerinin savaşması gerektiğini düşünmekteydiler.^[15] Bu başkanın sivil ve askeri danışmanları arasındaki tansiyonu yükseltti,^[25] daha sonra ABD askerleri 1965 yılında savaşta yer almaya başladı. ABD Ordusu Savaş Koleji'nden David Tucker, saldırının "alışılagelmiş askeri denge için önemsiz; fakat düşmanın (Vietkong) odağında olan siyasi çaba için önemli olduğu"nu söyledi.^[26] Otel onarıldı ve komünistler 30 Nisan 1975'te Saygon'u alana kadar Amerikan askerleri orada kalmaya devam etti.^[27]

Kaynakça

Genel

• Jacobs, Seth (2006). Cold War Mandarin: Ngo Dinh Diem and the Origins of America's War in Vietnam, 1950–1963. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. ISBN 0-7425-4447-8.
• Karnow, Stanley (1997). Vietnam: A history. New York City, New York: Penguin Books. ISBN 0-670-84218-4. Erişim tarihi: 27 Mart 2011.
• Langguth, A. J. (2000). Our Vietnam: the war, 1954–1975. New York City, New York: Simon & Schuster. ISBN 0-684-81202-9.
• Moyar, Mark (2006). Triumph Forsaken: The Vietnam War, 1954–1965. New York City, New York: Cambridge University Press. ISBN 0-521-86911-0.

Özel

1. Karnow, a.g.e., sf. 423
2. Langguth, a.g.e., sf. 326–327.
3. Karnow, a.g.e., sf. 210-214
4. Jacobs, a.g.e., sf. 40–56.
5. Jacobs, a.g.e., sf. 90–100.
6. Jacobs, a.g.e., sf. 102–104.
7. Jones, Matthew (2002). Conflict and confrontation in South East Asia, 1961–1965: Britain, the United States, and the creation of Malaysia. Cambridge University Press. ss. sf. 205. ISBN 0-521-80111-7.
8. Bayless, Robert M. (2006). Vietnam: Victory Was Never an Option. Trafford Publishing. ss. sf. 152. ISBN 1-4120-6057-5.
9. Miller, John Grider (2000). The Co-vans: U.S. Marine Advisors in Vietnam. Naval Institute Press. ss. sf. 74. ISBN 1-55750-549-7.
10. Moyar, a.g.e., sf. 347.
11. "LBJ Goes to War (1964–65)". Public Broadcasting Service. 1983. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2009.
12. "James Robert Hagen". Vietnam Veterans Memorial. 12 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2009.
13. "Benjamin Beltra Castaneda". Vietnam Veterans Memorial. 12 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2009.
14. Quirk, Lawrence J. (1998). Bob Hope: The Road Well-traveled. Applause Books. ss. sf. 252. ISBN 1-55783-353-2.
15. Olson, James Stuart (1999). Historical Dictionary of the 1960s. Greenwood Publishing Group. ss. sf. 73. ISBN 0-313-29271-X.
16. Steinberg, Blema S. (1996). Shame and Humiliation: Presidential Decision Making on Vietnam. McGill-Queen's Press. ss. sf. 91. ISBN 0-7735-1392-2.
17. Karnow, a.g.e., sf. 399
18. Moyar, a.g.e., sf. 344–345.
19. Langguth, sf. 322–325.
20. Moyar, a.g.e., sf. 346.
21. Moyar, a.g.e., sf. 348.
22. Moyar, a.g.e., sf. 485.
23. Karnow, a.g.e., sf. 346–347, 378–379
24. Moyar, a.g.e., sf. 334.
25. Porter, Gareth (2006). Perils of Dominance: Imbalance of Power and the Road to War in Vietnam. University of California Press. ss. sf. 345. ISBN 0-520-25004-4.
26. Tucker, David (2006). Confronting the Unconventional: Innovation and Transformation in Military Affairs. Strategic Studies Institute, U.S. Army War College. ss. sf. 47. ISBN 1-58487-254-3.
27. Elliott, Duong Van Mai (2000). The Sacred Willow: Four Generations in the Life of a Vietnamese Family. Oxford University Press. ss. sf. 310. ISBN 0-19-513787-6.