Adige Habze
Adige felsefesi ve dünya görüşü / From Wikipedia, the free encyclopedia
Adige Habze[1] veya Çerkes Habzesi (Çerkesçe: Адыгэ Хабзэ; alternatif yazılışlarıyla Xabze[2] veya Khabze[3]), Çerkes halkının töresi, ahlâk yasası ve dünya görüşüdür.[4][5][6] Çerkes geleneklerine göre, bir Çerkes Habze tarafından tanımlanan bir dizi kurala göre yaşamak zorundadır:[6] doğum, yetiştirilme, evlilik, boşanma, ölüm ve cenaze, konuşma ve selamlaşma, nezaket, saygı ve ziyafetler dahil olmak üzere her şeyi Habze kuralları denetler.[6] Adige Habze'nin ana kurallarından bazıları, yaşlılara ve kadınlara gösterilen ekstra saygı, dürüstlük, onur ve cesaretin önemini içerir.[1][2][6]
Kökleri binlerce yıllık geleneğe dayanan Habze, gelişmekte ve genellikle bir thamade (bölgesel yaşlı) tarafından yönetilen Çerkes toplumunun ihtiyaçlarına uyacak şekilde yeniden düzenlenmektedir. Çerkesya'da thamadeler 50 yılda bir toplanıp Habze'yi güncelliyorlardı.[7]
Çoğu Çerkes topluluğunda, yerel bir Çerkes derneği ("Hase") vardır.[8][9] Bu derneklerin amacı, Çerkeslere Çerkesçe konuşabilecekleri, Çerkes kültürel faaliyetlerde bulunabilecekleri ve Habze kanunlarını öğrenebilecekleri rahat bir ortam sağlamaktır. Bu dernekler yerel ve bölgesel bazda koordine edilir ve Dünya Çerkes Birliği aracılığıyla uluslararası iletişim kurar.[10]