Barbaros Hayreddin Paşa
Osmanlı denizcisi ve kaptan-ı deryâsı (1478–1546) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Hızır Reis veya bilinen adıyla Barbaros Hayreddin Paşa (d. y. 1478, Midilli – ö. 5 Temmuz 1546, İstanbul), Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk kaptan paşası ve 25. kaptan-ı deryâsı olan denizci ve askerdir.[1] 16. yüzyılın ilk yarısında gerçekleştirdiği askerî seferlerle Akdeniz'de Osmanlı egemenliğini pekiştirdi.[2] Ayrıca Osmanlı Devleti'nin deniz politikasına ve Tersane-i Amire'ye nizam verdi.
Hızır Reis Barbaros Hayreddin Paşa | |
---|---|
Barbaros Hayreddin'in Cezayir Ulusal Güzel Sanatlar Müzesi'nde bulunan portresi. | |
25. Osmanlı Kaptan-ı Deryâsı | |
Görev süresi 6 Nisan 1534 - 28 Haziran 1546 | |
Hükümdar | Kanuni Sultan Süleyman |
Yerine geldiği | Kemankeş Ahmed Paşa |
Yerine gelen | Sokullu Mehmed Paşa |
Cezâyir Sultanı (Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı) | |
Görev süresi 1518-1534 | |
Hükümdar | Yavuz Sultan Selim Kanuni Sultan Süleyman |
Yerine geldiği | Barbaros Oruç Reis |
Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | Yakub oğlu Hızır y. 1478 Midilli, Osmanlı İmparatorluğu |
Ölüm | 5 Temmuz 1546 (68 yaşında) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
Defin yeri | Barbaros Hayreddin Paşa Türbesi, Beşiktaş, İstanbul, Türkiye 41°02′31″K 29°00′25″D |
Milliyeti | Türk |
Akraba(lar) | Kardeşleri: Oruç Reis, İshak Reis, İlyas Reis |
Çocuk(lar) | Kara Hasan Paşa |
Ebeveyn(ler) | Sipahi Yakub Ağa (baba) Katerina Hatun (anne) |
Mesleği | Denizci, asker |
Dini | İslam |
Askerî hizmeti | |
Takma adı | Barbaros, Hayreddin |
Bağlılığı | Osmanlı İmparatorluğu |
Hizmet yılları | y. 1500–1546 |
Rütbesi | Kaptan-ı deryâ |
Komutası | Osmanlı donanması |
Çatışma/savaşları | 1516: Cezayir Savaşı 1516: Cezayir Saldırısı 1519: Cezayir Saldırısı 1534: Tunus'un Fethi 1538: Preveze Deniz Muharebesi 1537–1540: Osmanlı–Venedik Savaşı 1543: Nice Kuşatması |
1478 yılı civarında Osmanlı hâkimiyetindeki Midilli'de doğan Hızır Reis, denizcilik kariyerine ağabeyi Oruç'un yanında korsan olarak başladı. 1516'da kardeşler Cezayir'i İspanyollardan ele geçirdi ve Oruç Reis kendisini Cezayir'in sultanı ilan etti. Oruç'un 1518'deki ölümünün ardından Hızır, ağabeyinin "Barbaros" lakabını miras aldı ve Cezayir sultanı oldu. Hızır Reis'e "dinin hayırlısı" anlamına gelen Hayreddin adını, Osmanlı Devleti'ne yaptığı hizmetlerden dolayı dönemin padişahı Yavuz Sultan Selim verdi.[3] Barbaros ismi ise aslında ağabeyi Oruç Reis'e aittir, ama onun ölümünden sonra Hızır Reis tarafından da kullanılmıştır. Bazı tarihçiler bu ismin Oruç Reis'e kızıla çalan sakalı yüzünden verildiğini (İtalyanca; barba: sakal, rossa: kızıl) söylerken, Halil İnalcık bu ismin "Baba Oruç" lakabının bozulmasından oluşmuş olabileceğini söylemektedir.
1533'te Barbaros Hızır Reis, Kanuni Sultan Süleyman tarafından Osmanlı donanmasına kaptan-ı deryâ olarak atandı. Aynı yıl Fransa'da bir elçiliğe başkanlık etti, 1535'te ise Tunus'u fethetti. 1538'de Preveze'de Haçlı birliklerine karşı büyük ve kesin bir zafer elde etti ve 1540'larda Fransızlarla ortak seferler düzenledi. Barbaros Hayreddin, 1546'ta Osmanlı başkenti İstanbul'da öldü. Mezarı İstanbul'un Beşiktaş ilçesindeki Barbaros Hayreddin Paşa Türbesi'nde bulunmaktadır.