Ermeni Kırımı
Osmanlı İmparatorluğu'nda ikamet eden Ermenilerin savaş boyunca göçe zorlanması ve sistematik katli / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ermeni Tehciri,[12][13] Ermeni Kırımı,[14] 1915 Olayları veya Ermeni Soykırımı[15][16] (Ermenice: Հայոց Ցեղասպանութիւն, Hayodz Dzeğasbanutün),[not 3] Osmanlı hükûmetinin Ermenilere karşı gerçekleştirdiği sürgün[14] ve katliamlardır.[17] Etnik temizliğin sonucunda ölen Ermenilerin sayısı tartışmalıdır; sayı, çeşitli araştırmacılara göre 600.000 ile 1,5 milyon arasında değişiklik gösterir.[not 2] 1914 yılında Osmanlı topraklarında yaşayan Ermeni nüfusu yapılan farklı tahminler mevcuttur. Osmanlı resmî kayıtlarına göre 1.2 milyon[18] ile Ermeni Patrikhanesi'ne göre 1 milyon 914 bin 620[19] Ermeni yaşamaktaydı. 1922 sayımlarına göre ise 817 bin Ermeni 'mülteci' olarak Osmanlı topraklarını terk etmiş, 95 bin Ermeni ise din değiştirerek Türkiye topraklarında yaşamaya devam etmiştir.[20] Bu tahminlere Osmanlı topraklarında bulunan 900 bin hayatta kalmışken, 300 bin ile 1 milyon arasında Ermeni hayatını kaybetmiştir. Olayların başlangıç tarihi çoğunlukla 250 Ermeni aydının ve komite liderinin Osmanlı yöneticileri tarafından İstanbul'dan Ankara'ya sürüldüğü ve birçoğunun öldürüldüğü 24 Nisan 1915 ile ilişkilendirilmektedir. Ermeni Kırımı, sağlıklı erkek nüfusun toptan öldürülmesi ya da askere alınarak zorla çalıştırılması ve sonrasında kadın, çocuk ve yaşlılarla birlikte ölüm yürüyüşü koşullarında Suriye Çölü'ne sürülmesi gibi olaylarla birlikte I. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında iki aşamada gerçekleşti. Osmanlı askerlerinin koruması eşliğinde yaşadıkları yerlerden sürülen Ermeniler; sürgün sırasında yiyecek ve su sıkıntısı yaşadı; ayrıca çeşitli raporlara göre zaman zaman soygun ve katliamlara maruz kaldı.[21][22][23] Ülke genelindeki Ermeni diasporası, genel anlamda Ermenilerin Doğu Anadolu'dan sürülme işleminin doğrudan bir sonucu olarak ortaya çıktı.[24]
Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Mart 2023) |
Bölge | Osmanlı İmparatorluğu |
---|---|
Tarih | 1915[not 1] |
Hedef | Ermeniler |
Saldırı türü | |
Ölü | 600.000-1,5 milyon (tartışmalı)[not 2] |
İşleyenler | Osmanlı İmparatorluğu (İttihat ve Terakki), Jön Türkler |
Sebep | Ermeni isyanları |
Mahkemeler |
Yapılan katliamların Ermenileri ortadan kaldırmak için düzenli bir şekilde gerçekleştiğini öne süren bazı tarihçiler, ölümleri ilk modern soykırımlardan biri olarak kabul etti.[25][26][27] Ermeni Kırımı, soykırım çalışmaları alanında Holokost'tan sonra üzerinde en çok araştırma yapılan ikinci konu oldu.[28][29]
Osmanlı İmparatorluğu'ndan sonra gelen devlet olan Türkiye Cumhuriyeti, soykırım sözcüğünün Osmanlı yönetiminin son yıllarında gerçekleşen toplu katliamları tanımlamak için doğru terim olmadığını belirterek sözcüğü kullanmayı reddeder. Son yıllarda Türkiye Cumhuriyeti, Ermeni Kırımının bir soykırım olarak tanınmasına yönelik çağrılarla tekrar karşı karşıyadır.[30] 2021 itibarıyla 33 ülke olayları resmen soykırım olarak tanımlamıştır[31][32] ve bu görüş birçok soykırım araştırmacısı tarafından da paylaşılır.[33][34][35]