G-Proteini ile ilişkili hücre içi sinyalizasyona bağlı hücre yüzeyi reseptörleri sınıfı Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
G proteini kenetli reseptörler(GPCR) veya yedi transmembran parçalı yapıda olan reseptörler,[1] geniş bir almaç ailesidir. Hücre dışı bileşikleri algılayarak hücre içi sinyal iletimi (transdüksiyon) yollarını etkinleştirirler. Hücre içinde G proteinlerine bağlanırlar. Hücre zarından kıvrılarak yedi kez geçtiklerinden "yedi transmembran parçalı" (7TM) adlandırmasına da sahiptirler.[2]
Bu tür almaçlar sadece ökaryotlarda bulunur. Bu almaçları etkinleştiren bileşikler (ligandlar) arasında ışığa duyarlı bileşikler, kokular, feromonlar, hormonlar ve nörotransmiterler yer alır. Pek çok hastalıkta rol oynayan bu reseptörler çağdaş ilaçların yaklaşık %40'ının hedefidir.[3][4]
G proteini kenetli reseptörler iki ana sinyal iletim yolu aracılığıyla etki sağlarlar. Bunlar halkasal adenozin monofosfat (cAMP) sinyal yolu ve fosfatidilinositol sinyal yoludur.[5]
G proteni kenetli almaçlar birçok fizyolojik süreçte rol oynar. Bunların bazıları şunlardır:
Görme duyusu: Opsinler elektromanyetik ışınları hücresel sinyallere çevirmek için fotoizomerizasyon kullanır. Örneğin,rodopsin, bu amaç için 11-cis-retinal'in trans-retinal'e dönüşümünü kullanılır.
Tat duyusu: GPCR'ler acı, tatlı ve umami tatlarına cevap olarak tat hücrelerindeki gustducin'in salınmasına aracılık eder.
Koku duyusu: Olfaktör epitelin reseptörleri odorant (koku reseptörleri) ve feromonları (vomeronazal reseptörler) bağlar.
Davranışların ve ruh halinin düzenlenmesi: Memeli beynindeki reseptörler serotonin,dopamin,histamin,GABA ve glutamat gibi nörotransmittleri bağlar.
Savunma tepkisi (inflamasyon) ve bağışıklık sisteminin düzenlenmesi: Kemokin reseptörleri bağışıklık sistemi hücreleri arasındaki iletişimi sağlayan ligandları bağlar. Histamin reseptörleri gibi reseptörler inflamatuar aracıları bağlar ve inflamatuar cevap ile hedef hücre tiplerini yakalarlar. GPCR'ler bağışıklığı düzenlemede de görev üstlenir (Örneğin interlökin indüksiyonunun düzenlenmesi[6])ç
Bazı tümör tiplerinin büyümesi ve yayılmasında görev alırlar.[8]
Endokrin sistemde peptit ve aminoasit yapılı hormonların hücreye bağlanmasını sağlar.Böylece ilk olarak cAMP, daha sonra bazı kinazlar etkinleşir. Ve hücresel yanıt oluşur (RNA yazılımı gibi).
Trzaskowski B, Latek D, Yuan S, Ghoshdastider U, Debinski A, Filipek S (2012). "Action of molecular switches in GPCRs--theoretical and experimental studies". Current Medicinal Chemistry. 19 (8). ss.1090-109. doi:10.2174/092986712799320556. PMC3343417$2. PMID22300046.KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
Filmore D (2004). "It's a GPCR world". Modern Drug Discovery. 2004 (Kasım). American Chemical Society. ss.24-28. 8 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2017.
Overington JP, Al-Lazikani B, Hopkins AL (Aralık 2006). "How many drug targets are there?". Nature Reviews. Drug Discovery. 5 (12). ss.993-6. doi:10.1038/nrd2199. PMID17139284.KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)