Gelgit kuvveti
From Wikipedia, the free encyclopedia
Gelgit kuvveti veya gelgit oluşturan kuvvet, bir cismi, diğer cisimden gelen yerçekimi alanındaki güçteki uzamsal değişimler nedeniyle başka bir cismin kütle merkezine doğru veya bundan uzağa doğru uzatan bir yerçekimi etkisidir. Katı dünya gelgitleri, gelgit kilitlenmesi, gök cisimlerinin parçalanması ve Roche sınırı dahilinde halka sistemlerinin oluşumu ve aşırı durumlarda nesnelerin spagettileşmesi dahil olmak üzere gelgitlerden ve buna bağlı diğer etkilerin oluşumundan sorumludur. Bunun nedeni, bir cismin bir diğerinin uyguladığı yerçekimi alanının, o cismin parçaları arasında sabit olmaması nedeniyle yakın kısmın, uzak kısma göre daha güçlü bir şekilde çekilmesidir. Oluşan bu fark yakın tarafta pozitif, uzak tarafta ise negatiftir, bu da nesnenin gerilmesine neden olmaktadır. Bu nedenle gelgit kuvveti aynı zamanda diferansiyel kuvvet, artık kuvvet veya yerçekimi alanının ikincil etkisi olarak da bilinmektedir.
Gök mekaniğinde kullanılmakta olan "gelgit kuvveti" ifadesi, bir cismin veya malzemenin (örneğin gelgit suyu) esas olarak ikinci bir cismin (örneğin Dünya) yerçekimi etkisi altında olduğu, ancak aynı zamanda üçüncü bir cismin (örneğin Ay) yerçekimi etkileriyle tedirgin edildiği bir durumu ifade edebilir. Bu tür durumlarda tedirgin edici kuvvete gelgit kuvveti adı verilmektedir[2] (örneğin, Ay'daki bozucu kuvvet ) ki bu, üçüncü cismin ikinciye uyguladığı kuvvet ile üçüncü cismin birinciye uyguladığı kuvvet arasındaki farktır.[3]