Haçlı devletleri

Haçlı devletleri, 12. ve 13. yüzyıllarda Orta Doğu ve Anadolu'da Haçlılar tarafından kurulmuş devletlerdir.

1135 yılında Orta Doğu (Haçlı devletleri yeşil renkle gösterilmiştir)

Levant

Haçlı devletlerinden ilk dördü Birinci Haçlı seferi'nin hemen ardından kuruldu:

• Urfa Kontluğu, Orta Doğu'da kurulan ilk haçlı devleti olan bu kontluk 1098 yılında kuruldu ve 1144 yılına kadar ayakta kaldı.9 Mart 1098’de Haçlılar, Urfa'yı Türkler'den aldılar. I.Baudouin (1098 - 1100), buraya "kont" unvanıyla hükümdar oldu. İki hânedandan dört hükümdar geçti. Bunlardan II. Baudouin (1100-1118), 5 yıl Türkler’in elinde esir olarak yaşadı.^[1]
• Antakya Prensliği, 1098'den 1268’e kadar 170 yıl sürdü. 3 Haziran 1098'de Antakya’yı Türkler’den alan Haçlılar’dan 1. Bohemond (1098 - 1111) ilk prens oldu. 1100 Temmuzunda Dânişmendliler'e esir düştü ve 3 yıl esir kaldı. Yerine yeğeni geçti. Üç hanedan tarafından idare edilen bu devlet 1176’ya kadar Bizans'a tâbi idi.^[1]
• Trablus Kontluğu, 1104 yılında kuruldu. Trablusşam 1109 yılında Müslümanların eline geçmişse de kontluk 1291 yılına kadar ayakta kaldı.
• Kudüs Krallığı, 1099 yılında kuruldu; 1291 yılında Akka'nın düşmesiyle sona erdi. Memlûk Türkleri tarafından ortadan kaldırıldı. Bu müddet içinde çeşitli hanedanlardan 21 Kudüs kralı saltanat sürdü. En ünlüleri, ilki ve ikincili olan Birinci Haçlı Seferi’nin meşhur simaları Godfrey de Bouillon (1099- 1100) ile ağabeyi I.Baudouin (1000- 1118) dir. I. Baudouin, 28 Haziran 1113’te Türkler tarafından esir alınmıştır.^[1] Kudüs Krallığı'nın 4 lordluğu mevcuttu:
  • Celile Prensliği
  • Yafa ve Aşkelon Kontluğu
  • Doğu Şeria Lordluğu
  • Sayda Lordluğu
• Kıbrıs Krallığı:Üçüncü Haçlı seferi sırasında Haçlılar Kıbrıs Krallığı'nı kurdular.1192’den 1489'a kadar 297 yıl sürdü. 30 Mayıs 1191'de Arslan Yürekli Rıchard, adayı Bizanslılar’dan almıştı. İlk Kibris kralı Fransız Lusignan hanedanından I. Guy (1192- 1194) oldu. Bu krallık 1426’dan başlayarak Mısır Memlûk Türk imparatorluğunun yüksek hâkimiyetini tanıdı. 18 kralın hükümdarlığından sonra Venedikliler adaya el koydu.^[1] Daha sonra da Tapınak Şövalyeleri'ne verildi.

Balkanlar

Daha fazla bilgi: Frankokrasi

The Latin Empire, its vassals and the Greek successor states, ca. 1204

Dördüncü Haçlı seferi sonrası, Bizans İmparatorluğu toprakları birçok devlete bölünerek "Frankokrasi" (Yunanca: Φραγκοκρατία) ismi verilen dönem başladı:

• Latin İmparatorluğu, İstanbul'da kuruldu ve Bizans imparatoru İznik'e sürüldü.
• Selanik Krallığı
• Atina Dükalığı
• Salona Kontluğu
• Mora Prensliği
• Kefalonya Kontluğu
• Nakşa Dükalığı (Pelagos Dükalığı) Venedikliler tarafından Ege Denizi'nde kuruldu.

Selanik ve Latin İmparatorluğu 1261 yılında Bizanslılar tarafından geri alındı. Ancak Atina ve Mora 15. yüzyıla kadar Haçlıların elinde kaldı. Sonra Osmanlıların eline geçti.

Batı Anadolu ve diğerleri

• St. Jean Hastabakıcı Şövalyeleri 1310 yılında Rodos'a yerleştiler ama 1522 yılında Osmanlılar tarafında Malta'ya sürüldüler.
• Meis adası 1309 yılında Kudüslü St. Jean Hastabakıcı Şövalyeleri'nin eline geçti. Osmanlılar 1440-1450 yılları arasında Meis adasını ellerinde bulundurdular. Sonra Napoli Krallığı ve Venedik Cumhuriyeti 'nin eline geçti. 1686 yılında ada tekrar Osmanlı yönetimine girdi.
• Anadolu'da İzmir (1344-1402), Antalya (1361-1373) ve Bodrum (1412-14..) geçici olarak St. Jean Şövalyelerinin elinde kaldı. Ege Adalarından Korint (1397-1404), Salona (Amfissa; 1407-1410), İkarya (1424-1521) ve İstanköy (1215-1522) de St. Jean Şövalyeleri'nin elinde bulundu.

Kaynakça

1. Türk Ansiklopedisi 18.Cilt. Ankara: Milli Eğitim Basımevi. 1970. s. 291.