Karşıyaka
İzmir'in ilçesi Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Karşıyaka, İzmir ilinin bir ilçesidir. İlçenin doğusunda Bayraklı, kuzey batısında Menemen, batısında Çiğli ilçeleri, güneyinde İzmir Körfezi ve İzmir'in karşı kıyısı bulunmaktadır. Yamanlar Dağı'nın eteği ile deniz arasında kalan kısımda şehir dokusu ile büyük ölçüde bütünleşmiş bir ilçedir.
| Karşıyaka | |
|---|---|
 Karşıyaka Çarşı | |
 İzmir'deki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | İzmir |
| Coğrafi bölge | Ege Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Özkan Demir |
| • Belediye başkanı | Behice Yıldız İşçimenler Ünsal (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 51 km² |
| Rakım | 10 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 344.140 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 350.100 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 35520 |
| İl alan kodu | 0232 |
| İl plaka kodu | 35 |
İNGEV'in araştırmasına göre Karşıyaka, Türkiye'nin en gelişmiş 7. ilçesidir.[1]
Yerleşim alanı İzmir şehir merkezinin karşısında bulunması sebebiyle "Karşıyaka" adını almıştır. 19. yüzyıl Batı kaynaklarında "Kordelio" adı altında anılmıştır. "Batılı Kordelyo" ismini önceleri Haçlı Seferleri komutanı İngiltere Kralı I. Richard ile bağlantılandırmışlar ise de, buralara hiç gelmemiş olan kralın Kordelyo ismi ile ilişkisi olabileceği tezi daha 19. yüzyıl kaynaklarında reddedilmiştir. 13. yüzyıl Bizans kaynaklarında bölgede yer alan ve yeri tam olarak tespit edilemeyen "Kordeleon" adlı bir yerleşimin bahsi geçmektedir ve ismin kökeninin bu tarihlerden de geriye götürülebileceği savunulmuştur.
Buna göre Kordelyo'nun öz bir Anadolu ismi olabileceği söz konusu edilmekte ve etimolojik olarak Gordion, Gördes, Kardakçı Dağı, Kardamyla gibi benzer Anadolu isimleri ile bağı bulunabileceği öne sürülmüştür.[2] Sanskrit'teki "grha-", Slav dillerindeki "grad", Latince'deki "hortus" ve Almanca/İngilizce'deki "garden" kelimeleri ile bağlantılı olarak, "herhangi bir amaçla tecrit edilmiş yer, kesik, kale, bahçe" gibi anlamlar taşıyabilen Hititçe/ Luvicedeki "gurta"[3] kelimesi ile Pelasgların/Luvilerin/Lidyalıların dillerinde "geçit, boğaz, vadi" anlamına gelen "ela" bileşmesi ve sonradan eski Grekçe ve çağdaş Yunancada yer isimlerinin sonuna gelen -ieon, -eio son ekinin aktarılmasıyla oluşturulduğu öne sürülmüştür.
Karşıyaka, 1865 yılında İzmir-Menemen demiryolunun hizmete girmesiyle yerleşime açılmış ve özellikle 1874 sonrasında İzmir merkez (Konak) ile vapur seferlerinin başlatılmasıyla gelişmiş bir yerleşim yeridir. 2008'de ilçenin doğusundaki bazı mahalleler yeni kurulan Bayraklı ilçesine bağlandı.
Karşıyaka, İzmir Körfezi'nin kuzeyinde yaklaşık 51 km2'lik bir alana yerleşmiştir.[4] Rakımı 1 ila 700 metre arasında değişir. Sınırları içerisinde Yamanlar Dağı bulunmaktadır. İlçenin doğusunda Bayraklı, kuzeydoğusunda Bornova, kuzeyinde Menemen, batısında Çiğli ilçeleri, güneyinde İzmir Körfezi bulunmaktadır. 27 mahallesi vardır.
İlçe nüfusu 2020 yılı itibarıyla 350.100 kişidir. İlçe nüfusunun 163.902 kişisi erkek, 186.198 kişisi ise kadındır.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1955[5] | 53.372 | 40.471 | 12.901 |
| 1960[6] | 77.877 | 64.194 | 13.683 |
| 1965[7] | 96.344 | 82.574 | 13.770 |
| 1970[8] | 141.728 | 120.794 | 20.934 |
| 1975[9] | 203.697 | 171.600 | 32.097 |
| 1980[10] | 272.623 | 227.790 | 44.833 |
| 1985[11] | 348.513 | 342.944 | 5.569 |
| 1990[12] | 424.196 | 418.724 | 5.472 |
| 2000[13] | 438.764 | 438.430 | 334 |
| 2007[14] | 515.184 | 514.917 | 267 |
| 2008[15][lower-alpha 1] | 296.031 | 295.743 | 288 |
| 2009[16] | 304.507 | 304.220 | 287 |
| 2010[17] | 310.061 | 309.790 | 271 |
| 2011[18] | 312.213 | 311.931 | 282 |
| 2012[19] | 315.294 | 315.008 | 286 |
| 2013[20] | 321.870 | 321.870 | veri yok |
| 2014[21] | 325.717 | 325.717 | veri yok |
| 2015[22] | 333.250 | 333.250 | veri yok |
| 2016[22] | 338.485 | 338.485 | veri yok |
| 2017[22] | 342.062 | 342.062 | veri yok |
| 2018[22] | 344.140 | 344.140 | veri yok |
| 2019[22] | 349.290 | 349.290 | veri yok |
| 2020[22] | 350.100 | 350.100 | veri yok |
| 2021[22] | 347.023 | 347.023 | veri yok |
| 2022[22] | 346.264 | 346.264 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Ege Park Mavişehir Alışveriş Merkezi, MaviBahçe ve Hilltown Karşıyaka ilçede yer alan alışveriş merkezleridir.
_Karsiyaka_Izmir.jpg)
Karşıyaka, burada ölen Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım'ın adıyla anılan ve söz konusu tarihlerde Atatürk'ün eşi Latife Hanım'ın ailesi Uşşakizadelere ait olan ve yakın geçmişte bir anı evi olarak restore edilmiş Latife Hanım Köşkü Anı Evi ve bunun dışında İzmir Levanten köşkleri tanımına giren birkaç tarihî yapı ile tanınır. İlçede ayrıca Bilim Müzesi, Bostanlı Açıkhava Arkeoloji Müzesi, Deprem Müzesi, Haberleşme Müzesi ve Hamza Rüstem Fotoğraf Müzesi yer almaktadır.[23] 1905'te açılan St. Helen Kilisesi, ilçedeki en eski Katolik kilisesidir.[24] Türkiye'nin ilk opera binası Opera İzmir, ilçe sınırları içerisindedir.[25]
İlçede Karşıyaka SK adındaki 1912 yılında kurulan bir spor kulübü faaliyet göstermektedir. Bu kulüp; Türkiye Cumhuriyeti kurucusu Atatürk tarafından armasına ay yıldız verilmiş olmasının yanı sıra, tenis, futbol, basketbol, yelken, voleybol, karate, judo, masa tenisi, motosiklet sporları, kürek, golf, atlı spor, ragbi ve hokey alanlarında faaliyet gösteren bir kulüptür.
Karşıyaka SK 1987 ve 2015 yıllarında Türkiye Basketbol Ligi şampiyonu olmuş, ayrıca 2014 yılında Cumhurbaşkanlığı Kupası ve Türkiye Kupası şampiyonu olmuştur. Ayrıca yine aynı yıl Basketbol Süper Ligi şampiyonudur. 6.500 kişi kapasiteli Mustafa Kemal Atatürk Karşıyaka Spor Salonu basketbol ve voleybol maçlarına ev sahipliği yapmaktadır.
Karşıyaka İzmir kentinin parçasıdır ve 1984 yılına kadar belediye hizmetleri İzmir belediyesince yürütülmüştür. Büyükşehir belediyeleri kurulunca Karşıyaka'da da ikinci kademe belediyesi kurulmuştur.
- Belediye başkanları
| Belediye başkanları, partileri ve aldıkları oy oranları | |||
|---|---|---|---|
| Yıllar | Belediye Başkanı | Parti | Oy oranı (%) |
| 2024 | Behice Yıldız Ünsal | Cumhuriyet Halk Partisi | 63,89 |
| 2019 | Cemil Tugay | Cumhuriyet Halk Partisi | 70,85 |
| 2014 | Hüseyin Mutlu Akpınar | Cumhuriyet Halk Partisi | 70,47 |
| 2009 | Cevat Durak | Cumhuriyet Halk Partisi | 64,16 |
| 2004 | Cevat Durak | Cumhuriyet Halk Partisi | 49,21 |
| 1999 | Şebnem Tabak | Demokratik Sol Parti | 34,56 |
| 1994 | Ahmet Kemal Baysak | Doğru Yol Partisi | 23,84 |
| 1989 | Cihan Türsen | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | 55,63 |
| 1984 | Nevzat Çobanoğlu | Anavatan Partisi | 44,48 |
İlçede yer alan eğitim kurumları; Ankara İlköğretim Okulu, Karşıyaka Lisesi, Karşıyaka Necip Demir Anadolu Ticaret Lisesi, Karşıyaka Cihat Kora Anadolu Lisesi, Karşıyaka Atakent Anadolu Lisesi, Mustafa Reşit Paşa İlköğretim Okulu, Atakent Erdoğan Kibarer Ortaöğretim Okulu, Eren Şahin Eronat Ortaöğretim Okulu, Faik Muhittin Adam İlköğretim Okulu, Mavişehir İlköğretim Okulu, Gazi Anadolu Lisesi, Zeki Şairoğlu Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi, Emlakbank Süleyman Demirel Anadolu Lisesi, Kazım Dirik Anadolu Lisesi ve Karşıyaka Şemikler Anadolu Lisesidir.
İlçede İZBAN ve T1 (Alaybey - Ataşehir) Tramvay Hattı ile demiryolu, ESHOT otobüsleri ile karayolu ulaşım hizmeti verilmektedir. İZBAN istasyonlarının bazıları Karşıyaka Tüneli içerisindedir. Karşıyaka Vapur İskelesi'nden şehrin çeşitli yerlerine vapur seferleri düzenlenmektedir. İzmir Çevre Yolu ilçeden geçmektedir. İlçede on bir Bisim istasyonu bulunmaktadır.[26]
- Bayraklı ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
