Kutsal İbranice
From Wikipedia, the free encyclopedia
Kutsal İbranice veya klasik İbranice (עברית מקראית), İbranice'nin arkaik bir formu olup, Akdeniz ile Şeria Nehri arasında kalan Kenan toprakları denen bölgede Semitik Kenan dillerinden biriydi. Ahit İbranicesi MÖ yaklaşık 10. yüzyıldan, İkinci Tapınak döneminin sonu olan MS 70 yılına kadar kullanılmıştır. Ahit İbranicesi en nihayetinde gelişip Mişna İbranicesine dönüştü ve bu dil MS 2. yüzyıla kadar devam etti. Tanah, sessiz harf iskeletinin ve Orta Çağ'da kullanılmaya başlanan sesli harf sisteminin geçirdiği evrelerin belgesel kanıtıdır. Ayrıca, kuzeydeki İsrail Krallığı ile güneydeki Yehuda Krallığı'ndaki lehçe farklılıkları da göze çarpmaktadır.
Kutsal İbranice | |
---|---|
שְֹפַת כְּנַעַן, יְהוּדִית, (לְשוֹן) עִבְרִית, לְשוֹן הַקֹּדֶש | |
Bölge | İsrail Krallığı Yehuda Krallığı |
Etnisite | İbraniler |
Ölü dil | MS 2. yüzyıl |
Dil ailesi | Afro-Asyatik diller
|
Yazı sistemi | Fenike alfabesi İbrani alfabesi |
Dil kodları | |
ISO 639-3 | Çeşitli: hbo smp – Samaritan İbranicesi |
Kutsal İbranice çeşitli yazı sistemleriyle yazılmıştır. İbraniler MÖ 12. yüzyılda Fenike alfabesini benimsedi ve bu zamanla Paleo-İbrani alfabesine dönüştü. Bu alfabe Samiriler tarafından korundu ve bugün dahi Samiriler tarafından kullanılan Samiri alfabesinin temelini oluşturdu. Modern İbrani alfabesinin temelini oluşturan Aram alfabesi zamanla Paleo-İbrani alfabesinin yerini aldı. Tüm bu alfabeler. Ahit İbranicesindeki tüm sesleri karşılamıyordu, yine de Yunanca ve Latince uyarlamalar bu sesleri yansıttı. Bu alfabeler orijinalinde sadece sessiz harflerden oluşmaktaydı fakat matres lectionis denen bazı sessiz harfler sesli harf olarak kullanılmaya başlandı. Orta Çağ'da İbrani metinlerinde sesli harfleri göstermek için çeşitli diyakritik sistemler geliştirildi ve bugün bu sistemlerden en yaygını Tiberya sistemidir.
Kutsal İbranicede bir seri "vurgusal" sessiz harfler bulunur ve bu harflerin söyleniş şekli tartışma konusudur; muhtemelen ejektif veya faringealdir. Erken Ahit İbranicesinde üç sessiz harfin alfabede karşılığı olmadığından alfebede olan harflerle birleştirilmiştir. Süreksiz harfler Aramca'nın etkisi altında gelişip sürtünmeli hale gelmiştir. Faringeal ve gırtlaksı fonemler bazı bölgelerde lehçe farkından dolayı yumuşamıştır; bu durum modern Samiri İbranicesine de yansımıştır. Sesli harf sistemi zaman içinde büyük değişiklikler geçirmiştir ve antik Yunanca ve Latinceye farklı yansımıştır.
Kutsal İbranicenin, "üç harf köklü" tipik Semitik morfoloji özelliği vardı ve belirli şablonlarla kelimeler oluşturulurdu. Bu dilde iki imla cinsi (eril, dişil) ve üç imla miktarı (tekil, çoğul, çift) bulunurdu. Yüklemler, ses, mod, yön ve zaman özelliklerini birlikte taşırdı. Yüklemde, zaman ve yön, vav (ו) bağlacından etkilenmekteydi. Kelime sırası genelde "yüklem-özne-nesne" sırasını takip edip yüklemler öznenin sayısı, cinsiyeti ve öznelliğine göre değişmekteydi. Zamir ekleri yükleme eklenince nesne, isime eklenince iyelik oluşturmaktaydı.