Silüriyen
Paleozoyik Zaman'ın üçüncü dönemidir ve 443 ile 419 milyon yıl önce aralığındaki süreyi kapsar / From Wikipedia, the free encyclopedia
Silüriyen, Paleozoyik Zaman'ın en kısa süren jeolojik dönemi olarak bilinir. 443,8 milyon yıl önce başlayıp 419,2 milyon yıl önce sona ermiştir. Bu dönem, adını Galler'deki Silures kabilesinden alır. Silüriyen'in başlangıcı ve sonu için belirlenen kayaç tabakaları kesin olarak tanımlanmıştır ancak tam tarihler birkaç milyon yıl kadar hata payına sahiptir. Silüriyen Dönemi, Ordovisiyen-Silüriyen yok oluşu ile başlar; bu olay sırasında deniz canlılarının yaklaşık %60'ının nesli tükenmiştir.
Silüriyen | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
443,8 ± 1,5 - 419,2 ± 3,2 myö | |||||||||||||
Kronoloji | |||||||||||||
| |||||||||||||
Etimoloji | |||||||||||||
Diğer telaffuz(lar) | Siluriyen | ||||||||||||
Eş anlamlı(lar) | Gotlandiyen | ||||||||||||
Kullanım bilgisi | |||||||||||||
Gök cismi | Dünya | ||||||||||||
Bölgesel kullanım | Küresel (ICS) | ||||||||||||
Kullanılan zaman çizelgesi | ICS Zaman Cetveli | ||||||||||||
Tanım | |||||||||||||
Kronolojik birim | Dönem | ||||||||||||
Stratigrafik birim | Sistem | ||||||||||||
İlk öneren | Roderick Murchison, 1835 | ||||||||||||
Zaman aralığının resmîyeti | Resmî | ||||||||||||
Alt sınırını belirleyen | Bir graptolit olan Akidograptus ascensus'un ilk ortaya çıkışı. | ||||||||||||
Alt sınır KSKN | Dob's Linn, Moffat, Birleşik Krallık 55.4400°K 3.2700°B / 55.4400; -3.2700 | ||||||||||||
KSKN onayı | 1984[4][5] | ||||||||||||
Üst sınırını belirleyen | Bir graptolit olan Monograptus uniformis'in ilk ortaya çıkışı | ||||||||||||
Üst sınır KSKN | Klonk, Çekya 49.8550°K 13.7920°D / 49.8550; 13.7920 | ||||||||||||
KSKN onayı | 1972[6] | ||||||||||||
Atmosfer ve iklim verileri | |||||||||||||
Deniz seviyesinin günümüze göre yüksekliği | Kısa dönemli negatif sapmalarla birlikte 180 metre civarında[7] |
Silüriyen, kara yaşamının ilk evrimleştiği dönem olarak yerküre tarihinde önem taşır. Damarlı bitkiler, ilkel karasal bitkilerden gelişmiş, dikarya mantarları çeşitlenmeye başlamıştır. Altı bacaklılar, örümceğimsiler ve çok bacaklılar tamamen karasal yaşama adapte olmuştur. Bu dönemde, çeneli ve kemikli balıkların evrimleşmesi de dikkate değer bir gelişmedir.
Silüriyen Dönemi'nin paleocoğrafyası, iklimi ve canlı türleri Paleozoyik Zaman'ın karmaşık ve dinamik yapısını yansıtır. Süperkıta Gondvana, ekvatorun üst yarısını ve Güney Yarımküre'nin büyük bir bölümünü kaplarken, Kuzey Yarımküre'nin çoğu büyük bir okyanusla kaplıydı. Yüksek deniz seviyeleri ve nispeten düz araziler, birçok ada topluluğunun ve çeşitli çevresel koşulların oluşmasına yol açtı. Silüriyen boyunca Gondvana yavaşça güneye doğru hareket etti, ancak bu dönemdeki buzulların Geç Ordovisiyen buzullarından daha az yayıldığına dair kanıtlar vardır. Yeni kıtasal kara kütleleri oluştuğunda deniz seviyesi yükseldi ve Silüriyen tortulları, erozyona uğramış Ordovisiyen tortullarının üzerine çökerek bir uyumsuzluk oluşturdu.
Silüriyen Dönemi, jeolojik ve biyolojik evrime dair kayda değer bilgiler sunar. İlk kara bitkilerinin ortaya çıkması, omurgalı balıkların çeşitlenmesi ve deniz canlılarının toprakta yaşamaya başlaması, bu dönemin kayda değer olaylarındandır. Dönemin kara ve deniz ekosistemleri, canlıların adaptasyonları ve çevresel değişimlerle etkileşim içinde şekillenmiştir. Silüriyen Dönemi'nin keşfedilmiş fosil kalıntıları, bu dönemin bilimsel anlayışına ışık tutarak tarih öncesi yaşamın evriminin anlaşılmasına yardımcı olmaktadır.