En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
Yenipazar, Aydın
Aydın'ın ilçesi Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Yenipazar, Ege Bölgesi'nde Aydın ilinin bir ilçesidir. İzmir-Denizli Devlet Karayolu (D 320)'den 8 km içeride bulunduğundan göç almamış ve bu nedenle Aydın Kültürü'nü korumuş olan, kendine has pide çeşitleriyle ünlü, Aydın'a bağlı bir ilçedir.
Remove ads
Tarihçe
Özetle
Bakış açısı
İlçesinin 5 kilometre doğusunda Orthasia adlı yerleşim merkezi Yenipazar ve çevresinin çok eski bir yerleşim merkezi olduğunu ortaya koyuyor. Ayrıca Yenipazarın kuruluş yeri ve tarihi olarak bilinen bazı bilgiler bizler için sağlam bir kaynak olan Evliya Çelebi'nin "Seyahatnamesi" olarak gösterilebilir. Hatta bu eserde anlatılana göre Evliya Çelebi 1671 yılında İzmir, Tire, Bey Dağı yaylası (Ödemiş) üzerinden Aydın'ın bugünkü Köşk ilçesine gelir. "Bu kasabada (Köşk'te) üç gün kaldıktan sonra, doğu tarafındaki vadi içinde Menderes nehrini atlarla geçip, güney taraftaki Donduran dağı dibinde yer alan “Donduran Kazasına” geldik. Üzüm pekmezi, Antep pekmezi gibi donduğu için "Donduran" derler; kutular ile pekmezi çok ünlüdür. Aydın Sancağı toprağında hastır ve yüz elli akçe kazadır. Yeniçeri serdarı vardır; amma kethüda yeri yoktur. Yüz hanesi ve sayısız mescitleri vardır. Amma han ve hamamı çarşı ve pazarı yoktur. Lakin çoğu hafta pazarı olur. Bağı - bahçesi cihanı süslemiştir. Kadısı Nazilli Kadısı nayibtir kim ona maaş ihsan olunmuştur." diye bahseder.
Türkmenlerin gelip yerleştiği bu alana Tolozlar adı da verilmekteydi. Bugünkü ilçe merkezinin güneydoğusunda yer alan ilk yerleşim yerinde yaşayan az sayıdaki Türkmen nüfusunun çok dindar bir grup olduğu o nedenle önceleri "Dinduran” dendiği; sonraları bu ismin “Donduran” şeklinde telaffuz edilmeye başlandığı düşünülmektedir. Yenipazar'ın Donduran köyünde ortaya çıkarılan Orthasiadan Yunan coğrafyacı ve tarihçi Strabon, Karya yerleşmesi olarak söz ediyor. MÖ 7. yüzyılda Kimmerlerin saldırısına uğrayan kent, Lidya kralı Alyattes'in Kimmerleri yenmesi sonucu Lidyalıların eline geçmiş, MÖ 6. yüzyılda ise Ionya Birliğine katılmış ve birçok Anadolu kenti gibi Perslerin egemenliğine girmişti.
Bu yerleşim ismini Evliya Çelebi'nin eserinde geçtiği gibi genellikle haftada bir gün yani çarşamba günleri kurulan küçük çapta bir pazar ve ticaret yeri olarak kullanıldığı için bu çevredeki köylerde ve kasabalarda yaşayan halk için de ürettiklerini satabilecekleri küçük ve yeni bir pazar yeri olmuştur. Bu nedenle yerleşmenin adı "Yenipazar" olarak yerleşmiş ve öylece kalmıştır.
Kentteki önemli yapılar arasında yer alan tiyatro ve bir Bizans yapısı, bugün de ayakta duruyor. Nekropol üzerinde ise iyi korunmuş durumda lahitler ve oda mezarlar, kaliteli işçilik gösteriyor.
Cumhuriyet devrinde Yenipazar 1957 yılına kadar Bozdağan'a bağlı bir nahiye idi. 17 Mart 1957 tarihinden itibaren Aydın iline bağlı ayrı bir ilçe haline getirilmiştir. Bu tarihe kadar Bozdoğan ilçesine bağlı bir nahiye olan Yenipazar; kültürel ve diğer temel birçok yapı özelliği yönünden tipik bir Anadolu kasabası niteliğini sürdürmüştür. Ege bölgesinin ve özellikle Aydın yöresinin yaşam çizgisindeki hemen her şeyi Yenipazar'ın tarihsel sürecinde ve kültürel dokusunda görmek mümkündür. Örneğin dini bayramların ikinci günü olan “Gencer” günümüze kadar gelen ve yoğun biçimde yaşayan bir gelenek olarak sürmektedir..[2]
Remove ads
Konum
Yenipazar ilçesinin doğusunda Nazilli ve Bozdoğan ilçeleri, kuzeyinde Sultanhisar ilçesi ve Atça beldesi, batısında Efeler ilçesi, güneyinde Çine ilçeleriyle çevrilidir.
Cittaslow
24 Haziran 2011'de Polonya'da düzenlenen Cittaslow Uluslararası Kongresinde Akyaka (Muğla), Gökçeada (Çanakkale), Taraklı (Sakarya) ile Yenipazar Cittaslow ilan edilmiş ve böylece Türkiye'de Ulusal Cittaslow Birliği kurulmuştur.[3]
Yenipazar, Aydın'ın ilk ve tek Cittaslow ilçesi olarak Türkiye'nin sakin şehirleri arasına katılmıştır. Yenipazar ilçesinde yerel idare ve halk, bu üyelik sürecinde kentin altyapısından çevre uygulamalarına, kültürel mirastan yerel ürünlerin desteklenmesine kadar birçok alanda iyileştirmeler gerçekleştirmiştir. Cittaslow ağına üyelik sonrasında ilçe, sahip olduğu Yenipazar Pidesi gibi yerel değerlerle ön plana çıkarak turistik cazibesini artırmıştır.[4]
Nüfus
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Remove ads
Belediye idaresi
Yenipazar'da 1884 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur. 7033 sayılı Kanun ile 1 Eylül 1957 yılından itibaren ilçe olmuştur.[22]
Remove ads
Ekonomi
Halkın büyük bölümü geçminin tarımdan karşılamaktadır. Pamuk, narenciye, zeytin, biber, sera sebze-meyveciliği ve hayvancılık ön plandadır.
Eğitim durumu
İlçede okuma yazma oranı %98'dir. 1900 yılların başında kurulan Yenipazar Gündüz Mektebi bugünkü adıyla Yenipazar Merkez İlköğretim Okulu Efeler İlköğretim Okulu ve yeni açılan Cumhuriyet İlköğretim Okulu olarak üç tane ilköğretim okulu bulunmakta. Ayrıca lise düzeyinde eğitim veren Yenipazar Lisesi bulunmaktadır.
Adnan Menderes Üniversitesi'ne bağlı Yenipazar Meslek Yüksekokulu, 3 Ekim 1994 tarihinde açılmıştır.
Remove ads
Konum
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads