Ziyârîler

Ziyariler ya da Zeyariler (Farsça: آل زیار), Hazar Denizi'nin güneyinde, 927-1090 yılları arasında hüküm süren Gilek kökenli bir hanedandır.^[1][2]

Ziyarî Hanedanlığı haritası (Hazar Denizi'nin güneyinde lâcivert renkte gösterilen bölge). Komşu devletlerden Büveyhoğulları açık yeşil, Aral Gölü güneyinde Harezmşahlar kavuniçi, Samanîler sarı, Azerbaycan'daki mahalli devletler koyu yeşil renkte gösterilmiş.

Hanedan, kökeni Gilan hükümdarı olan ve İran'ın Keyânî kralı Keyhüsrev döneminde yaşamış efsanevi kral Arguş Ferhadan'a dayanan Şehansahvand kabilesinin lideri Vardanşah'tan gelmektedir.^[3]

Bu çağda yetişen bilim insanı El-Birûni devrin hükümdarı Kâbus tarafından desteklenmiş, 1000'li yıllarda ay tutulmaları hakkında önemli araştırmalarda bulunmuştur. Ayrıca Kabûs Kümbeti bu dönemde İslam öncesi İran mimarîsi tarzında yapılmış, ayakta olan az sayıda yapıdan biridir.

Ziyarî mimârisinin örneklerinen biri olan Günbed-i Kavus şehrindeki anıt kule.

Ziyarî Hanedanlığı emirleri listesi

• Merdâvîc 928-934
• Vuşmgîr 934-967
• Bihistûn 967-976
• Şemsü'l-Meâlî Kabûs bin Vuşmgîr 976-1012
• Felekü'l-Meâlî Kabûs bin Menuçehr 1012-1031
• Anûşirvan Menuçehr 1031-1043