Aktif taşıma

Aktif taşıma, küçük moleküllerin (porlardan geçebilen moleküller), az yoğun ortamdan çok yoğun ortama ATP harcanarak geçişidir. Aktif taşımada, hücre zarı üzerindeki porlardan (küçük boşluklardan) geçebilecek büyüklükteki moleküller, taşıyıcı protein ve taşıyıcı enzimler yardımıyla taşınır. Taşıma sırasında enerji kullanıldığı için sadece canlı hücrelerde gerçekleşebilir. Hücre içinden hücre dışına, hücre dışından hücre içine olmak üzere her iki yönde de gerçekleşebilir.^[1]

Canlılığını devam ettiren bir hücrenin aktif taşıma yapması zorunludur. Aktif taşımanın gerçekleştiği ortamdaki sıcaklık artışı, taşımayı önce hızlandırır. Fakat sıcaklık artışı devam ettikçe taşıma hızı azalır. Bunun nedeni aktif taşımada kullanılan taşıyıcı protein ve enzimlerin yüksek sıcaklıkta denatüre olmasıdır.^[2]

İkincil aktif taşıma Birlikte taşıma veya eşleştirilmiş taşıma olarak da bilinen ikincil aktif taşımada, molekülleri bir zar boyunca taşımak için enerji kullanılır; bununla birlikte, birincil aktif taşımanın aksine, ATP'nin doğrudan bağlanması yoktur. Bunun yerine, iyonların hücre içine/dışına pompalanmasıyla oluşturulan elektrokimyasal potansiyel farkına dayanır.^[3] Bir iyonun veya molekülün bir elektrokimyasal gradyanı aşağı doğru hareket etmesine izin vermek, ancak muhtemelen daha konsantre olduğu yerde daha az konsantre olduğu konsantrasyon gradyanına karşı, entropiyi arttırır ve metabolizma için bir enerji kaynağı olarak hizmet edebilir (örneğin, ATP sentazında). Bir hücre zarı boyunca protonların pompalanmasından elde edilen enerji, sıklıkla ikincil aktif taşımada enerji kaynağı olarak kullanılır. İnsanlarda sodyum (Na+), plazma zarı boyunca yaygın olarak birlikte taşınan bir iyondur ve elektrokimyasal gradyanı daha sonra ikinci bir iyonun veya molekülün gradyanına karşı aktif taşınmasına güç vermek için kullanılır.^[4] Bakterilerde ve küçük maya hücrelerinde, yaygın olarak birlikte taşınan bir iyon hidrojendir.^[4] Hidrojen pompaları ayrıca, hücrenin mitokondrisinde meydana gelen hücresel solunumun önemli bir işlevi olan elektron taşıma zinciri gibi hücreler içindeki işlemleri yürütmek için elektrokimyasal bir gradyan oluşturmak için kullanılır.^[5]

Ağustos 1960'ta, Prag'da, Robert K. Crane ilk kez bağırsak glikoz emiliminin mekanizması olarak sodyum-glikoz birlikte taşınmasını keşfini sundu.[21] Crane'in cotransport keşfi, biyolojide akış eşleşmesinin ilk önerisiydi.^[6] Crane's discovery of cotransport was the first ever proposal of flux coupling in biology.^[7]^[8]

Yardımcı taşıyıcılar, maddelerin aynı yönde mi yoksa zıt yönlerde mi hareket ettiğine bağlı olarak simporterler ve antiporterler olarak sınıflandırılabilir.

İkincil aktif taşıma

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Wikiwand - on