BitTorrent

BitTorrent, kullanıcıların İnternette merkezi bir sistem olmadan, yani eşten eşe (peer-to-peer) veri ve dosya paylaşımı yapmasını sağlayan bir iletişim protokolüdür. Bu şekilde, BitTorrent protokolüyle veri aktarımı yapılmasına "torrent" denir.^[2] Bu iletişim protokolü Rainberry, Inc. şirketi tarafından 2001 yılında geliştirilmiştir.^[3]

BitTorrent

Yazar	Bram Cohen
Geliştirici	Rainberry, Inc.
İlk yayınlanma	2001 (24 yıl önce) (2001)
Standartları	The BitTorrent Protocol Specification[1]
Tür	peer-to-peer dosya paylaşımı
Resmî sitesi	www.bittorrent.org

Doğrudan indirmekten farklı olarak, dosyayı indiren kişiler indirme esnasında indirdiği kadarını diğer kullanıcılara paylaşmaktadır. Torrent protokolü, çoğunlukla büyük boyutlardaki dosyaların paylaşımında kullanılır.

Torrent indirebilmek için kullanıcı bir BitTorrent istemcisi kullanır. Kullanıcı dosya indirebilmek ve paylaşabilmek için takipçi listelerini (tracker) kullanır. Bu listeye .torrent uzantılı olan bir dosyayla veya magnet link adı verilen bağlantılar aracılığıyla erişilebilir.

BitTorrent alıcıların indirdikleri parçaları birbirleri ile paylaşmaları sonucu sunucunun ağ yükünü önemli ölçüde hafifletir. Animasyonda her bir renkli çizgi paylaşılan dosyanın ayrı bir parçasını temsil etmektedir. Tüm alıcılar tüm parçalara sahip oluncaya kadar aralarındaki paylaşım devam eder.

İşleyiş

Ortadaki bilgisayar "seeder" olarak diğerlerine ("peer") dosya aktarıyor; diğerleri de kendi aralarında paylaşım yapıyor.

BitTorrent'i diğer indirme yöntemlerinden ayıran en büyük fark dosyanın aktarılma hızının o dosyaya sahip kişilerin sayısına ve internet hızlarına bağlı olmasıdır. Yani bir dosya ne kadar çok kişide (peer) varsa o kadar çok kişi o dosyayı paylaşır (seeder); dosyanın aktarılma hızı da dosyaya sahip olan ve o an bağlanılabilen kullanıcıların yükleme hızına eşittir. Seeder'lar (paylaşımcılar) anahtar rol üstlenmelerine rağmen Leecher'lar (indiriciler) da büyük öneme sahiptir.

Torrent dosya paylaşım tekniğidir, tek bir kaynaktan dosya indirmeye dayalı diğer protokollerden (RapidShare benzeri dosya dağıtım şebekeleri gibi) oldukça farklıdır. Bu nedenle, veri sabit bir kaynaktan kesintisiz olarak sunulmadığı için her zaman erişilebilir değildir. Seeder'ı (paylaşanı) olmayan dosyalar indirilemez. Dosyanın aktarım hızı dosyanın boyutuna, paylaşımcıların (seeder) istemcilere (leecher) oranına ve toplam eş (peer) sayısına bağlıdır.

Dosya ne kadar popüler ise o kadar çok kişi çeker ve o kadar çok kişi seed eder. Bu da yoğun talebi karşılamak için yeterli kaynak oluşturur. Yani sel (torrent) gibi büyümeye devam eder ve bir süre sonra kendi kendine yeten, yaşayan ve ölen bir yapıya bürünür.

Torrent sistemi kendini telif hakkı savunucularına ve telif haklarının sahibi şirketlere karşı otomatik denilebilecek ve zahmetsiz sayılabilecek şekilde de koruyabilmektedir. Örneğin klasik indirme metotlarında içeriği barındıran sunucular kapatıldığında veya engellendiğinde içeriğin paylaşılması imkânsızdır. Muhakkak ki o içeriğe sahip birinin içeriği başka bir sunucuya (Rapidshare, Hotfile vb.) yüklemesi gerekir. Torrent'te ise durum biraz daha farklıdır ve kolaydır. Ana içerik belki de milyonlarca kullanıcıda bulunduğundan dolayı paylaşılmak istenildiğinde bir tracker ve içeriğin torrent dosyasının bulunması yeterlidir. İçeriği paylaşıma açmak isteyen kişi, .torrent uzantılı dosyayı veya magnet bağlantısını torrent istemcisine ekler. Dosyanın özet bilgisi ile bir tracker listesinin bulunduğu bir bağlantıyı açmak, çoğu torrent programı için indirme işleminin başlaması için yeterlidir.

Terminoloji

• Seed: (İngilizce: Tohum) Torrent protokolünde kaynak anlamına gelir. Dosyanın tümüne sahip ve paylaşımda bulunduran kişilere seeder denir.
• Leech: (İngilizce: sülük) Torrent protokolünde sömürücü, dosya indiren manasına gelir. Dosyayı çeken kişilerdir, aynı zamanda dosyanın kısmi bir bölümüne sahiplerdir. İkinci anlamı ise "dosyayı indirdikten sonra paylaşmayan kişi"dir.
• Peer: (Teknik İngilizce: eş) Dosya üzerinde veri transferinde bulunan herkes, kaynak ve sömürücülerin genel adı.
• Reseed: Daha önce indirilmiş bir Torrent ile çekilen dosyaların bir süre sonra tekrar paylaşmaya verilen isimdir. Bu işlem Hash kontrolü gerektirir. Torrent ile çekilen dosyaların en ufak bir değişikliğe bile uğramamış olmaları gerekmektedir.
• Hash: Torrent dünyasında İngilizcedeki anlamından tamamen farklı kullanılır. (bkz. Hash) Aktarımı tamamlanan dosyanın sağlaması alınarak orijinal dosyanın sağlaması ile kontrol edilir. Bu ayrıca torrent dosyasına özel olduğu için onu benzersiz (unique) kılar.
• Tracker: Torrent dosyasının kimde bulunduğunu ve kimin ne kadar paylaşım yaptığını kayıt eden sunucudur. Torrent'i çeken Peer'ler, Tracker'a dosya hakkında bilgi gönderirler. Diğer Peer'ler ise Tracker'a bağlanarak kimde hangi dosyanın hangi parçalarının olduğunu öğrenirler. Tracker üzerinden dosya transferi gerçekleşmez; sadece Kaynak paylaşılır. Tracker sayısı ne kadar çeşitliyse kapsadığı kullanıcı bilgisi de o kadar geniş olacağından dosyanın aktarım hızında önemli bir etkendir.
• DHT (Distributed Hash Table): Peers'ler arası Kaynak paylaşımı diye özetleyebileceğimiz bir özelliktir. Tracker'dan bağımsız kaynak bulma işini üstlenir. Private (özel) Tracker'larda kullanılmaması gerekmektedir.
• Download: Torrent sistemi aracılığı ile diğer kullanıcılardan dosya indirme işlemine verilen isim.
• Upload: Torrent sistemi aracılığı ile diğer kullanıcılara dosya gönderme işlemine verilen isim.
• Ratio: Bir Torrent'in (aslında torrent'ten indirilen dosyaların) Upload işleminin Download işlemine oranıdır. Bu özellik Private (özel) Tracker'larde özellikle önemlidir. Sağlıklı paylaşımı ve Hit&run olayını ortadan kaldırmak ve dosyaların daha yüksek hızlarda sunulmasını sağlamak için üyelik zorunluluğu olan Torrent sitelerinin çoğu tarafından kullanılan bir özelliktir.
• Hit&run: Türkçe anlamı Vur ve Kaç olan kelime, benzer bir anlamda Torrent Dünyasında da kullanılmaktadır. Dosyayı çekip hemen paylaşımdan kaldırma işlemine ve kaldırana verilen isimdir. Genellikle Torrent kullanıcıları tarafından sevilmezler. Üyeliğin zorunlu olduğu Torrent sitelerinde genellikle istenmeyen bir durumdur.