İngiliz Milletler Topluluğu bölgesi

Commonwealth bölgesi (İngilizce: Commonwealth realm) Milletler Topluluğu'na üye olan ve devlet başkanı olarak III. Charles'ı kabul eden, dolayısı ile anayasal monarşi ile yönetilen egemen devlettir. Diğer bölgelerden farklı bir şekilde kraliyeti sürdürür. 2021 yılı itibarıyla 15 Commonwealth bölgesi bulunmaktadır. Bunlar: Antigua ve Barbuda, Avustralya, Belize, Kanada, Grenada, Jamaika, Yeni Zelanda, Papua Yeni Gine, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent ve Grenadinler, Solomon Adaları, Bahamalar, Tuvalu ve Birleşik Krallık.

  Şu anki Commonwealth bölgeleri

  Eski Commonwealth bölgeleri veya Dominyonlar

Westminster Yasası (1931) o zamanki 10 dominyon için - Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika Birliği, Bağımsız İrlanda Cumhuriyeti ve Newfoundland - İngiliz Milletler Topluluğu'nun eşit üyeleri olarak tam veya neredeyse tam yasal yönden bağımsızlık sağlamıştır. Daha sonrasında Hindistan, Pakistan (ikisi de 1947'de) ve o zamanki adıyla Seylan (1948) Dominyon olmuştur. 1950'lerin başlarında grupta yer alan üyelerin arasındaki eşitliği belirtmek için (Birleşik Krallık da dâhil; fakat sonradan cumhuriyet olan Bağımsız İrlanda Cumhuriyeti buna dâhil olmamıştır) her bir üye bölge (realm) olarak adlandırılmaya başlandı. Bu kelime resmî olarak 1952 yılında Britanya'nın II. Elizabeth'i kraliçe ilan edildiğinde kullanıldı ve her ülke için sonrasında kraliyet işleri için yasal olarak kullanılmaya başlandı. Bu kural diğer ülkeler Commonwealth bölgesine girdiğinde de geçerliliğini korudu ve bundan dolayı Topluluk içerisinde doğrudan egemen devlet statüsü kazandılar. Commonwealth bölgesi her ne kadar resmî işler için kullanılsa da yasal olarak kullanılmaz.

Şu anki İngiliz Milletler Topluluğu bölgeleri

1983 ile 1987 arasında 18 bağımsız devlet İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth) bölgesine dahildi. 2021'da bu sayı 15'e düştü ve kapsadığı alan 18.7 milyon km², nüfus ise 151 milyondur.^[1] Bu nüfusun çoğunluğu; Birleşik Krallık, Kanada, Avustralya, Papua Yeni Gine, Yeni Zelanda ve Jamaika'da yaşar.

Ülke	Nüfus	Monarşi	Tarih	Kral'ın unvanı	Egemenin kraliyet arması
Antigua ve Barbuda	91.295	Antigua ve Barbuda Monarşisi	1981	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Antigua and Barbuda ve diğer bölgeleri ile toprakların Kralı, Commonwealth'in Başkanı.	Yok
Avustralya	24.023.100	Avustralya Monarşisi	1942	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Avustralya ve diğer bölgeleri ile toprakların Kralı, Commonwealth'in Başkanı.
Bahamalar	321.834	Bahamalar Monarşisi	1973	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Bahamalar Topluluğu'nun ve diğer bölgeleri ile toprakların Kralı, Commonwealth'in Başkanı.	Yok
Belize	347.369	Belize Monarşisi	1981	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Belize ve diğer bölgeleri ile toprakların Kralı, Commonwealth'in Başkanı.	Yok
Kanada	35.985.751	Kanada Monarşisi	1931	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Birleşik Krallık, Kanada, diğer bölgeleri ile toprakların Kralı, Commonwealth'in Başkanı, İnancın Savunucusu. Fransızca: Charles Troisième, par la grâce de Dieu Reine du Royaume-Uni, du Canada et de ses autres royaumes et territoires, Chef du Commonwealth, Défenseur de la Foi
Grenada	109.590	Grenada Monarşisi	1974	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Birleşik Krallık ve Grenada'nın ve diğer bölgelerin Kralı, Commonwealth'in Başkanı.	Yok
Jamaika	2.950.210	Jamaika Monarşisi	1962	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Jamaika ve diğer bölgeleri ile toprakların Kralı, Commonwealth'in Başkanı.
Yeni Zelanda	4.596.700	Yeni Zelanda Monarşisi	1947	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Yeni Zelanda ve diğer bölgeleri ile toprakların Kralı, Commonwealth'in Başkanı. İnancın Savunucusu. Māori: Erihāpeti Te Tuarua, I te atawhai a te Atua, ko ia nei te Kuini o Aotearoa me Ērā Atu o Ōna Whenua, Rohe hoki, te Ūpoko o te Kotahitanga o Ngā Whenua i Raro i Tōna Maru, te Kaipupuri i te Mana o te Hāhi o Ingarangi
Papua Yeni Gine	7.059.653	Papua Yeni Gine Monarşisi	1975	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Papua Yeni Gine ve diğer bölgeleri ile toprakların Kralı, Commonwealth'in Başkanı.	Yok
Saint Kitts ve Nevis	54.961	Saint Kitts ve Nevis Monarşisi	1983	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Saint Kitts ve Nevis ve diğer bölgeleri ile toprakların Kralı, Commonwealth'in Başkanı.	Yok
Saint Lucia	183.600	Saint Lucia Monarşisi	1979	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Saint Lucia ve diğer bölgeleri ile toprakların Kralı, Commonwealth'in Başkanı.	Yok
Saint Vincent ve Grenadinler	103.000	Saint Vincent ve Grenadinler Monarşisi	1979	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Saint Vincent ve Grenadinler ve diğer bölgeleri ile toprakların Kralı, Commonwealth'in Başkanı.	Yok
Solomon Adaları	523.000	Solomon Adaları Monarşisi	1978	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Solomon Adaları ve diğer bölgeleri ile toprakların Kralı, Commonwealth'in Başkanı.	Yok
Tuvalu	10.837	Tuvalu Monarşisi	1978	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Tuvalu ve diğer bölgeleri ile toprakların Kralı, Commonwealth'in Başkanı.	Yok
Birleşik Krallık	64.716.000	Birleşik Krallık Monarşisi	1931	III. Charles, Tanrı'nın lütfu ile, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda ve diğer bölgeleri ile toprakların Kralı, Commonwealth'in Başkanı. İnancın Savunucusu. Latin: Charles III, Dei Gratia Britanniarum Regnorumque Suorum Ceterorum Rex, Consortionis Populorum Princeps, Fidei Defensor

Bölgelerin ilişkileri

Commonwealth bölgeleri uluslararası ilişkilerde bağımsız ülkelerdir. Monarşik birime gönüllülük prensibine dayanmaları bu bölgeleri birleştiren etmendir.^[2] Veraset, Kral, egemenin kendisi ve Kraliyet'in 1936'da "bölgeler arasındaki en önemli ve hayati bir bağ" olduğu dile getirilmiştir.^[3] Politik bilimci Peter Boyce farklı ülkelerin oluşturduğu bu grup için "uluslararası ilişkiler ve anayasa hukuku tarihinde eşi görülmemiş bir başarı" şeklinde bahseder.^[4] Şahsi birlik, paylaştırılmış monarşi gibi terimler Commonweath'in kullanılmaya başladığı zamandan beri ilerletilmiş, fakat hangi terimin doğru olduğu yönünde kesin bir fikir birliği yoktur.^[5] Birleşik Krallık artık kendinden başka ülke için yasama gücüne sahip değildir. Buna rağmen bazı ülkeler bunu kendi iradesini kullanarak devam ettirmektedirler. Judicial Committee of the Privy Council adli sistemde en yüksek mevkiye sahiptir ve Commonwealth bölgesindeki belli ülkeler bu anayasal kurumu en son başvurulabilecek temyiz mahkemesi olarak kullanabilirler.^[6]

Her bölgenin monarkı aynı kişi olduğu için, büyükelçileri güven mektubu ile karşılık alıp vermek gereksizdir. Bundan dolayı bölgeler arasındaki ilişkiler kabine seviyesinde temsil edilir ve yüksek temsilciler (high commissioner) değiş tokuş edilir. Yüksek temsilcinin tam unvanı "Majestelerinin Devleti için Yüksek Temsilci" (High Commissioner for Her Majesty's Government in [Country]). Belli törenlerde, bölgenin yüksek temsilcileri arasındaki kıdem sırası veya millî bayraklar kronolojik sıraya göre belirlenir - ülkenin ne zaman Dominyono olduğu ve ne zaman bağımsızlığın kazandığı gibi.^[7]

Çıkar ilişkileri bağımsızlık kazandıktan sonra üye ülkeler arasında çıkmıştır ve bu sorunlar küçük diplomatik konulardan — monarkın kabinelerinden birine verdiği tavsiyenin diğer kabinelerin fikrine ters olması gibi — askeri çatışmaları içeren daha ciddi sorunlara kadar değişmektedir. Bu durumda monark, diğer iki devletin de başı olarak üçüncü bir ülke ile aynı anda hem savaş hem de barış halinde olabileceği gibi, iki düşman devletin başı olarak kendisi ile bile savaş haline düşebilir.^[8] Bazı durumlarda genel-valiler egemen devleti çatışmanın tam ortasına çekmekten kaçınırlar. Bunun anlamı da genel-vali sahip olduğu gücü kullanarak durumu kendi kişisel fikrine göre şekillendirip, tartışmalı kararlara imza atabilir.^[9]

Son yıllarda bölge fikrinin savunucuları Commonwealth bölgeleri arasında vatandaşların serbest dolaşım hakkı olması gerektiğini savunmaktalardır: Birleşik Krallık, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda; "aynı devlet başkanına sahipler, aynı ana dili konuşuyorlar ve ortak hukuka aynı saygıyı göstermekteler.^[10] Planın gerçekleşmesi hakkında şüpheler bulunmaktadır.^[11] İngiliz Avrupa şüpheciler (Birleşik Krallık'ın AB'den çıkması gerektiğini savunanlar) doğası ve amacı itibarı ile AB'ninkine benzeyen ve bu dört ülke arasında uygulanması istenen CANZUK Union (Birlik) adlı bir örgütün kurulması yönünde isteklerini belirtmiştir.^[12]

Eski Commonwealth bölgeleri

Ülke listesi

Ülke [Note 1]	Başlangıç	Bitiş	Geçiş dönemi sonrası politik sistem	Geçiş yöntemi	Kraliyet arması
Seylan [Note 2]	1948	1972	Parlamenter cumhuriyet	Yeni anayasa
Fiji	1970	1987	Parlamenter cumhuriyet	Askeri darbe
Gambiya	1965	1970	Başkanlık sistemi	Referandum
Gana	1957	1960	Başkanlık sistemi	Referandum
Guyana	1966	1970	Parlamenter cumhuriyet	Anayasal değişiklik
Hindistan [Note 3]	1947	1950	Parlamenter cumhuriyet	Yeni anayasa
Bağımsız İrlanda Cumhuriyeti /İrlanda	1931	1949	Parlamenter cumhuriyet	Parlamento yasası
Kenya	1963	1964	Başkanlık sistemi	Anayasal değişiklik
Malavi	1964	1966	Tek-parti sistemi	Yeni anayasa
Malta	1964	1974	Parlamenter cumhuriyet	Anayasal değişiklik
Mauritius	1968	1992	Parlamenter cumhuriyet	Anayasal değişiklik
Newfoundland Dominyonu [Note 4]	1931	1934	İngiliz Mandası	Yasama organları Birleşik Krallık'tan Dominyon statüsünün kaldırılması yönünde rica bulundu. Birleşik Krallık Newfoundland Yasası olarak bilinen yasayı 1933'te parlamentoda onayladı ve doğrudan yönetim 1934'te başladı. 1949'da ise Kanada'nın eyaleti olmuştur.
Nijerya	1960	1963	Parlamenter cumhuriyet	Anayasal değişiklik
Pakistan	1947	1956	Parlamenter cumhuriyet	Yeni anayasa
Sierra Leone	1961	1971	Başkanlık sistemi	Yeni anayasa
Güney Afrika Birliği	1931	1961	Parlamenter cumhuriyet	Referandum ve Yeni anayasa
Tanganyika [Note 5]	1961	1962	Başkanlık sistemi	Yeni anayasa
Trinidad ve Tobago	1962	1976	Parlamenter cumhuriyet	Yeni anayasa
Uganda	1962	1963	Parlamenter cumhuriyet	Anayasal değişiklik
Barbados	1966	2021	Parlamenter cumhuriyet	Anayasal değişiklik

1. Gösterilen bayraklar her bir ülkenin Commonwealth bölgesi olduktan sonraki millî bayrağıdır.
2. Artık Sri Lanka olarak adlandırılır. Bayrağı 1951 yılında değiştirilmiştir.
3. İngiliz Milletler Topluluğu'ndaki aynı monarka sahip bazı bağımsız milletler fakat her biri Dominyon olarak tanımlanır ve yine her biri Commonwealth bölgesine katılmadan önce cumhuriyet olmuş veya başka bağımsız devlete katılmıştır.
4. İngiliz Milletler Topluluğu'ndaki aynı monarka sahip bazı bağımsız milletler fakat her biri Dominyon olarak tanımlanır ve yine her biri Commonwealth bölgesine katılmadan önce cumhuriyet olmuş veya başka bağımsız devlete katılmıştır.
5. Artık Tanzanya'nın bir parçasıdır.

Cumhuriyet referandumları

Bazı Commonwealth bölgeleri cumhuriyet olma yönünde referandum düzenlemiştir. 2017 itibarıyla yapılan sekiz referandum sadece üçü başarılı olmuştur. Bu ülkeler: Gana ve ikinci referandumda Gambiya. Bu tasarıyı reddeden ülkeler ise Avustralya, Tuvalu (2 kere) ve Saint Vincent ve Grenadinler. Şu an için planlanan referandum olmamakla beraber, Avustralya'da ikinci bir referandum yapılması 2010 yılında tartışılmıştır.^[13]

Yıl	Ülke	Evet	Hayır	Oran farkı (%)	Cumhuriyet
1937	Bağımsız İrlanda Cumhuriyeti	685,105 (56.52%)	526,945 (43.48%)	158,160 (13%)
1960	Gana	1,008,740 (88.49%)	131,145 (11.51%)	877,595 (77%)
1960	Güney Afrika Birliği	850,458 (52.29%)	775,878 (47.71%)	74,580 (5%)
1965	Gambiya	61,563 (65.85%)	31,921 (34.15%)	N/A1
1970	Gambiya	84,968 (70.45%)	35,638 (29.55%)	49,330 (41%)
1986	Tuvalu	121 (5.34%)	2,144 (94.66%)	2,023 (89%)
1999	Avustralya	5,273,024 (45.13%)	6,410,787 (54.87%)	1,137,763 (10%)
2008	Tuvalu	679 (35.02%)	1,260 (64.98%)	581 (30%)
2009	Saint Vincent ve Grenadinler	22,646 (43.71%)	29,167 (55.29%)	6,521 (12%)

Notlar

1. ^Bu referandumda "evet" oyları çoğunluğu sağlamak için gerekli olan %66 oya ulaşamadı. Bundan dolayı da öneri reddedildi.