Ferhad ile Şirin (oyun)

Ferhad, Şirin, Mehmene Banu ve Demirdağ Pınarının Suyu, Nâzım Hikmet'in 1948 yılında yazdığı üç perdelik tiyatro oyunu.

Ferhad ile Şirin

İlk baskısının kapağı
Yazar	Nâzım Hikmet
Ülke	Türkiye
Yayım	1965
Yayımcı	De Yayınevi

Kişisel aşkın toplumsal bir ülküye dönüşmesini konu alır. Şirin'e olan aşkı uğruna Demirdağ'ı delmeye giden Ferhad'ın sonunda ilahi bir aşka ulaşmasını anlatan^[1] Ferhad ile Şirin adlı halk öyküsü, insanlığın kurtuluşu için mücadele veren, idealist bir romantik kahramanın öyküsüne dönüştürülmüştür.^[2]

Eser, ilk iki perdesi ikişer sahneye bölünmüş üç perdeden oluşur. Olaylar Mehmene Banu-Şirin-Ferhad üçgeninde gelişir. Geleneksel öykünün ikinci yarısı olan Hüsrev ve Hürmüz'le ilgili olaylar oyunda yer almaz.^[2]

Nazım Hikmet eseri 1948 yılının Haziran ve Ekim ayları arasında Bursa Cezaevi'nde yazmıştır.^[3] Dünyada ilk gösterimi Ekim 1953'te Bir Aşk Masalı adı altında Moskova Dram Tiyatrosu'nda yapıldı.^[4] Eser, 23 Mart 1961 tarihinde Kirov Balesi'nde Aşk Efsanesi adıyla bale olarak sahnelendi.^[5][6] Bale müziğini Azeri besteci Arif Melikov bestelemiş, koreografisini de Bolşoy Balesi'nin başkoreografı Yuri Grigoroviç yapmıştır.^[7]

Ferhad ile Şirin oyunu Türkiye'de ilk defa De Yayınevi tarafından 1965 yılında yayımlandı. Aynı yıl Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu tarafından sahnelendi.

“	Ben insanoğlunun sevip aşkı için mücadele etmesinden bahseden bir eser yazmak istedim. Eserde aynı zamanda onun vatana ve halka olan sevgisine de büyük önem verdim.	„
— 4 Nisan 1961 tarihli ‘Sovyet Sanatı Namına" gazetesi

Eserin bazı sahnelenişleri

• 1953, Moskova Dram Tiyatrosu (Bir Aşk Masalı adıyla)
• 1965, Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu
• 1974 ve1976, İstanbul Şehir Tiyatroları yönetmen: Başar Sabuncu
• 1980, AST, yönetmen Ergin Orbey
• 1991, Ankara Devlet Tiyatrosu, yönetmen: Ergin Orbey
• 1993-1994 tiyatro sezonu, Diyarbakır Devlet Tiyatrosu, yönetmen: Coşun Irmak^[8]
• 1988-1999 tiyatro sezonu, İstanbul Devlet Tiyatrosu, yönetmen: Yücel Erten
• 2004-2005 tiyatro sezonu, Ankara Devlet Tiyatrosu, yönetmen: Ergin Orbey
• 2008, Moda Sanat Tiyatrosu, yönetmen:Türkan Aktpoprak^[9]
• 2014-2015 tiyatro sezonu, Kocaeli Şehir Tiyatrosu, yönetmen: Levent Suner^[10]

Çağdaş versiyonları

Oyun, Türk tiyatrosunda başka oyunlara ilham vermiş; yazarlar Ferhat ile Şirin”i içinde yaşanılan toplumsal-tarihsel bağlamda yeniden yorumlayarak yeniden yazmışlardır.

Ümit Denizer'in AÇOK tarafından 1974-1975 sezonunda sahnelenen Ferhad ile Şirin adlı oyununda aynı anlatı farklı bir düzenleme ile kurgulandı ve1975 yılında İsmet Küntay Ödülü'ne değer görüldü. Yüksel Pazarkaya, hikâyeyi Ferhat’ın Yeni Acıları (1992) adı altında Almanya'daki yabancı düşmanlığı etrafında güncelledi. Hasan Kayıhan 1992'de yazdığı Ferhat ile Şirin oyunu günlük sosyal ve politik olaylarını da vurgulayacak biçimde yeniden kurguladı. Zeynep Kaçar’ın, feminist bakış açısıyla yazılan Şirin odaklı Böyle Bir Aşk Masalı (2001) adlı oyunu ile Ertan Akman'ın Bir Su Masalı (2004) adlı oyunu, eserin çağdaş versiyonlarındandır.^[2]