Fil (satranç)

Fil (♗ ♝) satranç oyununda bulunan hafif taşlardan biridir. Her oyuncu satranç oyununa iki fil ile başlar. Oyuna başlarken fillerden birisi şah tarafındaki at ile şahın arasında, diğeri ise vezir tarafındaki at ile vezir arasında yer alır. Fillerin başlangıç konumu beyaz taşlarla oynayan oyuncu için c1 ve f1, siyah taşlarla oynayan oyuncu için c8 ve f8 kareleridir. Bir fil, yalnızca olduğu yerden kendi rengindeki karelere çapraz olarak gidebilir. Maddi değeri 3 piyon birimidir.

Filin (Bishop) değişik adlandırmaları

Satranç taşları

	Şah
	Vezir
	Kale
	Fil
	At
	Piyon

Etimolojisi ve tarihi

Beyaz fil

Filin ismi, fillerin savaşta kullanıldığı İran ve Hindistan'dan gelmelerinden kaynaklanmaktadır ve o dönemlere ait satranç taşlarının da şekil olarak sahici fillere daha fazla benzediği gözlemlenebilmektedir. İlk çıktığı yıllarda bu bölgelerde fil, aynı gerçek savaş filleri gibi yavaş hareket etmekteydi ve çapraz olarak sadece bir ya da iki kare ileri gidebiliyordu, hâliyle attan daha zayıftı.

Satranç avrupaya gelince filin hareket kabiliyeti (vezirde olduğu gibi) oyunu hılzandırmak amacıyla arttırılmıştır ve şekli de değişmiştir. Fil denilen hayvanın varlığından bile haberdar olmayan Avrupalılar, bu taşların şeklini piskopos külahı ya da soytarı başlığı gibi şeylere benzetmiştir ki bazı Avrupa dillerinde bu taşın aldığı isimler buradan gelir.

Filin hareketi

Satranç oyununda fil her zaman çapraz gider ve kesinlikle önüne çıkan başka bir taşın üzerinden atlayamaz. Filin önüne çıkan rakip taşı oyuncu fil ile yiyerek oyundan çıkarabilir.

a b c d e f g h 8 8 7 7 6 6 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 a b c d e f g h Fillerin bir satranç oyunundaki başlangıç konumu

a b c d e f g h 8 8 7 7 6 6 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 a b c d e f g h Fil her yöne, yalnızca çapraz olarak hareket eder

Strateji

Bir fil, yaklaşık olarak bir at ile aynı değerde de olsa ondan çok daha hızlıdır ve bir kale kadar olmasa da bir ata göre daha geniş bir alanı kontrol edebilir. Bu yüzden filleri erkenden geliştirmek, erkenden onların yolunu açmak önemlidir. Filler açık (az piyonlu) oyunlarda daha etkilidir. Filler, çift olarak birbirleriyle koordineli kullanıldığında çok güçlü bir alan hakimiyeti sağlayabilirler, bu sebepten doğru kullanılırlarsa bir vezir kadar güçlü olabilirler. Bir at için bir fil değiştirmek genellikle bu avantajın kaybı anlamına geleblieceğinden her zaman yapılmamalıdır.

Fillerin en büyük zaafı ise sadece bir rengi kontrol edebilmeleridir. Bu sebepten tek fili kalmış bir rakibin fili, bütün taşların onun o fille gidemeyeceği karelere konularak işlevsiz bırakılabilir. Mesela rakibin tek fili açık renkli kareleri kontrol ediyorsa tüm taşlar bu amaçla koyu renkli karelere konulur.

Zıt renkli kareleri kontrol eden fillerle oynanan oyun sonları, başka taş üstünlüğü yoksa her zaman berabere biter.