Fulk (Kudüs kralı)

Fulk (Latince: Fulco, Fransızca: Foulque; y. 1089/92 – 13 Kasım 1143), genç Fulk olarak da bilinir, 1109 ile 1129 yılları arasında V. Fulk olarak Anjou Kontu, 1131 ile ölümüne kadar Kudüs Kralıdır. Hükümdarlığında Kudüs Krallığı en geniş topraklarına ulaşmıştır.

Fulk (V)
Fulk'u tasvir eden 13. yüzyıl boyaması
Kudüs kralı
Hüküm süresi	1131–1143
Önce gelen	II. Baudouin
Sonra gelen	Melisende ve III. Baudouin
Anjou Kontu
Hüküm süresi	1109–1129
Önce gelen	IV. Fulk
Sonra gelen	V. Geoffroy
Doğum	1089/92 Angers, Fransa
Ölüm	13 Kasım 1143 Akka, Kudüs Krallığı, Haçlı devletleri, Levant
Defin	Kutsal Kabir Kilisesi, Kudüs
Eş(ler)i	Erembourg du Maine Melisende
Çocuk(lar)ı	V. Geoffroy Sibylla (Flanders kontesi) Matilda (Normandiya düşesi) II. Elias (Maine kontu) III. Baudouin I. Amalrik
Hanedan	Châteaudun Gâtinais-Anjou Hanedanı
Babası	IV. Fulk
Annesi	Bertrade de Montfort

Fulk'un hükümdarlığında, 1135 yılında Kudüs Krallığı ve Haçlı devletleri

Hayatı

Anjou Kontu

Fulk, 1089 ile 1092 arası bir zaman Kont IV. Fulk ile Bertrade de Montfort'un çocuğu olarak Angers'de, doğmuştur. 1092 yılında, kocasını terk edip, Kral I. Philippe ile iki eşli olarak evlenmiştir.

1109 yılında babası ölünce Anjou Kontu oldu. Ertesi yıl, Erembourg du Maine ile evlenerek, Maine Kontluğu üzerindeki Angevin kontrolünü güçlendirdi.

Aslen İngiltere Kralı I. Henry'nin muhalifi ve Fransa Kralı VI. Louis'in destekçisiydi, ancak 1118 ya da 1119'da kızı Matilda'nın Henry'nin oğlu ve vârisi William Adelin ile evlenmesini ayarladığında Henry ile müttefik oldu. Fulk 1119 veya 1120'de Haçlı Seferlerine katıldı ve Tapınak Şövalyeleri'ne (Orderic Vitalis) bağlandı. bir yıl boyunca Kutsal Topraklarda iki şövalye tutarak Tapınakçıları sübvanse etmeye başladıktan sonra, 1121 yılının sonlarında, geri döndü. Çok sonra Henry, 1127 ya da 1128'de ölen kızı Matilda'nın, Fulk'un oğlu Geoffrey ile evlenmesini sağladı.

Haçlı Seferleri ve kral olması

1127'ye kadar Fulk, Kudüs Kralı II. Baudouin'den bir elçi geldiğinde Anjou'ya dönmeye hazırlanıyordu. II. Baudouin'un erkek mirasçısı yoktu, ama kendi yerine kızı Melisende'yi çoktan tayin etmişti. II. Baudouin, kızının tahta geçmesini onu güçlü bir lord ile evlendirerek desteklemek istedi. Fulk zengin bir haçlı ve deneyimli bir askeri komutan ve bir duldu. Alandaki tecrübesi, her zaman savaş durumunda olan bu sınır devleti için paha biçilmezdi.

Bununla birlikte, Fulk Kraliçe'nin eşi olmaktan daha iyi şartlar istedi; Melisende ile birlikte kral olmak istedi. Fulk'un mali ve askeri üstünlüğü ile II. Baudouin kabul etti. Fulk, Anjou Kontluğu koltuğunu oğlu Geoffrey'e bıraktı ve 2 Haziran 1129'da Melisende ile evlendiği Kudüs'e gitti. Daha sonra, Baudouin, Melisende'nin krallıktaki konumunu, 1130'da Fulk'dan olma Melisende'nin oğlu III. Baudouin'i tek koruyucusu yaparak güçlendirdi.

II. Baudouin'in ölümüyle 1131 yılında Fulk ve Melisende ortak hükümdar oldular. Başlangıçtan itibaren Fulk, tamamen Melisende'den hariç, hükûmetin mutlak kontrolünü aldı. Anjou’dan gelen hemşehrilerini, yerel asillere tercih etti. Kuzeydeki diğer Haçlı devletleri, II. Baudouin’in yaptığı gibi, Fulk’un Kudüs’ün egemenliğini üzerlerine empoze etmeye çalışacağından korkuyor; ancak Fulk, merhum kayınpederinden çok daha az güçlü olduğu için, kuzey ülkeleri otoritesini reddetti. Melisende'nin kız kardeşi Alice, II. Baudouin tarafından Antakya Prensliği'nden sürgün edildi, babasının ölümünden sonra Antakya'yı bir kez daha kontrol altına aldı. 1132'de Fulk'in kuzeye yürümesini önlemek için Pons ve II. Joselin ile müttefik oldu; Fulk ve Pons barış yapmadan önce kısa bir süre savaştı ve yapılan barış ile Alice tekrar sürgüne gönderildi.

Kudüs'te de Fulk, Birinci Haçlı Seferi'nden bu yana orada büyüyen ikinci nesil Kudüs Hristiyanlarını kızdırdı. Bu "yerliler" Kraliçe Melisende'nin kuzeni ve ona fedakarca bir şekilde sadık olan popüler Yafa Kontu Hugh'a odaklandılar. Fulk, Hugh'u rakip olarak gördü ve Hugh’nun kendi üvey oğlu onu sadakatsizlikle suçladığı zaman meselelere yardımcı olmadı. 1134 yılında Hugh'yu ifşa etmek için Fulk onu Melisende'ye sadakatsizlikle suçladı. Hugh bunu kabullenmeyip isyan etti. Hugh kendini Yafa'da güvenceye aldı ve Aşkelon müslümanları ile ittifak yaptı. Fulk tarafından kendisine karşı kurulan orduyu yenmeyi başardı, ancak bu durum devam ettirilemezdi. Patrik, çatışmaya, belki de Melisende'nin emriyle müdahale etti. Fulk barışa razı oldu ve Hugh üç yıl boyunca krallıktan sürgün cezasına çarptırıldı.

Fulk, Anjou'nun mühür kullanan ilk konttur.^[1]

Ancak Hugh aleyhinde bir suikast girişiminde bulunuldu. Fulk ya da destekçileri, doğrudan kanıtlar ortaya çıkmamış olsa da, genellikle sorumlu olduklarına inanılıyordu. Skandal, kraliçeyi destekleyen hizbin bir saray darbesiyle hükûmeti devralması için gerekli olan tek şeydi. Yazar ve tarihçi Bernard Hamilton, Fulk'un destekçilerinin sarayda "hayatlarının dehşetine uğradığını" yazmıştır. Dönemin yazar ve tarihçisi Surlu Vilyam, Fulk için "Melisende'nin izni olmadan önemsiz meselelerde bile inisiyatif alma girişiminde bulunmadı" diye yazmıştır. Sonuç olarak, Melisende'nin 1136'dan itibaren hükûmet üzerinde doğrudan ve sorgulanamayan bir kontrolü vardı. 1136'dan önce bir süre Fulk karısıyla uzlaştı ve ikinci çocukları olan olan Amalrik doğdu.

Sınırları güvence altına alınması

Kudüs'ün kuzey sınırı büyük bir endişe kaynağıydı. Fulk, II. Baudouin tarafından Antakya Prensliği'ne naip olarak atanmıştı. Naip olarak, II. Boemondo ile Melisende'ye yeğeni Alice'in kızı ile çocuk Antakyalı Konstans'ı Antakyalı Raymond ile evlendirdi. Ancak Fulk'un hükümdarlığı döneminde en büyük endişe Musul Atabegi I. İmâdüddin Zengî'nin yükselişiydi.

1137 yılında Fulk, Baarin yakınlarında bir muharebede mağlup oldu fakat Şam Emiri Muinüddin Üner ile müttefiki oldu. Şam, ayrıca Zengî tarafından da tehdit edildi. Fulk, Taberiye Gölü'nün kuzeyindeki Banias kalesini ele geçirdi ve böylece kuzey sınırını güvence altına aldı.

Fulk, krallığın güney sınırını da güçlendirdi. Uşağı Paganus, Lut Gölü'nün doğusundaki Kerek kalesini inşa etti ve krallığın Kızıldeniz'e ulaşmasına yardımcı olmak için Fulk'un Blancalgarde, Ibelin kaleleri vardı ve güneybatıda Mısır kalesi Aşkelon'u boyun eğdirmek için inşa ettiği diğer kaleleri vardı. Bu şehir, Mısırlı Fâtımîlerin Kudüs Krallığına sık sık baskın düzenlediği ve Fulk'un bu tehdidi etkisiz hale getirmeye çalıştığı bir üs oldu.

1137 ve 1142 yıllarında, Bizans imparatoru II. İoannis, Haçlı devletleri üzerinde Bizans kontrolü sağlamaya çalışmak amacıyla Suriye'ye geldi. İoannis'in etkileyici ordusu eşliğinde Kudüs'e hac yapma niyeti Fulk'u alarma geçirdi, İoannis'e krallığının zayıf olduğunu ve büyük bir ordunun geçişini destekleyemeceğini belirten bir mektup yazdı. Bu ılımlı yanıt, İoannis'i niyetinden caydırdı ve haccı erteledi. İoannis, niyetlendiği Kudüs'e gidemeden önce öldü.^[2]

Ölümü

1143'te kral ve kraliçe Akka'deyken, Fulk av kazasında öldü.^[3] Atı tökezledi, düştü ve Fulk'un kafatası eyer tarafından ezildi, Surlu Vilyam'ın anlattığı üzere "ve beyni hem kulak hem de burun deliklerinden dışarı attı". Ölümünden önce üç gün bilinçsizce yattığı Akka'ya geri taşındı. Kudüs'te Kutsal Kabir Kilisesi'ne gömüldü. Evliliklerinde çatışmalar başlamış olsa da, Melisende halk huzurunda olduğu kadar özel olarak da onun yasını tuttu. Fulk'un soyu, ilk karısından Geoffrey ve ikinci karısı Melisende'den III. Baudouin ve I. Amalrik tarafından sürdürülmüştür.

Mirası

Tasviri

Surlu Vilyam'a göre, Fulk "Davud gibi huysuz bir adamdı ... sadık ve kibar, sevimli ve kibardı ... askeri işlerde sabır ve bilgelik dolu deneyimli bir savaşçıydı". En önemli eksikliği isimleri ve yüzleri hatırlayamamasıydı.

Surlu Vilyam, Fulk'u yetenekli bir asker ve yetenekli bir politikacı olarak nitelendirir, ancak Fulk'un, haçlı devletlerin kuzeyindeki savunmasına yeterince katılmadığını gözlemler. İbnü'l Kalanisi (onu "Anjou Kontu" olarak Arapça El-Kund Anjur olarak tanımlar), "yargılamasında sağlam olmadığı veya idaresinde başarılı olmadığı" şeklinde tanımlamıştır. Zengiler, İkinci Haçlı Seferi'ne neden olan, 1144'te Edessa Kontluğu'nun düşmesiyle doruğa çıkan Haçlı devletler üzerindeki yürüyüşlerine devam ettiler (bkz. Edessa Kuşatması).

Ailesi

1110 yılında Maine kontu I. Elias'ın kızı Erembourg du Maine (ö.1126) ile evlendi. Dört çocukları oldu:

1. V. Geoffroy (1113 - 1151), Matilda ile evlendi. Çocukları arasında İngiltere kralı II. Henry de vardır.
2. Sibylla (Flanders kontesi) (1112 - 1165, Bethlehem), 1123 yılında William Clito (boşanma 1124) ile evlendi, 1134 yılında Flanders kontu Thierry d'Alsace ile evlendi.
3. Matilda (Normandiya düşesi) (1106 - 1154, Fontevrault), William Adelin ile evlendi; 1120 yılında Beyaz Gemi felaketinde ölümünden sonra, Fontevraud Manastırı'nda rahibe oldu.
4. II. Elias (Maine kontu) (ö.1151)

İkinci karısı Kudüs kraliçesi Melisende'ydi. İki çocukları oldu:

1. III. Baudouin
2. I. Amalrik