Haldi

Haldi, Urartu Krallığı'nın üç ana tanrısının başıydı. Urartu krallarının savaşta zafer kazanmak için dua ettikleri savaş tanrısı olarak bilinir.

Aslanın üzerinde ayakta duran kanatlı bir erkek olarak tasvir edilmiş olan tanrı Haldi.

Haldi, bir aslanın üzerinde ayakta duran kanatlı veya kanatsız bir erkek olarak tasvir edilirdi. Haldi'yi memnun etmenin savaşlarda onlara yardımcı olduklarını düşünürlerdi.

Haldi'nin betimlemesi ilk defa Musasir şehrindeki taş kabartmalarda görülmüştür.^[1]

Üç Baş Tanrı Arasında Önceliği ve Devlet Dini

Urartu dini çok tanrılıdır. Dinin doğası ve uygulamaları hakkındaki bilgimiz birkaç yazıttan ve arkeolojik buluntulardan gelmektedir. Baş tanrı Haldi, Urartu'nun ulusal tanrısıdır. Dikilitaşlarda, kaya anıtlarında ve yapı yazıtlarında krallar onun adıyla başlar:

“İspaini’nin oğlu Minua, Tanrı Haldi’nin kudretiyle bu kanalı açtı. Adı Minua kanalı.”

Urartu yazıtlarında tanrı Haldi'nin adı ilk kez Kral İspirini ile birlikte anılmaya başlanmıştır. Urartu dininin standart yapı ve uygulamalarının da bu dönemde ortaya çıktığı öne sürülmektedir. Ancak, İspini Dönemi'nden önce Urartu yazıtlarının oldukça sınırlı olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.^[2]