Küçük Aias

Aias ya da Ajax (Grekçe: Αἴας, Aias; "topraksı, toprağa dair" anlamına gelir^[1]) Lokris kralı Oileus'un oğlu olan mitolojik bir Yunan kahramanıydı. Onu, Telamon oğlu Aias'dan ayırt etmek için, "Küçük" veya "Lokrisli" Aias olarak anıldı.^[2] Truva Savaşı sırasında Lokris birliğinin lideriydi. Homeros'un İlyada'sında önemli bir karakterdir ve Odysseia'da,^[3] Vergilius'un Aeneis'sinde ve Euripides'in Troyalı Kadınlar'ında da adı geçmektedir. Etrüsk mitolojisinde Aivas Vilates olarak bilinirdi.

Truva Savaşı'ndan bir sahne: Kassandra, Athena'nın tahta heykeli olan Xoanon'a tutunurken, Küçük Aias, onu babası Priamos'un (solda ayakta) önünde sürüklemek üzeredir. Pompeii'deki Casa del Menandro'nun (I 10, 4) avlusundan fresk.

Aias, Henri Serrur tarafından 1820 boyama

Hayatı

Aias'ın annesinin adı Eriopis'di.^[4] Strabon'a göre, Lokris'te bulunan Naryx şehrinde doğmuştur,^[5] Ovidius, onu Narycius kahramanlar olarak belirtir.^[6] İlyada'ya göre,^[7] Truva'ya Lokrislilerden oluşan kırk gemi ile yelken açmıştır.^[8] Yunanlar arasında en büyük kahramanlardan biri olarak bilinir. Savaşta keten bir zırh giyer (Grekçe: λινοθώραξ), cesur ve korkusuzdur, özellikle mızrak fırlatma konusunda yeteneklidir ve Akhilleus'dan sonra tüm Yunanların en hızlısıdır.^{[9] [10]}

Küçük Aias ve Kassandra

Patroklos'un cenaze oyunlarında Aias, koşu yarışında Odysseus ve Antilokhos ile yarıştı; ama Aias'a düşman olan ve Odysseus'u kayıran Athena, onu tökezleyip düşürdü; böylece sadece ikincilik ödülü kazandı.^[11]

Daha sonraki hikâyelerde, onun Oileus ve nympha Rhene'nin oğlu olduğu anlatılır ve Helen'in talipleri arasında olduğundan bahsedilir.^[12] Truva düştükten sonra Kassandra Athena Tapınağına sığınarak, tanrıçanın heykelini kucaklar ve yakarır. Aias onu diğer tutsakların yanına şiddetle sürükler.^[13] Bazı yazarlara göre, Kassandra'ya tapınağın içinde tecavüz eder.^[14] Odysseus, bu suçtan dolayı Aias'ın taşlanarak öldürülmesini önerir; ancak Aias, Athena'nın heykelini tutarak tanrıçaya yakınır ve suçsuz olduğunu iddia ederek, hayatını kurtarır.^[15]

Ölümü

Aias bir rahibeyi Athena tapınağından sürüklediği için, Athena kızar. Bibliotheca'ya göre, Yunan kahini Kalkhas, Yunanları Athena'nın rahibesine yapılan muameleye öfkeli olduğu ve onu hemen öldürmezlerse Yunan gemilerini yok edeceği konusunda uyarana kadar Aias'ın Kassandra'ya tecavüz ettiğini kimse bilmemektedir. Buna rağmen, Aias, sunağa saklanır ve Yunanlar ilahi intikamın onu öldürüp, sunağı yok edeceğinden korkarlar, böylece Aias kurtulur. Yunanlar, Aias'ı öldürmeden Truva'dan ayrıldığında, Athena o kadar sinirlenir ki, Zeus'u gemilerinin çoğunu batıran bir fırtına göndermeye ikna eder.

Bonaventura Genelli tarafından çizilen Poseidon, Küçük Aias'ı öldürüyor

Aias, Truva'dan dönerken, Athena gemisini yıldırım ile çarpmış ve gemi parçalanmıştır. Ancak Aias, adamlarının birkaçı ile birlikte kaçar ve Poseidon'un yardımıyla bir kayaya tutunmayı başarır. Athena'ya rağmen kurtulabilecektir ancak cüretkar bir şekilde ölümsüzlere rağmen denizin tehlikelerinden kaçabileceğini söyleyerek meydan okur. Bu küstahlığa sinirlenen Poseidon, kayayı zıpkınıyla ikiye böler ve Aias denize düşerek boğulur.^[16][10] Thetis, Aias'ın cesedi Mikonos kıyısına vurduğunda onu gömer.^[17] Diğer versiyonlar, Aias'ın ölümü için farklı hikâyeler anlatır; ancak onlarda Aias'ın dönüş yolunda öldüğünü belirtir. Bu versiyonlarda, Aias, Euboea kıyısına geldiğinde, gemisi şiddetli bir fırtınada harap olur; bedenini bir kasırga havaya kaldırır, Athena'nın gönderdiği yıldırım ile göğsünden vurulur ve vücudu keskin kayaların üzerine düşer. Bu kayalar Aias'ın Kayaları olarak anılmaktadır.^[18]

Aias'ın ölümünden sonra ruhu Leuce Adasında yaşar.^[19] Doğu Lokrisliler, Aias'a ulusal kahramanları olarak taparlardı. Ona olan inançları o kadar büyüktür ki; Aias'ın kendilerine görünmese bile hala aralarında savaştığına inandıklarından aralarında bir kişilik yer bırakırlar.^[20] Aias'ın hikâyesi eski şairler ve sanatçılar tarafından sıklıkla kullanılmıştır ve bazı Lokris sikkelerinde miğfer, kalkan ve kılıçla görünen kahraman muhtemelen bu Aias'tır.^[21]

Sanat

Aias ve Kassandra, Solomon Joseph Solomon (1886)^[22]

Pausanias tarafından tarif edilen ve günümüze ulaşan eserlerde anlatılan Cypselus'un sandığı gibi, Kassandra'nın Aias tarafından kaçırılması, Yunan sanat eserlerinde ve mevcut eserlerde sıklıkla kullanılmıştır.^{[23] [10]}