En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
Kabaağaçlızâde Mehmed Şâkir Paşa
Osmanlı devlet adamı Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Kabaağaçlızâde Mehmed Şâkir Paşa (Osmanlıca: محمد شاكر پاشا, 1855, Bursa – 28 Temmuz 1914, Afyon), Osmanlı Türkü asker, tarihçi, diplomat ve eğitimci. 1893-1895 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun Atina büyükelçisi olarak görev aldı, ayrıca 1889-90 arasında kısa bir dönem Girit Vilayeti valisi oldu. 1891-1895 yılları arasında II. Abdülhamid saltanatında sadrazamlık görevinde bulunan Ahmed Cevad Paşa'nın kardeşi, Halikarnas Balıkçısı takma adı ile tanınan roman ve hikâye yazarı Cevat Şâkir Kabaağaçlı'nın babasıdır.
Remove ads
İlk yılları ve eğitimi
Özetle
Bakış açısı
Annesi, Suriye'nin tanınmış bir ailesi olan Hattatzâdelerden Hüseyin Bey'in kızı Zehra Hanım, babası ise Antalya'nın Elmalı ilçesindeki bir Türkmen aşiretinden, Kabaağaçlızâde Miralay Mustafa Asım Bey'dir. Aile, Afyonkarahisar’ın Kabaağaç bölgesine yerleşmiş olmalarından ötürü Kabaağaçlı soyadını aldı.[1] Babası Asım Bey, katiplik göreviyle gittiği Şam'da Zehra Hanım ile evlendi. Şâkir Paşa'nın ablası Sare ve ağabeyi Ahmet Cevat Şam'da doğdu. Asım Bey bir süre sonra hastalanınca 1853 yılında hava değişimi için Şam'dan Afyon'a geldi ve sağlığına kavuştuktan sonra da yeni açılmış olan Bursa İdâdî Mektebine müdür tayin edildi. 1855 yılında Bursa'da oldukları zamanda en küçük çocukları Mehmed Şâkir Paşa dünyaya geldi.[2]
Asım Bey, 1861 yılında Dâr-ı Şûrâ'nın askeri üyesi olarak İstanbul'un Fatih ilçesine yerleşti. Ancak kendisinin ve eşinin hastalanarak 1862'de üç gün arayla peş peşe ölmeleri üzerine üç kardeş hem öksüz hem de yetim kaldı. Anne babaları öldüğünde Sare 13, Ahmet Cevad 12, Mehmet Şâkir ise 7 yaşında idi. Bu üç kardeşi o sırada Rumeli kazaskeri olan ve daha sonra da şeyhülislam olarak tayin edilen Âtıfzâde Hüsâmeddin Efendi himayesi altına aldı.
Mehmet Şâkir Paşa, babasının ve ağabeyinin izinden giderek askeriyeye dahil oldu. İlk ve orta tahsilini tamamladıktan sonra askeri liseye, ardından Harp Okulu ve Erkan-ı Harbiye Mektebi'ne gönderildi.[3] 1878’de erkân-ı harp yüzbaşısı olarak mezun oldu.
Remove ads
Kariyeri
Özetle
Bakış açısı
1880'de kurmay yüzbaşı rütbesiyle orduya katıldı. 1889 yılında Girit'te görevli olan ağabeyi Ahmed Cevad Paşa’nın bir süre başyaverliğini yaptı.[4][5] Çetine ve Roma askeri ataşelikleri ile Girit'in Resmo Komutanlığı görevlerinde bulundu. 1890 yılında Girit Vilayeti valisi olarak görevlendirildi. 1889-1895 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun Atina büyükelçiliği görevinde bulundu.[6] Elçilik görevi sırasında Yunanistan Kralı I. Yeoryos ve bazı devlet erkanı üyeleri ile özel görüşmelerde bulundu ve kendisine kral tarafından devlet nişanı verildi.[7] 1895 yılında korgeneral rütbesindeyken ağabeyinin sadrazamlık görevinden alınmasına tepki göstererek görevinden istifa etti.
Daha sonra ferîk (tümgeneral) rütbesi ile Teftîş-i Askerî Komisyonu üyesi olan Şâkir Paşa, Galatasaray Lisesinde gönüllü tarih öğretmenliği yaptı. Ağabeyinin ölümünden sonra Büyükada’ya yerleşen Mehmed Şâkir Paşa, İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra kendi isteğiyle emekliye ayrıldı. Şâkir Paşa daha sonra kaleme aldığı bir mektupta devlet işlerinden el çekerek emekliliğini istemesinin nedenlerini, görevlendirilmesiyle ilgili birtakım baskıcı tutumlara maruz kalması ve makul taleplerinin reddedilmesi olarak sıraladı.[7]
Remove ads
Özel hayatı ve ailesi
Özetle
Bakış açısı
Mehmed Şâkir Paşa'nın iki evliliği oldu. İlk evliliğini Macar asıllı bir kadın ile yaptı fakat bu evlilik eşinin kısa süre sonra ölümü sonrası sonlandı. İlk eşinden Asım adını verdiği bir oğlu oldu. Şâkir Paşa'nın torunlarından olan Nermidil Erner Binark ise Asım Bey'in annesinin serdâr-ı ekrem Ömer Lütfi Paşa'nın kızı olduğunu ve Şâkir Paşa'nın onunla evliliğinin II. Abdülhamid'in isteğiyle olduğunu bildirdi.[7] Asım da babası Şâkir Paşa gibi orduya katıldı ve Şehzade Ahmed Efendi'nin maiyyet çavuşluğunu yaptıktan sonra mülazım rütbesiyle II. Abdülhamid'in yâverânı oldu.
İkinci evliliğini ise Girit'te başyaverlik yaptığı dönemde tanıdığı Giritli bir ailenin kızı olan Sare İsmet Hanım ile yaptı.[8] Bu evliliğinden dördü kız, ikisi erkek olmak üzere altı çocuğu oldu. Bunlar sırası ile; Cevat Şâkir Kabaağaçlı (d. 1890), Hakkiye Koral (d. 1893), Ayşe Erner (d. 1895), Suat Şâkir Kabaağaçlı (d. 1899), Fahrünnisa Zeyd (d. 1901) ve Aliye Berger (d. 1903)'dir.[1][8] Çocuklarının yabancı dil öğrenmeleri, kültürlü ve seçkin bireyler olmasını arzu etti ve bu doğrultuda onların batılı ve modern bir eğitim almasını sağladı.[2][7] Büyük kızı Hakkiye'yi general Mehmet Emin Koral ile evlendirdi ve seramik sanatçısı Füreya Koral dünyaya geldi.[9] İkinci kızı Ayşe ise Sivas Valisi Ahmed Fâik Erner ile evlenirken bu evlilikten diplomat torunu Erdem Erner doğdu.[10][11] Üçüncü kızı Fahrünnisa Zeyd ilk evliliğini Türk şair İzzet Melih Devrim ile yaptı fakat daha sonra boşandı. Bu evlilikten Nejad Melih Devrim ve Şirin Devrim dünyaya geldi.[2] Boşandıktan sonra ise ikinci evliliğini Irak Kralı I. Faysal'ın kardeşi Zeyd bin Hüseyin ile yaptı.[8]
Son yılları ve ölümü
Özetle
Bakış açısı
Şâkir Paşa ailesi, Büyükada'ya yerleşen ilk Türk ailesi oldu. Evini su ve elektrik şebekesi bulunmayan bir yerde kurmasına rağmen, bu imkânları kendi çabasıyla oluşturdu. Mehmed Şâkir Paşa bilime, kültüre ve resim sanatına olan ilgisiyle tanındı ve kendisini farklı sanat alanlarında geliştirmeye çalıştı.[11]
Balkan Savaşları (1912-13) öncesinde, Ahmed Cevad Paşa'dan miras kalan bütün taşınmazlarını satarak parasını, eşi İsmet Hanım'ın kardeşi Midhat Bey’in önerisi doğrultusunda Selanik’te bir otelin yapımına yatırdı. Savaşta otelin yanması üzerine maddi sıkıntıya düştü. Bu sıkıntılar, büyük oğlu Cevat Şâkir ile zaten var olan anlaşmazlıklarına bir yenisini ekledi. 1914 yılında, Afyon'daki çiftliğini denetlemek ve gelirini almak üzere, oğulları Suat ve Cevat Şâkir'le beraber Afyon'a gitti. 28 Temmuz 1914'te mahiyeti tam olarak bilinemeyen olaylar neticesinde çiftlikte oğlu Cevat Şâkir tarafından tek kurşunla vurularak öldürüldü.[12][13] Cenazesi İstanbul'a getirildikten sonra Büyükada Müslüman Mezarlığı'na defnedildi.[14]
Cevat Şâkir, babasını katletmek suçundan 14 yıl hapis cezasına çarptırıldı.[15] İttihat ve Terakki partisinin iktidarı kaybetmesiyle işbaşına gelen Damat Ferid Paşa hükümeti genel af ilan etti; ama henüz cezası kesinleşmeyen Cevat Şâkir Bey hapisten çıkamadı.[4][16] Hapishanede sağlık problemleri yaşayan Cevat Şâkir, kendisinin de affedilmesi için Ferid Paşa'ya hitaben bir mektup kaleme aldı. Uzun süren bürokratik mücadelenin sonunda Sultan Vahdettin Cevat Şâkir'in affedilmesini emretti.[4] 7 yıl hapis yattıktan sonra serbest bırakıldı.
Remove ads
Eserleri
Şâkir Paşa’nın eserleri hakkında Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri adlı eserinde aşağıdaki bilgileri vermiştir:[7]
- Yeni Osmanlı Târihi: Beş ciltlik bir eserdir. İlk 2 cildi basılmıştır.
- Selâhaddîn-i Eyyûbî: İki ciltlik tarihî bir piyestir. Basılmamıştır.
- Mısır Târihi: Basılmamıştır.
- Muhtelif Târîh-i İslâm ve Osmânî: Galatasaray Lisesi'nde okutulmak üzere yazılmıştır. Basılmamıştır.
- İnekçilik ve Sütçülük: Ayrıntılı, bilimsel bir eserdir.
- Arıcılık: Tamamlanmamıştır.
Remove ads
Popüler kültürdeki yeri
Mehmed Şâkir Paşa ve ailesinin hayatı 2024 yılında NOW'da yayımlanmaya başlayan Şakir Paşa Ailesi: Mucizeler ve Skandallar dizisine konu olmuştur.[16] Dizide, Şâkir Paşa'yı Fırat Tanış canlandırmaktadır.[17]
Kaynakça
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads