Merak

Merak (Latince: cūriōsitās, cūriōsus "dikkatli, çalışkan, meraklı" kelimelerinden, Latince: cura "özen" kelimesine benzer), insanlarda ve diğer hayvanlarda görülen, keşif, araştırma ve öğrenme gibi düşünmeyle ilgili bir niteliktir.^[2][3]

Uzay ve teleskoplar merakın vazgeçilmez simgeleri olmuştur.^[1]

Meraklı kedi

Merak, insanda ve hayvanda gözlenen araştırma ve öğrenmeye yönelik bir davranış biçimidir. Ayrıca, merak, bu davranışa yol açan düşüncenin adıdır. Merak, insanlık tarihinde bilim ve teknolojinin gelişmesine yol açan en önemli niteliktir.

Merak, insanda bebeklik yaşından yaşlılığa kadar her yaşta gözlenen bir davranıştır. Ayrıca memeli hayvanlar, balıklar, sürüngenler ve böcekler dahil tüm hayvanlarda kolayca gözlemlenebilir.

Merak terimi ayrıca bilgi veya enformasyon edinme arzusuyla ilgili olarak meraklı olma davranışını, özelliğini, düşünce ve duygusunu da ifade edebilir. Bir düşünce, davranış ve duygu olarak merak, bilim, dil ve endüstrideki ilerleme gibi insan gelişiminin arkasındaki itici güçtür.^[4]

Merak, bir organizmanın öğrenme yeteneğine dayalı evrimsel bir uyum olarak düşünülebilir.^[5] Bazı meraklı hayvanlar (yani kargagiller, ahtapotlar, yunuslar, filler, sıçanlar, vb.) çevresine uyum sağlamak ve şeylerin nasıl çalıştığını öğrenmek için bilgi edinmeye çalışır.^[6] Bu davranışa yeni şeylere olan sevgi olan neofili denir. Hayvanlar için bilinmeyenden veya yeni şeylerden korkma, neofobi, özellikle yaşamın ilerleyen dönemlerinde çok daha yaygındır.^[7]

Nedenler

Çocuklar arkadaşlarının ne okuduğunu görmek için omuzlarının üzerinden bakıyorlar.

Maymunlar, kediler ve kemiriciler de dahil olmak üzere birçok tür merak gösterir.^[3] Bu, bebeklikten^[8] yetişkinliğe^[2] kadar her yaşta insanlarda yaygındır. Araştırmalar, merakın insanlar arasında sabit bir özellik olmadığını, aksine beslenip geliştirilebileceğini göstermiştir.^[9]

Merakın erken dönem tanımları buna bilgiye yönelik motive edilmiş bir arzu adını verir.^[10] Bu motive edici arzunun, bilgiye, habere ve anlayışa duyulan bir tutkudan veya iştahtan kaynaklandığı söylenir.

Merak hakkındaki geleneksel fikirler, tüm hayvanlarda bulunan doğuştan gelen keşif davranışı olan algısal merak ile özellikle insanlara atfedilen bilgi arzusu olan epistemik merak arasındaki farkı dikkate alacak şekilde genişledi.^[11]

Daniel Berlyne^[12] merak uyandırmada rol oynayan üç değişken sınıfını tanımladı: psikofiziksel değişkenler, ekolojik değişkenler ve kolektif değişkenler.

Merak madenciliği

Öğrencilerin ilgi alanlarının keşfedilerek bu alanlar doğrultusunda geleceğin mesleklerine giden yolun çizilmesidir. Örnek vermek gerekirse, arabalara merakı olan bir öğrencinin sürücüsüz arabalar alanına, buzdolaplarına ilgisi olan birinin, nesnelerin internetine yönlendirilmesi gibi. İlk defa Buğra Ayan tarafından TED Konferansları'nda^[13] ortaya atılan kavramın eğitim sisteminde kullanılması için çeşitli okullarda çalışmalar sürmektedir.

Merak odaklı davranış

Merak odaklı davranış genellikle bilgi edinilen davranış olarak tanımlanır - bir tür keşif davranışı. Bu nedenle duyusal bilgiye erişim sağlayan veya onu artıran tüm davranışları kapsar. Berlyne^[12] merak odaklı davranışı üç kategoriye ayırmıştır: yönlendirme tepkileri, hareket keşfi ve araştırma tepkileri veya araştırma manipülasyonu. Daha önce Berlyne^[14] merakın ayrıca soru sorma gibi sözel aktiviteleri ve düşünme ("epistemik keşif") gibi içsel olarak beslenen zihinsel süreçlerden oluşan sembolik aktiviteleri de içerdiğini öne sürmüştür.