En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
Ozmış Kağan
İkinci Göktürk Kağanlığı'nın 7. Kağanı Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Ozmış Kağan[1] (Eski Türkçe: 𐰆𐰔𐰢𐱁𐱅𐰃𐰏𐰤 Ozmış Tégin,[2] Orta Çince: 烏蘇米施可汗 Wu-su-mi-shih Ke-han[3]), Göktürk Kağanlığı'nın son kağanıdır.[4][5]
Remove ads
Adı
"Ozmış" Eski Türkçede kurtulmuş anlamına gelmektedir.[6] Birçok kaynakta rastlanılan Özmiş adlandırması yanlıştır. Moyen Çor, Ozmış ile olan savaşını Moyen Çor Yazıtı'nda şu sözlerle anlatılmaktadır:
Ozmış Tigin kan bolmış. Kony yılka yorıdım, ikinti süngüş (düm i) ki ay altı yangıka t(okıdım). Tutdum, katunın anta altım. Türk bodun anta ınagaru yok boltu.
(Ozmış Tigin kağan olmuş. Koyun yılında (744) üzerine yürüdüm. İkince defa savaştım. İki ay altı gün vuruştum. K10. Tuttum, hatununu
orda tutsak ettim. Köktürk boyu orada tamamen yok oldu.)[7]
Remove ads
Yaşamı
Özetle
Bakış açısı
Babası, Bilge Kutluk Tengri Kağan'a bağlı bir şaddı. Buna rağmen, babası Pan Kül Tigin; Tengri Kağan'a isyan ederek, onu tahttan indirmişti. Ancak, bu karışıklıklardan yararlanmak isteyen Basmiller ile girdiği mücadelede Pan Kül Tigin öldürüldü. Bunun üzerine kısa bir süre tahta çıkan Kutluk Yabgu Kağan ülkedeki otoriteyi tekrar sağlamayı denediyse de başarılı olamadı. Bunun üzerine 742'de Ozmış, Toygun'da kağan olarak seçildi.
Bu yüzyılda, Tang Çini'nin politikası, Çin'in kuzey sınırlarındaki halkları derebeylikler hâline dönüştürmekti. Ozmış'tan de bu tutuma uyması bekleniyordu. Başlangıçta Ozmış, Çin'in bu isteğine uygun davrandı. İmparator Xuanzong'u sarayında ziyaret etti. Ancak, ülkedeki otoritesi sağlamlaşmaya başlayan Ozmış; bu politikasından vazgeçerek; tam bağımsız bir yönetim sergilemeye başladı. Bu politikadan rahatsız olan Çin, General Wang-Chung-ssu'yu Ozmış'ı tutuklaması için görevlendirdi. Bunun üzerine Basmiller, Uygurlar ve Karluk gibi Türk boylarının da desteğini alan Wang-Chung-ssu, Ozmış'ın üzerine yürüdü. Yapılan savaşta Ozmış yenildi. Ancak, Ozmış kaçmayı başardı. Çin ve müttefiki Türk boylarına karşı yaptığı son savaşta yenilerek, 744'te öldürüldü.[8] Ozmış'ın ölümü üzerine, Çin egemenliğini tanımayan Türk boyları; onun oğlu Kulun Bey'i yeni kağan ilan edilse de, Ozmış öldükten sonra Türk Kağanlığı dağıldı.[5]
Remove ads
Moyen Çor Yazıtı
Moyen Çor Yazıtı'nda, Uygur kumandanı Moyen Çor'un Çin ordusunun müttefiki olarak Ozmış Kağanı yenerek öldürmesi anlatılmaktadır.
Kaynakça
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads