Peçenekçe

Peçenekçe, 12. yüzyılda yok olana kadar Peçenekler tarafından konuşulmuş Oğuz grubuna ait olduğu düşünülen ölü bir Türk dilidir. Karadeniz'in kuzeyi, Macaristan ve Balkanlar'da konuşulmuştur.

Peçenekçe
Dil ailesi	Türk Şaz Oğuz, Kıpçak ya da Oğur Peçenekçe
Dil kodları
ISO 639-3	xpc

Peçenekçe herhangi bir yazıt günümüze ulaşmamıştır ve dolayısıyla dili hakkındaki verimiz az sayıdadır.^[1]

Kökeni

Gyula Neméth kişi ve yer adlarından yola çıkarak Peçenek dilinin bir Kıpçak dili olduğunu ileri sürmüştür.^[1] Kaşgarlı Mahmut Peçenek dilini Bulgarca ve Suvarca ile bir tutar. Ancak Peçeneklere Oğuz boyları arasında yer verir.^[2] Kumanlarla aynı dili konuştukları kaydedilmiştir.^[3] Bir tüccar olan İbn Yakup, Slav dili konuştuklarını kaydetse de bunun ticaretten kaynaklandığı âşikardır.^[4]

Söz Varlığı

Peçenek dilinden günümüze kalan isimler arasında Türk kökenli kelimeler hakimdir.^[3] Boyla, çor ve yula unvanlarını kullanmışlardır.^[5][6] Bizans kayıtlarında tek bir etimoloji ile açıklanamayan Kangar ismi kaydedilmiştir.^[3] Bir diğer kaydedilen özel isim Borotalmat'ın sonundaki -talmat kısmı, Türkçe çevirmen anlamına gelen dilmaç ila karşılaştırılmıştır.^[7] Bizans kaynaklarında geçen Almatay, Uvul, Karakul, vb. gibi Türkçe nehir isimlerinin de Hazarca değilse Peçenekçe olması gerekir.^[8] 1087 yılında Bizans'a karşı 80.000 kişiden oluşan Peçenek ordusunun başında Çelgü adında bir komutan bulunuyordu.^[9] 10. yüzyılda İbn Fadlan Bulgar Emirliği'ne giderken Peçenek ülkesini terk edince Yayık olarak bildiğimiz Cayıh (جَيخ) nehrinden geçtiğini kaydetmişti.^[10]