Phiona Mutesi

Phiona Mutesi (d. 1996), Ugandalı satranç oyuncusu.^[1][2] Kampala'nın sekiz gecekondularından en büyüğü olan Katwe bölgesinde dünyaya geldi. Mutesi, Uganda Kız Şampiyonasını üç kere kazandı, Uganda'yı dört satranç olimpiyat oyununda temsil etti ve Uganda'daki satranç hikâyesinde ilk başta yer alan kadın oyunculardan biridir. 2012'de kitabı ve 2016 yılı yapımı Queen Of Katwe isimli film, hayat hikâyesini anlatmaktadır.

Phiona Mutesi Dünya Kadınları Konferansı'nda, 2013

Hayatı

Mutesi Uganda'daki Kampala'nın sekiz gecekondu mahallesinin en büyüğü olan Katwe semtinde doğdu ve büyüdü. Yaklaşık üç yaşındayken babası AIDS'ten öldü, daha sonra ablası Julia bilinmeyen nedenlerle öldü. Mutesi dokuz yaşındayken ailesinin onu göndermeye gücü yetmediği için okulu bıraktı. Mutesi her gün yaşamakta olduğu Katwe sokak pazarında mısır sattı. Bir gün kardeşini izledi ve bir Hristiyanlık ve spor misyonu olan Sports Outreach Enstitüsü tarafından yürütülen bir projeyi keşfetti.^[3] Robert Katende'nin yönettiği bir okul sonrası programda satranç oynamaya başladı.^[4]

Mutesi daha sonra okula geri döndü, birincil sınav için 2010'da Kampala'da, Makindye'deki Universal Junior okulunda okudu.^[5] Orta öğrenimini St. Mbuga Meslek Yüksekokulu'nda sürdürdü.

Mutesi, ABD gezisi sırasında, Kirkland, Washington'daki Northwest Üniversitesi'ni ziyaret etti. Kendisine burs^[6] teklif edildi ve 2017 yılında Northwest Üniversitesi'ne gitmeye başladı.^[7] Sosyoloji alanında eğitim almayı planlıyor. Mutesi üniversiteden sonra "eve dönüp toplumuna hizmet etmek" ve Uganda'nın kenar mahallelerinde yaşayan çocuklarla çalışmak istediğini söyledi.^[8]

Mutesi, 2019 yılı itibarıyla satranca daha az vakit ayırıyor ve motivasyon konuşmacısı olarak çalışmalarına odaklanıyor.^[9]

Satranç kariyeri

Mutesi, 2010 yılında Rusya'daki Hantı-Mansiysk'kentinde, 39. Satranç Olimpiyatları'nda Uganda'yı temsilen altı raundu 2 ve bir turda oynadı. Oynadığı 7 maçtan 1.5 puan kazandı.^[10] Bu olayda, ESPN The Magazine dergisinde önemli bir köşe yazarı olan gazeteci Tim Crothers'ın dikkatini çekti.

2012 yılı itibarıyla, Uganda'nın küçük kız satranç şampiyonluğunu üç kez kazandı.^[11]

Mutasi ve Ivy Amoko, 2012 yılında Türkiye'nin İstanbul kentinde, 40. Satranç Olimpiyatlarında 9 maçtan % 50 puan alarak Kadın Aday Yüksek Usta unvanlarına layık görüldü. Bu, onları Uganda satranç tarihindeki ilk kadın oyuncular yaptı.^[12][13][14] Aynı yıl Uganda'daki Ulusal Gençler Satranç Şampiyonası'nın Açık Kategorisini kazanan ilk kadın oyuncu oldu.^[15]

2013'te yine Uganda Ulusal Gençler Satranç Şampiyonasında oynadı ve Makerere Üniversitesi'nden Lutaaya Shafiq'e karşı finallere ulaştı. 20 yaş altı kız kategorisini kazandı.^[16]

Mutesi, 2014 yılında Norveç'in Tromsø kentinde yapılan 41. Satranç Olimpiyatları'nda ve 2016'da Azerbaycan'ın başkenti Bakü kentinde yapılan 42. Satranç Olimpiyatları'nda Uganda'yı temsil etti.^[17][18]

Medya'da

Silent Images 2010 yılında kısa bir belgesel film yaptı.^[19] Sports Outreach, bu belgesel filmi, Walt Disney Company'nin Mutesi'nin hikâyesi hakkında 2016 yılında çıkan bir film yapımıyla ilgisini çekmek için kullandı.

2012'de Mutesi'nin hikâyesini anlatan Katwe'nin Kraliçesi: Bir Hayat Hikayesi adlı kitapta, Satranç ve Olağanüstü bir Kızın, bir Grandmaster (Büyükusta) olması üzerine Rüyası başlıklı ve Tim Crothers'ın yazdığı bir kitap yayınlandı.^[20]

Walt Disney Pictures, kitabın haklarını kullandı ve 2012'de film üzerinde çalışmaya başladı.^[21]

2016'da Lupita Nyong'o ve David Oyelowo'nunda yer aldığı Katwe Kraliçesi film gösterime girdi. Mutesi, Madina Nalwanga tarafından canlandırılmıştır. Mutesi, Kanada'nın Toronto, (10 Eylül),^[22] Hollywood'da Kaliforniya (20 Eylül)^[23] ve Uganda'nın başkenti Kampala'da (1 Ekim) filmin ilk gösterimine katıldı.^[24]