Pir

Pir veya ocak (Azerice: ocaq), Azerbaycan'da Paganizm inançlarına bağlı ibadet yeridir.

Etimoloji

"Pir" kelimesi Azerbaycan diline Farsçadan (پیر) geçmiştir ve "yaşlı adam" anlamına gelir.^[1] "Ocak" kelimesi eski Türkçeden türemiş, "od" kelimesi ve "-cak" ekinden oluşmuştur.^[2]

Tarihi

Pirler Azerbaycan'da Paganizmin mevcut olduğu dönemden beri bilinmektedir. İnsanlar ağaçların (çitlembik, karaağaç ve diğerleri), dağların, büyük taşların, kutsal dini şahsiyetlerin ve tarikat liderlerinin mezar ve türbelerinin mucizevi güçlere sahip olduğuna inanırdı. Kabile, topluluk ve aile ile ilgili bu kavram aslında eski inançların, yani atalara tapınmanın bir kalıntısı olarak kendini göstermiştir. Pirler; kısırlık, engellilik, zihinsel ve fiziksel hastalıklarından medet umanlar ve niyet tutanlar için bir ibadet, nezir verme ve tedavi yeri olmuştur. Pirlere adak da verilirdi. Din adamlarının halkı kandırarak pirleri bir çıkar kaynağına çevirmeleri 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında Azerbaycan'ın önde gelen aydınlarının sert eleştirilerine neden olmuştur. 1920'de Nisan darbesi ile Azerbaycan'da Sovyet iktidarının kurulmasının ardından devlet, pirlere karşı seferberlik başlatmıştır.^[3]

Popüler kültürde

Neriman Nerimanov ve Abdurrahim bey Hagverdiyev, Pir eserlerinde pirleri eleştirerek gerici bir yapıya sahip olduklarını iddia etmiştiler.^[3]