Radyo

Radyo, elektromanyetik radyo dalgalarındaki ses modülasyonunu önce elektronik ortama sonra da sese çeviren elektronik alet. Radyo dalgaları, 3 hertz ile 300 gigahertz (GHz) arasındaki frekanstaki elektromanyetik dalgalardır. Antene bağlı, verici adı verilen elektronik bir cihaz tarafından üretilirler. Türk Dili dergisinde Kırgız Türkçesinde radyo anlamında kullanılan үналгы /ünalgı/ sözünün Türkiye Türkçesinde kullanılması da gündeme getirilmiştir. Radyoyu İtalyan mühendis Guglielmo Marconi icat etmiştir.

Bir radyo cihazı

PILOT marka, 1938 ABD yapımı radyo. 22 cm x 53 cm x 30 cm

İletişimin yanı sıra radyo, radar, radyo seyrüseferi, uzaktan kumanda, uzaktan algılama ve diğer uygulamalar için de kullanılır. Radyo iletişiminde, radyo ve televizyon yayıncılığında, cep telefonlarında, iki yönlü telsizlerde, kablosuz ağlarda ve uydu iletişiminde kullanılır.

Radyo alıcıları

Radyolar (radyo alıcıları) elektromanyetik tayfın belli bir aralığını dinlemek üzere tasarlanır. Radyonun seçicilik ve hassaslık faktörlerine göre kalitesini değerlendirmek mümkündür - Q faktörü.

Popüler radyolar iki tür modülasyonu almak üzere dizayn edilmişlerdir: AM (Genlik Modülasyonu) ve FM (Frekans modülasyonu)

Genlik modülasyonunun; taşıyıcılı yayın, SSB (Single side bant- Tek bantlı yayın) ve CW (Continuous Wave- Daimi dalga) olmak üzere alt bölümleri vardır.

Normal bir radyo alıcısında Orta Dalga (MW- Mid Wave) ve FM, bazen de uzun dalga (LW- Long wave) bulunmaktadır.

Kısa dalga (SW- Short Wave) radyoları kalitesine ve çeşidine göre alış tayfi değişmektedir. Aşağıdaki bantlar uluslararası yayın yapan kurumlara ayrılmıştır. Bu istasyonlar genelde AM (genlik modülasyonu) (Amplitude Modulation) ile yayın yapmaktadır. Bu tür yayınları dinleyenlere SWL (Short Wave Listener - Kısa Dalga dinleyicisi) denmektedir.

Radyo dalgalarının bir başka belirleyici özelliği de genliğidir. Genlik, radyo dalgasının salınım sırasında ulaştığı en yüksek salınım şiddetidir. Radyo kanallarının şifrelenmesinde genelde frekans ve genlik değerleri kullanılır. AM radyolarda genlik değeri değiştirilerek, FM (Frequency Modulation - Frekans Modülasyonu) radyolarda da kendilerine verilen frekans aralığında dalganın frekansı değiştirilerek şifreleme yapılır.

Radyo antenleri yalnızca belirli frekanstaki yayınları almak üzere ayarlandığı için geri kalan radyo dalgalarını algılamaz. Radyo dalgaları içine gizlenmiş şifreler, alıcı tarafından çözülüp, hoparlörler üzerinden dinlenilen ses dalgalarına dönüşür.

Ankara radyosunun dalga uzunlukları ve yayın akışı (1939)

Bant (Metre)	Frekans aralığı (KHz)
120	2300-2495
90	3200-3400
75	3900-4000
60	4750-5060
49	5730-6295
41	6890-6990
41	7100-7600
31	9250-9990
25	11500-12160
22	13570-13870
19	15030-15800
16	17480-17900
17	18900-19020
13	21450-21750
11	25670-26100

Bu bantların arasında amatör radyoya, ticari gemilere ve askeriyeye ayrılmış bantlar bulunmaktadır. Genelde bu yayınlar SSB, CW, RTTY modülasyonlarını içermektedir. Bu tür yayınları almak için radyonun BFO (Beat Frequency Oscillator -Vuru Frekans Osilatörü) denilen ek bir devreye ihtiyacı vardır. Taşıyıcıyı suni olarak oluşturan bu devre ile gönderme sırasında bastırılan taşıyıcı tekrar ilâve edilerek, sinyallerin normal bir radyo alıcısı ile dinlenilebilmesi sağlanır. Bu tür radyolarda ses bandının genişliğini de değiştirmek mümkündür.

Yeni çıkan XM radyo türü de uydudan yüksek frekanslı sayısal yayınları almak üzere dizayn edilmiştir. Hâlen ABD'de ticarî olarak piyasaya sunulan bu radyo türünde ses kalitesi oldukça yüksektir. Hâlen aboneliğe dayalı ve belli bir ücret karşılığı tüm kıtaya kesintisiz ve reklamsız şifrelenmiş radyo yayını yapılmaktadır.

Teknolojinin son yıllarda hızla gelişmesine paralel olarak ve internet kullanımının yaygınlaşmasıyla beraber, internet üzerinden yayın yapan radyoların sayıları hızla artmaktadır.

Ayrıca bakınız

• Radyo alıcısı
• Radyo vericisi
• Radyo direkleri ve kuleleri
• Kısa dalga radyo
• Radyo dalgaları
• Radyo yayıncılığı
• Radyo spektrumu
• Radyo frekans
• Dijital radyo
• Yazılım tanımlı radyo
• Kablolu radyo
• İnternet radyosu
• FM radyo
• AM radyo
• Türkiye'de radyo
• Radyo istasyonu
• Radyo programı
• Radyo reklamı
• Radyo yayını bozma
• Radyo kirliliği

Kaynakça

• A História da Rádio em Datas (1819-1997) (in Portuguese) - notes on etymology
• Leigh White, Buck Fuller and the Dymaxion World (refers to Waldo Warren as the inventor of the word radio), in: The Saturday Evening Post, 14 October 1944, cited in: Joachim Krausse and Claude Lichtenstein (eds.), Your Private Sky, Lars Müller Publishers, Baden/Switzerland, 1999, page 132. ISBN 3-907044-88-6
• L. de Forest, article in Electrical World 22 June 1270/1 (1907), early use of word "radio".
• It contains a proof that Sir Jagadish Chandra Bose invented the Mercury Coherer which was later used by Guglielmo Marconi and along with other patents.15 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Cheney, Margaret (1981). Tesla - Man Out of Time. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0743215367.

Konuyla ilgili yayınlar

• Aitkin Hugh G. J. The Continuous Wave: Technology and the American Radio, 1900-1932 (Princeton University Press, 1985).
• Briggs Asa. The History of Broadcasting in the United Kingdom (Oxford University Press, 1961).
• De Forest, Lee. Father of Radio: The Autobiography of Lee de Forest (1950).
• Ewbank Henry and Lawton Sherman P. Broadcasting: Radio and Television (Harper & Brothers, 1952).
• Fisher, Marc Something In The Air: Radio, Rock, and the Revolution That Shaped A Generation (Random House, 2007).
• Leland I. Anderson (ed.), "John Stone Stone, Nikola Tesla's Priority in Radio and Continuous-Wave Radiofrequency Apparatus17 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". The Antique Wireless Review, Vol. 1. 1986. 24 pages, illustrated.
• Maclaurin W. Rupert. Invention and Innovation in the Radio Industry (The Macmillan Company, 1949).
• Ray William B. FCC: The Ups and Downs of Radio-TV Regulation (Iowa State University Press, 1990).
• Scannell, Paddy, and Cardiff, David. A Social History of British Broadcasting, Volume One, 1922-1939 (Basil Blackwell, 1991).
• Schwoch James. The American Radio Industry and Its Latin American Activities, 1900-1939 (University of Illinois Press, 1990).
• Sterling Christopher H. Electronic Media, A Guide to Trends in Broadcasting and Newer Technologies 1920-1983 (Praeger, 1984).
• White Llewellyn. The American Radio (University of Chicago Press, 1947).
• Ulrich L. Rohde, Jerry Whitaker "Communications Receivers, Third Edition ", McGraw Hill, New York, NY, 2001, ISBN 0-07-136121-9.