Sudan cumhurbaşkanları listesi

Bu madde, Sudan'ın 1956'daki bağımsızlığından bu yana devlet başkanlarını listeler.

Sudan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
Arapça: رئاسة الجمهورية السودان
Cumhurbaşkanlığı Forsu
Görevdeki Geçici Egemenlik Konseyi 11 Ekim 2021 tarihinden beri
Resmî ikamet	Cumhuriyet Sarayı, Hartum (başkan)
İlk sahibi	5 üyeli Egemenlik Konseyi (kolektif başkanlık)
Oluşum	17 Kasım 1958
Maaş	Yıllık 29.320$[1]
İnternet sitesi	presidency.gov.sd/eng/

Makamın tarihi

Bağımsızlığın 1 Ocak 1956'da ilan edilmesinden bu yana, altı kişi (ve üç çok üyeli egemenlik konseyi), günümüzde Sudan Cumhuriyeti Devlet Başkanı unvanı altında Sudan devlet başkanı olarak görev yaptı. Bağımsızlıktan önce Sudan, Britanya-Mısır Sudanı adı altında Mısır ve Birleşik Krallık tarafından bir kondominyum olarak yönetiliyordu. Bu itibarla, yürütme yetkisi, her iki ülkenin devlet başkanlarından oluşan bir diarşiye verildi - bağımsızlık zamanında, Birleşik Krallık Kraliçesi (Elizabeth II) ve Mısır Devrim Komuta Konseyi (Cemal Abdünnasır başkanlığında). Bağımsızlığın hemen ardından, devlet başkanı rolü beş üyeli bir Egemenlik Konseyi tarafından dolduruldu ve rakip milliyetçi hizipler tek bir aday üzerinde anlaşamadı. Kasım 1958'de General İbrahim Abbud, bir askeri darbeye önderlik etti ve Yüksek Konsey Başkanı olarak devlet başkanı rolünü üstlendi. 1964 yılında devlet başkanı unvanını aldı ama askeri rejimin yönetimine ilişkin genel hoşnutsuzluk nedeniyle o yıl istifa etti. Abbud'un yerine, yürütme yetkisini bir Egemenlik Komitesine devretmeden önce 18 gün boyunca başkan vekili olarak görev yapan kıdemli bir subay olan Sir El-Hatim El-Halife geçti.

Ulusal Birlik Partisi'nin lideri İsmail el-Ezheri, Temmuz 1965'te devlet başkanı oldu; 1969 askeri darbesinde görevden alınana kadar sınırlı bir güçle yönetti. Darbeden sorumlu subaylar, başkanlığını Cafer Numeyri'nin yaptığı Ulusal Devrim Komuta Konseyini kurdu. Yeni kurulan Sudan Sosyalist Birliği'nin lideri Numeyri, 1971'de devlet başkanlığı pozisyonunu üstlendi ve daha sonra bir grup askeri subayın Mareşal Abdurrahman Suar el-Dahab liderliğinde hükûmetini devirip Askeri Geçiş Konseyi'ni kurduğu 1985 yılına kadar var olan tek partili bir devlet kurdu. Ahmed el-Mirghani, 1986'da, o yıl yapılan çok partili seçimin ardından, nispeten güçsüz bir Yüksek Kurul Başkanlığı görevine geldi. Korgeneral Ömer El Beşir liderliğindeki 1989 askeri darbesinde görevden alındı. El-Beşir, 1989-1993 yılları arasında Ulusal Kurtuluş için Devrimci Komuta Konseyi Başkanı ve 1993-2019 yılları arasında (ve 1996'dan itibaren Ulusal Kongre Partisi lideri olarak) cumhurbaşkanı olarak devlet başkanlığı görevi yaptı.

El-Beşir, yaklaşık 30 yıldır görevde kaldıktan sonra Sudan Devrimi'nin ortasında, 11 Nisan 2019'da Sudan Silahlı Kuvvetleri tarafından iktidardan uzaklaştırıldı. Korgeneral Ahmed Avad bin Avf, devlet başkanı olmadan Sudan'ın kontrolünü ele geçirdi, Askerî Geçiş Konseyini kurdu, ancak ertesi gün Korgeneral Abdülfettah el-Burhan lehine istifa etti.^[2] Askerî Geçiş Konseyi, 20 Ağustos 2019 tarihinde el-Burhan başkanlığındaki Egemenlik Konseyi ile değiştirildi. 11 üyeli bir sivil-asker kolektif devlet başkanlığı olan Egemenlik Konseyi bir sonraki genel seçimle bitmesi beklenen demokrasiye geçiş sürecinde ülkeye 39 ay boyunca liderlik etmek üzere tasarlandı.^[3] Egemenlik Konseyi, bir darbenin ardından 25 Ekim 2021'de Burhan tarafından feshedildi.^[4] El-Burhan, 11 Kasım 2021'de bazı üyeleri değiştirerek Konseyi yeniden göreve getirdi.^[5]

Devlet başkanlarının unvanları

• 1956-1958: Egemenlik Konseyi
• 1958-1964: Yüksek Konsey Başkanı
• 1964: Devlet Başkanı
• 1964-1965: Egemenlik Komiteleri
• 1965-1969: Egemenlik Konseyi Başkanı
• 1969-1971: Ulusal Devrim Komuta Konseyi Başkanı
• 1971-1985: Devlet Başkanı
• 1985: Başkomutan
• 1985-1986: Askerî Geçiş Konseyi Başkanı
• 1986-1989: Yüksek Konsey Başkanı
• 1989-1993: Ulusal Kurtuluş için Devrimci Komuta Konsey Başkanı
• 1993-2019: Cumhurbaşkanı
• 2019: Askerî Geçiş Konseyi Başkanı
• 2019-2021: Geçici Egemenlik Konseyi
• 2021: Silahlı Kuvvetler Başkomutanı^[6]
• 2021-günümüz: Geçici Egemenlik Konseyi

Sudan devlet başkanları (1956-günümüz)

(İtalik olan tarihler görevin fiilen devam ettiğini göstermektedir)

Sudan Cumhuriyeti (1956-1969)
No.	Fotoğraf	Ad (Doğum-Ölüm)	Seçim	Görev başlangıcı	Görev sonu	Görevde geçirilen süre	Siyasi parti
1		Egemenlik Konseyi [a]	—	1 Ocak 1956	17 Kasım 1958 (görevden alındı)	2 yıl, 320 gün	Multipartizan
2		İbrahim Abbud (1900–1983)	—	17 Kasım 1958	16 Kasım 1964 (istifa etti)	5 yıl, 365 gün	Askeri
—		Sir el-Hatim el-Halife (1919–2006) Vekaleten Devlet Başkanı	—	16 Kasım 1964	3 Aralık 1964	17 gün	Ulusal Ümmet Partisi
3		Birinci Egemenlik Komitesi [b]	—	3 Aralık 1964	10 Haziran 1965	189 gün	Multipartizan
4		İkinci Egemenlik Komitesi [c]	—	10 Haziran 1965	8 Temmuz 1965	28 gün	Multipartizan
5		İsmail el-Ezheri (1900–1969)	—	8 Temmuz 1965	25 Mayıs 1969 (görevden alındı)	3 yıl, 321 gün	Demokratik Birlik Partisi
Sudan Demokratik Cumhuriyeti (1969-1985)
6		Cafer Numeyri (1928–2009) [d]	1971[e] 1977 1983	25 Mayıs 1969	6 Nisan 1985 (görevden alındı)	15 yıl, 316 gün	Askeri / Sudan Sosyalist Birliği
Sudan Cumhuriyeti (1985-2019)
(7)		Abdurrahman Suar el-Dahab (1934–2018)	—	6 Nisan 1985	6 Mayıs 1986[f]	1 yıl, 30 gün	Askeri
8		Ahmed el-Mirghani (1941–2008)	—	6 Mayıs 1986	30 Haziran 1989 (görevden alındı)	3 yıl, 55 gün	Demokratik Birlik Partisi
9		Ömer el-Beşir (1944-)	1996 2000 2010 2015	30 Haziran 1989	11 Nisan 2019 (görevden alındı)	29 yıl, 285 gün	Askeri / Ulusal Kongre Partisi
Geçiş dönemi (2019-günümüz)
10		Ahmed Avad bin Avf (1957-)	—	11 Nisan 2019	12 Nisan 2019 (istifa etti)	1 gün	Askeri / Ulusal Kongre Partisi
11		Abdülfettah el-Burhan (1960-)	—	12 Nisan 2019	20 Ağustos 2019	130 gün	Askeri
12		Geçici Egemenlik Konseyi [g]	—	20 Ağustos 2019	25 Ekim 2021 (görevden alındı)	2 yıl, 66 gün	Multipartizan (ÖDG ve AGK)
(11)		Abdülfettah el-Burhan (1960-)	—	25 Ekim 2021	11 Kasım 2021	17 gün	Askeri
(12)		Geçici Egemenlik Konseyi [h]	—	11 Kasım 2021[5]	Görevde	3 yıl, 270 gün	Multipartizan

Zaman çizelgesi

Son seçim

Ana madde: 2015 Sudan genel seçimleri

Notlar

1. Üyeler: Abdülfettah Muhammed el-Mağrabi, Muhammed Ahmed Yasin, Ahmed Muhammed Salih, Muhammed Osman el-Dardiri ve Siricio Iro Wani.
2. Üyeler: Abdulhalim Muhammed, Ticani el-Mahi, Mübarek Şaddad, İbrahim Yusuf Sülayman ve Luigi Adwok Bong Gicomeho.
3. Üyeler: İsmail el-Ezheri, Abdullah el-Fadıl el-Mehdi, Luigi Adwok Bong Gicomeho, Abdulhalim Muhammed ve Hıdır Hamad.
4. 19–22 Temmuz 1971 Darbesi sırasında yönetimi kısa bir süre kesintiye uğradı.
5. Başkanlık referandumu
6. 1986 parlamento seçimleri sonrasında iktidarı sivil hükûmete devretti.
7. Üyeler:^[7] Başkan Abdülfettah el-Burhan, Muhammed Hamdan Dagalo, Yasir el-Atta, Şemseddin Habbaşi, İbrahim Cabir Kerim, Ayşe Musa es-Said, Sıddık Tavir, Muhammed el-Faki, Hasan Şeyh İdris, Muhammed Hasan et-Ta'işi^[8] ve Raja Nicola.
8. Üyeler: Başkan Abdülfettah el-Burhan, Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Dagalo (2023'e kadar), Şemseddin Habbaşi, Yasir el-Atta, İbrahim Cabir Kerim, Malik Agar (2023'ten itibaren başkan yardımcısı), El-Hadi İdris Yahya, Et-Tahrir Ebubekir Hacer, Raja Nicola, Abdulkasım Bortom, Yusuf Cad Kerim, Abdülbagi ez-Zübeyir, Selma Abdülcabbar.^[5][9]

Ayrıca bakınız

• Sudan hükûmet başkanları listesi