En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları

Türkiye Cumhuriyeti'nin Yüzüncü Yılı

Türkiye'de cumhuriyetin 100. yıl dönümü kutlama etkinlikleri Vikipedi'den, özgür ansiklopediden

Türkiye Cumhuriyeti'nin Yüzüncü Yılı
Remove ads

Türkiye Cumhuriyeti'nin Yüzüncü Yılı, Türkiye'de cumhuriyetin ilanının 100. yılı şerefine 2023'te düzenlenen etkinliklerdir.

Pratik Bilgiler Tarih, Neden ...

Resmî kutlamalar, İletişim Başkanlığı tarafından koordine edilmiştir.

Remove ads

Resmî kutlamalar

Özetle
Bakış açısı
Thumb
Türk pilotların gökyüzüne yazdıkları 100 yazısı

Türkiye'de 100. yıl resmi kutlamalarının koordinasyonu ve yürütülmesi görevi Resmî Gazete'de 24 Ekim 2020'de yayımlanan bir kararla Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığına verilmiştir.[1] Kamu kurum ve kuruluşlarının katıldığı kutlamalar, "Türkiye Yüzyılı" ve "İstikrarın Yüzyılı" temasıyla icra edildi. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, 56 kurumun katkısıyla 100. yılla ilgili olarak 24 binin üzerinde proje gerçekleştirildiğini ifade etti.[2]

Thumb
100. Yıl Mesajında bir üstünün yapılacağı ifade edilen TCG Anadolu Boğaz'dan geçiyor

Resmî kutlamalar kapsamında gerçekleştirilen faaliyetlerin başlıcaları şunlardır:

  • 100. Yıl Kutlamaları için kurumsal kimlik oluşturuldu. 2019'da Milli Mücadelenin 100. yılı için Mayıs 1919’un 100. yılı vesilesiyle oluşturulan ve 100 rakamı, sonsuzluk işareti, ay-yıldız içeren logo, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılı kutlamaları için oluşturulan kurumsal kimliğe uygun olarak kullanıldı.[3][4]
  • 100. Yıl Marşı Beste ve Şiir Yarışması düzenlendi. Yarışmaya 400 eser katıldı. Söz ve müziği İlker Kömürcü'ye ait olan 100. Yıl Marşı birinci seçildi. Marş ilk defa 30 Ağustos 2023'te Zafer Bayramı için düzenlenen özel konserde Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ve Millî Savunma Bakanlığına bağlı diğer orkestralar ile beraber seslendirildi.[5][6]
  • Cumhuriyet Bayramı ve Cumhuriyet'in 100. yılı 29 Ekim 2023'te, Türkiye'de ve yurtdışında muhtelif etkinliklerle kutlandı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Anıtkabir ziyareti sırasında anı defterine şu sözleri yazdı: "21 yıllık iktidarlarımız döneminde emanetinize hakkıyla sahip çıkmaya çalıştık."[7]
  • 29 Ekim kutlamalarında Ankara ve İstanbul'da SOLOTÜRK ve Türk Yıldızları akrobatik gösterilerde bulundu. Gösterilerin ana adresleri Anıtkabir ve İstanbul Boğazı idi. Türk donanma tarihinde ilk defa başta TCG Anadolu olmak üzere Türk Deniz Kuvvetlerine bağlı olan 100 askeri gemi Boğaz'dan geçit yaptı.[8] Saat 19.23'te ise Erdoğan tarafından 100. Yıl Mesajı yayımlandı ve Boğaz'da havai fişek ve drone gösterisi düzenlendi.[9]
Remove ads

Diğer kutlama ve faaliyetler

Özetle
Bakış açısı

Spor

Thumb
UEFA Konferans Liginde oynanan Fenerbahçe - Ludogorets Razgrad maçı öncesindeki kutlamalardan bir görüntü

Cumhuriyetin 100. yıl kutlamaları kapsamaında Süper Lig ve 1. Lig takımları 100. yıla özel logo tasarımlarında bulundular. Kulüpler şampiyonluk hedeflerini 100. yıl temasıyla da açıklarken,[10][11] taraftarları ise 2022-2023 sezonu için özel besteler hazırladı.

Kulüpler 100. yıla özel hazırladıkları formaları satışa sunarak Cumhuriyet Bayramına yakın ve bayram günü oynanan müsabakalarda giydiler.[12]

22 Ekim 2023'te oynanan Galatasaray-Beşiktaş maçı öncesinde taraftarlar "İlelebet Cumhuriyet", 30 Ekim 2023'te oynanan Beşiktaş-Gaziantep maçında ise "Akaretler'den Cumhuriyet'e" başlıklı koreografiler hazırlandı.[13][14] Fenerbahçe ise "Sonsuza Dek Cumhuriyet" adlı bir burs programı başlattı.[15]

Basketbol Süper Ligi ekiplerinden Anadolu Efes 100. yıl özel formasını sezon içindeki üç maçta giydi.[16] Şahika Ercümen Konyaaltı Sahili'nde özel bir dalış gerçekleştirdi.[17] 100. Yıl Cumhuriyet Kadınları Koşusu Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nde gerçekleştirildi.[18]

Basın-yayın

Birçok ulusal gazete 29 ve 30 Ekim 2023 tarihli nüshalarında Cumhuriyet temasına ve 100. yıl kutlamalarına geniş yer ayırdı, bazı gazeteler özel ek çıkarırken[19], Milliyet kendi arşivinden 132 sayfalık bir koleksiyon hazırlayarak okurlarına sundu[20]; Anadolu Ajansı "100 Yıl Özel Serisi" başlıklı 8 kitaplık bir seri yayımladı.[21]

Yayıncılık alanında 75. yılda olduğu gibi geniş bir kitap basımı faaliyeti gerçekleşmedi. Bunun başlıca nedeni döviz kuruna bağlı olan kitap maliyetleriydi.[kaynak belirtilmeli] Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları daha önce yayımladığı kitapları 100. Yıl Serisi adı altında özel bir seriyle sundu.[22] İstanbul Büyükşehir Belediyesi üzerinde 2,5 yıl çalışılan ve 15 ciltten oluşan bir eser ile Lozan Antlaşması, Cumhuriyet gibi temalarda kitaplar hazırladı.[23] Kültür ve Turizm Bakanlığı "Cumhuriyetin 100. Yılına Armağan" başlıklı 14 ciltlik bir yayın projesini hayata geçirirken[24], Tarih Vakfı "Cumhuriyet’in 100 Yılı Kitapları" serisini çıkardı.[25] Türkiye Bankalar Birliği Türkiye'de bankacılık sektörünün gelişimini ele alan bir kitap yayımladı.[26]

Eğitim

Kutlamalar sonrasında, 30 Ekim Pazartesi günü okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve liselerde eğitime 1 gün ara verildi.[27] 100. yılda açılacak okullara 100. yıl tabelası asılacağı Millî Eğitim Bakanlığı tarafından duyuruldu.[28] MEB tarafından okullarda şiir, resim ve kısa film yarışmaları ile muhtelif seminer, sergi, atölye çalışmaları ve sosyal sorumluluk projeleri düzenlendi.[29]

Türk Tarih Kurumu ise düzenlediği ulusal ve uluslararası akademik faaliyetler haricinde Türkiye'deki tüm üniversitelere TTK Yayınları basımı olan 2 bin eserlik kütüphane bölümleri kuracağını açıkladı.[30]

Ekonomi

Thumb
Thumb
Türkiye Cumhuriyeti'nin Yüzüncü Yılı anısına basılan hatıra madenî 5 Türk lirası

Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü 100. yıla özel olarak 100 milyon adet 5 TL madeni hatıra parası basılıp piyasaya sürüldü.[31] Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. Yılı Bronz Hatıra Parası'nda ise görev yapmış 12 Türkiye cumhurbaşkanının portresi ön yüzde yer aldı; arka yüzde Aziz Sancar ve Oktay Sinanoğlu portreleri ile 100. Yıl logosu, Hürkuş, Hürjet, Türkiye kadın millî voleybol takımı, Togg, Sultanahmet Camii, Türkiye'de kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması ve Yüksek Hızlı Tren simgeleri yer aldı.[32]

Özel sektör

Thumb
Özel seri Fiat Egea modeline eklenmiş "Cumhuriyet 100 Yaşında" logosu.
Thumb
Pegasus Hava Yolları'nın TC-RDP kuyruk numaralı uçağı

TOFAŞ ürettiği özel seri Fiat marka araçlara Cumhuriyet 100 Yaşında logosu ekledi.[33] LC Waikiki[34], Koton[35], Penti[36], Karaca[37], Mavi[38] ve Ramsey[39] gibi Türk tekstil iştirakleri ile Starbucks[40] gibi şirketler 100. Yıl Koleksiyonları hazırladı. Pegasus Hava Yolları, filosunun yüzüncü, TC-RDP kuyruk kodlu uçağıyla Ankara'da özel bir uçuş gerçekleştirerek gökyüzüne 100 şekli çizdi.[41]

Müzik

Pratik Bilgiler

Marşlar

Çekmeköy Belediyesi tarafından 2021 yılında Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı himayesinde 100. Yıl Marşı Yarışması düzenlendi. İki yıla yayılan yarışma süreci sonunda sözleri ve bestesi İlker Kömürcü'ye ait Yüzüncü Yıl Marşı birinci seçildi ve devletin resmî 100 yıl marşı ilan edildi.[42]

Dereceye giren marşların ilk seslendirilişi, 2023 yılında 30 Ağustos Zafer Bayramı için hazırlanan Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'ndeki kutlama programında Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası eşliğinde gerçekleştirildi.[43]

Yarışma için bestelenen 100. Yıl Marşlarının dışında birçok sanatçı 100. yıl için marş besteledi. 100. yıl için bestelenen bestelenen marşların bazıları şunlardır:

Senfonik müzik

Besteci Oğuzhan Balcı, Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılına armağan edilmek üzere Uludağ İçecek A.Ş. tarafından sipariş edilen üç solist ve senfonik orkestra için on bölümlük "Bir Ulus Uyanıyor" adlı eseri besteledi. Eserin ilk seslendirilişi Bursa'da Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi'nde 10 Aralık 2023 günü Bursa Bölge Devlet Senfoni Orkestrası tarafından gerçekleştirildi.[54][55]

Görsel sanatlar

Thumb
Cumhuriyetin 100. Yılı anısına dikilen Atatürk ve İnönü heykeli, Odunpazarı

Türkiye İş Bankası, 100. yıla armağan olarak İstiklal Caddesi'nde Türkiye İş Bankası Resim Heykel Müzesi'ni açtı.[56] PTT'nin hazırladığı özel pullar ise 29 Ekim'de tedavüle girdi.[57]

LEGOLAND Discovery Centre İstanbul ve Master Model Builder Deniz Can Doğan LEGO parçaları ile yapılmış Dünyanın en büyük bayrağı Guinness Dünya rekorunu yaptıkları 734 cm x 440 cm büyüklüğündeki Türk bayrağı ile kırdı.[58][59]

Ressam Alev Özas, 100. yıla armağan olarak 100 günde Dev İstanbul adlı 50 metrelik dev tabloyu yaptı. Sanatçı, 9 Temmuz'da başladığı tabloya son fırça darbesini 28 Ekim 2023'te vurdu.[60]

Sahne sanatları

Devlet Tiyatroları, 2021'de "Cumhuriyetin 100. Yılında Kadın'' adlı oyun yazma yarışması düzenledi.[61] Yarışmada birinciliği "Holden’in Külkedileri” adlı tek perdelik oyunu ile Abdullah Öztürk aldı.[62] Oyun, 2022-2023 sezonunda Ankara Devlet Tiyatrosu tarafından sahnelendi.[63]

Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılı şerefine Çolpan İlhan & Sadri Alışık Tiyatrosu, Piu Entertainment, Zorlu PSM ortak yapımı 1923 Müzikali hazırlandı ve 23 Nisan 2023'ten itibaren 100 kişilik bir kadro tarafından sahnelendi.[64]

İstanbul Şehir Tiyatroları Bu Memleket Bizim isimli özel bir müzikli oyun hazırladı ve 2023-2024 tiyatro sezonunu bu oyun ile açtı. Eser, Atatürk’ün Nutuk isimli eseri ve Nazım Hikmet’in Kuvayi Milliye Destanı ile Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Erol Toy, Samim Kocagöz, İsmet Küntay’ın çeşitli metinlerinden parçaları ve birçok yazarın bazen bir cümleyle, bir pasajla katıldığı bir metinden meydana geldi.[65]

İBB Kültür Dair Başkanlığı tarafından Cumhuriyet'in 100. yılı için senaryosunu ve yönetmenliğini Özen Yula'nın, müziklerini Fahir Atakoğlu'nun yaptığı, müzik, dans, teknolojik sahne tasarımları ve yaratıcı kostümleri bir araya getiren 100 adlı gösteri sahnelendi.[66] Eserde, Malazgirt Savaşı'ndan İstanbul’un fethine ve 1918'de Boğaz’daki işgal gemilerini seyreden Mustafa Kemal Paşa'ya uzanan hikâye anlatıldı. Sözlerini Özen Yula’nın yazdığı, Fahir Atakoğlu'nun bestelediği 100. Yıl Marşı, oyunun 9 Eylül'deki ilk gösterimi sırasında ilk kez seslendirildi.[67]

Millî Eğitim Bakanlığı, Vakıfbank'ın katkılarıyla Cumhuriyete Doğru adlı tiyatro oyununu sahneye koydu. Bora Severcan'ın yazıp yönettiği, Millî Mücadele'nin başlaması ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş öyküsünü anlatan eser, 110 kişilik bir kadro ile sahnelendi. 25 Kasım 2023'te Ankara MEB Şûra Sahnesi'nde gerçekleşen ilk gösteriminin ardından oyun, farklı şehirlerde ücretsiz olarak öğretmenler ve vatandaşlar için sergilendi.[68] Sözleri İbrahim Sarıtaş'a, müziği Selim Atakan'a ait olan Cumhuriyet Marşı bu oyun için yazıldı.

Ayşe Kulin’in aynı adlı romanından uyarlanan Veda adlı oyun, Tiyatrokare tarafından Cumhuriyet’in 100. yılı için bir kutlama gösterisi olarak sahneye kondu.[69] Oyunda, Osmanlı’nın son Maliye Bakanı Ahmet Reşat Paşa'nın konağında yaşananlar aracılığıyla Osmanlı’nın çöküşü, Ankara'da başlayan isyan, cumhuriyet rejiminin kuruluşu anlatılır[70]

Aydın Büyükşehir Belediyesi Tiyatroları, Kuvay-ı Milliye'nin kadın kahramanlarını anlatan tek kişilik “Anadolu Kadınları” oyununu ve Latife, Halide, Fikriye, Afife Hanımların hayatından kesitler sunan "Cumhuriyet Kadınları" adlı oyunu sahneledi.[71]

Mimari

Ankara Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Tabiat Varlıkları Dairesi Başkanlığının düzenlendiği Cumhuriyet’in 100. Yılı Anıtı Fikir Projesi Yarışması'nı Mimar Kutlu İnanç Bal ve Mimar Hakan Evkaya'nın proje yürütücüsü olduğu 7 numaralı proje kazandı.[72] 100. Yıl Şükran Anıtı'nın inşasına Ağustos 2023'te Hıdırlıktepe'de başlandı.[73] Edirne Belediyesi ise Edirne 100. Yıl Anıtı için bir yarışma düzenledi ve seçilen anıtın lansmanı 29 Ekim 2023'te yapıldı.[74]

PTT, “Mimarlık Vakfı Cumhuriyetin 100. Yılı Anısına Mimarlığın Yüzü” konulu özel gün zarfı hazırladı.[75]

Remove ads

Yerel kutlamalar

Özetle
Bakış açısı

Ülke genelinde ev ve iş yerleri, caddeler ve kamusal alanlar Türk bayrakları ile donatıldı. 100. yılda belediye ve valilikler de bunun için faaliyet gösterdi.[76][77][78][79] Cumhurbaşkanı Erdoğan da "Tüm vatandaşlarımızı evlerini, dükkanlarını, arabalarını Türk bayraklarıyla süsleyerek Cumhuriyetimizin 100’üncü yaşını selamlamaya davet ediyorum. Yer gök bayrak olsun" dedi.[80]

Ülkenin muhtelif köşelerinden çiftçilerin tarlalarına 100. yıl kapsamında yazdıkları kutlama mesajları basında sıkça yer buldu.[81][82][83] PTT'nin 2002'de düzenlediği "2023'e Cumhuriyetimizin 100. Yılına Mektup Kampanyası'nda yazılan mektuplar da alıcılarına ulaştırıldı.[84]

Ankara

Ankara'da 23-29 Ekim 2023 arasındaki Cumhuriyet haftasında kent genelinde çeşitli etkinlikler düzenlendi. Ankara Büyükşehir Belediyesinin organize ettiği etkinliklerde Kent Orkestrası, mehteran takımı ve askeri bandolar sahne aldı; tematik konserler, tiyatro oyunları ve sergiler düzenlendi.[85]

29 Ekim günü ise devlet erkanı Anıtkabir'e gitti, Türkiye Büyük Millet Meclisinde 100. yıl programı düzenlendi, kentte askeri geçit törenleri düzenlendi.[86]

Devlet Çoksesli Korosu, Cumhuriyet Bayramı haftasında CSO Ada’da TRT Ankara Radyosu Çoksesli Korosu ve amatör koroların da katılımı ile Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası eşliğinde Cumhuriyet Bayramı Özel Konseri verdi. Konser için sekiz ilden gelen korolarla beraber her gün 750 korist olmak üzere, iki günde toplam 1500 korist Cumhuriyet korosunu oluşturdu.[87]

Cer Modern'de Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren, toplum hafızasında iz bırakan gelişmeleri ve önemli isimleri konu alan "100 Yılın Ses Tüneli" adlı dijital deneyim sergisi açıldı.[88]

Her dört yılda bir düzenlenen Atatürk Kongresi'nin onuncusu Cumhuriyetin 100. yılında Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı ve Türk Tarih Kurumu tarafından gerçekleştirildi. Kongre, "Türkiye'nin 100 Yıllık Birikimi "temasıyla yapıldı.[89]

PTT veTürkiye Filateli Dernekleri Federasyonu tarafından her sene farklı bir şehirde düzenlenen Millî Pul Sergisi, 2023'te Cumhuriyet’in 100. yılına özel olarak başkent başladı.[90] Ankara’da Ulucanlar Cezaevi Kültür Müzesi'nde gerçekleşen sergide, 2 ülkeden toplam 750 pano sergilendi.[91]

Bursa

Bursa Büyükşehir Belediyesi cumhuriyetin 100. yılını 12-30 Ekim arasında 20 güne yayılan etkinliklerle kutladı. Etkinlikler, 12 Ekim'de "Cumhuriyet’in 100. Yılında Bursa Büyükşehir Belediyesi Hafızası Sergisi"'in açılışı ile başladı. 30 Ekim'de Bursa Günlüğü Hikâye Yarışması'nın Ödül Töreni ve Bursa Liselerarası Münazara Yarışması'nın finali ile sonlandı.[92]

Nilüfer Kent Tiyatrosu'nun Balat Kent Ormanı içindeki sahnesinde 12 Kasım'da "Yüz Yıllık Söz” isimli canlı okuma performansı gerçekleştiridi. Bu performans kapsamında Cumhuriyet döneminde yazılmış romanlar arasından seçilmiş 100 roman, Türkiye'deki tüm tiyatro okulları ve konservatuvarlarından gelen 100 tiyatro öğrencisi tarafından bir gün içinde, tek bir solukta okundu.[93]

İstanbul

Thumb
İstanbul'da Vatan Caddesi'nde gerçekleştirilen geçit töreni

İstanbul Büyükşehir Belediyesi 100. yıl kutlamaları için "Demokrasi Yüzyılı" sloganını kullandı.[94] Metro ve muhtelif belediye binalarına Atatürk posterleri ve Türk bayrakları asıldı. Atatürk'ün Cumhuriyeti ilan ederken söylediği "Cumhuriyet en büyük bayramdır!" sözü metro içlerinde sık sık dinletildi.[kaynak belirtilmeli] Bayram günü Metro İstanbul seferleri ücretsiz gerçekleşirken,[95] belediye Maltepe'de özel bir kutlama da düzenledi.[96]

Kutlamaların bir diğer merkezi, Vatan Caddesi idi. İstanbul Valisi Davut Gül, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ve 1. Ordu Komutanı Ali Sivri buradaki resmi kutlamalara katıldı. Askeri geçit töreni sonrasında, öğrenci yürüyüşleri, muhtelif askeri ve kamu araçlarının geçişi yapıldı. Klasik otomobil geçidi sonrasında ise Togg marka araçların geçidi yapıldı.[97]

  • Thumb
    İstanbul'da bir metro duvarında "Demokrasi Yüzyılı" vurgusu
  • Thumb
    Türkiye'nin yeni nesil askeri araçlarının da geçit yaptığı Vatan Caddesi kutlamalarında BMC Kirpi II
  • Thumb
    İstanbul Havalimanı'ndaki 100. yıl flamaları ve Türk bayrağı

İzmir

Yerel olarak, İzmir'de İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından sergi, konser, oyun ve yarışmalar, zeybek gösterileri ve fener alayı düzenlendi.[98][99]

Remove ads

Yurt dışı kutlamaları

Thumb
Almatı Atatürk Anıtı

Cumhuriyetin yüzüncü yılı anısına hazırlanan Atatürk Anıtı, 26 Ocak 2024 tarihinde Kazakistan'ın Almatı şehrinde bulunan Atatürk Parkı'nda açıldı.[100][101] Kazak heykeltıraşlar Aidos Burkitbayev ve Timur Burkitbayev eseri olan, granit kaide üzerine 3 metre yüksekliğindeki bronz heykelin yapım talimatı Recep Tayyip Erdoğan'ın Kazakistan'a ziyareti sırasında Kazakistan cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev tarafından verilmiştir.[102][103]

Remove ads

Kaynakça

Dış bağlantılar

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads