Türkmenistan demografisi

Türkmenistan nüfusu 1959 nüfus sayımında 923.724 den 1995 nüfus sayımında 3.403.639 yükselmiştir.^[1] Türkmenistan Nüfusu 1995-2012 arasında 4.066.959 çıkmıştır.^[2]

Hayati istatistikler

BM tahminleri

dönem	Yıllık canlı doğum	Yıllık ölümler	Yıllık doğal değişim	CBR1	CDR1	NC1	TFR1	IMR1
1950-1955	55 000	21 000	35 000	43.2	16.2	27.0	6.00	150.0
1955-1960	64 000	23 000	41 000	43.3	15.5	27.8	6.02	140.1
1960-1965	78 000	24 000	53 000	44.6	13.9	30.7	6.75	130.3
1965-1970	77 000	24 000	54 000	38.0	11.7	26.3	6.34	120.4
1970-1975	87 000	24 000	63 000	37.1	10.3	26.8	6.19	110.6
1975-1980	95 000	26 000	69 000	35.3	9.6	25.8	5.32	100.7
1980-1985	107 000	27 000	81 000	35.2	8.7	26.5	4.79	90.9
1985-1990	123 000	28 000	95 000	35.7	8.2	27.4	4.55	81.0
1990-1995	128 000	34 000	94 000	32.9	8.6	24.3	4.03	75.5
1995-2000	106 000	34 000	73 000	25.0	7.8	17.2	3.03	61.3
2000-2005	108 000	36 000	72 000	23.3	7.7	15.6	2.76	51.7
2005-2010	108 000	38 000	70 000	22.1	7.8	14.3	2.50	50.5
2010-2015				21.5	7.8	13.7	2.34
2015-2020				20.0	7.8	12.2	2.22
1 CBR = kaba doğum oranı (1000 başına); CDR = kaba ölüm oranı (1000 başına); NC = doğal değişim (her 1000 için); TFR = toplam doğurganlık oranı (kadın başına çocuk sayısı); IMR = 1000 doğumda bebek ölüm oranı

^[3]

Doğumlar ve ölümler

	Ortalama nüfus	Canlı doğumlar	Ölümler	Doğal değişim	Kaba doğum hızı (her 1000 için)	Kaba ölüm hızı (her 1000 için)	Doğal değişim (her 1000 için)
1950	1.211.000	46.335	12.411	33.924	38.3	10.2	28.0
1951	1.234.000	46.417	12.707	33.710	37.6	10.3	27.3
1952	1.260.000	49.306	14.775	34.531	39.1	11.7	27.4
1953	1.290.000	48.482	15.567	32.915	37.6	12.1	25.5
1954	1.321.000	51.162	14.650	36.512	38.7	11.1	27.6
1955	1.356.000	55.171	14.075	41.096	40.7	10.4	30.3
1956	1.390.000	53.528	11.783	41.745	38.5	8.5	30.0
1957	1.434.000	55.955	10.940	45.015	39.0	7.6	31.4
1958	1.487.000	59.235	10.987	48.248	39.8	7.4	32.4
1959	1.539.000	60.430	10.594	49.836	39.3	6.9	32.4
1960	1.593.000	67.676	10.433	57.243	42.5	6.5	35.9
1961	1.653.000	67.790	10.841	56.949	41.0	6.6	34.5
1962	1.713.000	68.725	11.772	56.953	40.1	6.9	33.2
1963	1.773.000	70.005	11.098	58.907	39.5	6.3	33.2
1964	1.833.000	69.777	11.623	58.154	38.1	6.3	31.8
1965	1.890.000	70.258	13.152	57.106	37.2	7.0	30.2
1966	1.943.000	73.109	13.036	60.073	37.6	6.7	30.9
1967	2.001.000	71.062	14.043	57.019	35.5	7.0	28.5
1968	2.061.000	73.470	14.223	59.247	35.6	6.9	28.7
1969	2.124.000	72.892	14.754	58.138	34.3	6.9	27.4
1970	2.188.000	77.080	14.370	62.710	35.2	6.6	28.6
1971	2.251.000	78.357	15.031	63.326	34.8	6.7	28.1
1972	2.315.000	78.841	16.680	62.161	34.0	7.2	26.8
1973	2.380.000	82.111	17.336	64.775	34.5	7.3	27.2
1974	2.449.000	84.607	17.766	66.841	34.5	7.2	27.3
1975	2.520.000	87.369	19.876	67.493	34.7	7.9	26.8
1976	2.588.000	90.765	20.040	70.725	35.1	7.7	27.4
1977	2.655.000	91.826	20.801	71.025	34.6	7.8	26.8
1978	2.724.000	93.798	21.847	71.951	34.4	8.0	26.4
1979	2.792.000	97.511	21.583	75.928	34.9	7.7	27.2
1980	2.861.000	98.069	23.863	74.206	34.3	8.3	25.9
1981	2.931.000	100.627	24.883	75.744	34.3	8.5	25.8
1982	3.003.000	104.340	23.984	80.356	34.7	8.0	26.8
1983	3.076.000	108.171	26.015	82.156	35.2	8.5	26.7
1984	3.151.000	111.083	25.760	85.323	35.3	8.2	27.1
1985	3.229.000	116.285	26.080	90.205	36.0	8.1	27.9
1986	3.310.000	122.337	27.865	94.472	37.0	8.4	28.5
1987	3.393.000	126.787	26.802	99.985	37.4	7.9	29.5
1988	3.479.000	125.887	27.317	98.570	36.2	7.9	28.3
1989	3.571.000	124.992	27.609	97.383	35.0	7.7	27.3
1990	3.668.000	125.343	25.755	99.588	34.2	7.0	27.2
1991	3.772.000	126.248	27.403	98.845	33.5	7.3	26.2
1992	3.883.000	131.034	27.509	103.525	33.7	7.1	26.7
1993	3.993.000	130.708	31.171	99.537	32.7	7.8	24.9
1994	4.096.000	129.700	32.067	97.633	31.7	7.8	23.8
1995		130.200
1996		125.400
1997		126.200
1998		121.900
1999		120.100
2000		119.665
2001		115.400
2002		111.039
2003		111.900
2004		115.119
2005		116.209
2006		116.542
2007		103.700
2008		114.900
2009		129.900
2010		144.600

^[4][5]

Doğurganlık ve Doğum

Toplam Doğurganlık Hızı (TFR) (İstenen Doğurganlık Hızı) ve Kaba Doğum Hızı (CBR):^[6]

Yıl	TCMB (Toplam)	TFR (Toplam)	CBR (Kentsel)	TFR (Kentsel)	CBR (Kırsal)	TFR (Kırsal)
2000	24,6	2,89 (2,66)	20,5	2,46 (2,29)	28,2	3,30 (3,00)

Yaşam beklentisi

dönem	Yıllarda yaşam beklentisi Years	dönem	Yıllarda yaşam beklentisi Years
1950-1955	51.3	1985-1990	62.8
1955-1960	53.4	1990-1995	62.7
1960-1965	55.5	1995-2000	63.2
1965-1970	57.6	2000-2005	64.2
1970-1975	59.2	2005-2010	65.8
1975-1980	60.2	2010-2015	67.3
1980-1985	61.8

Kaynak: BM Dünya Nüfus Beklentileri ^[7]

Etnik gruplar

Tabloda 1926 ile 1995 yılları arasında Türkmenistan nüfusunun (yüzde olarak) etnik bileşimi gösterilmektedir. Bağımsızlıktan bu yana Slav etnik gruplarında (Ruslar ve Ukraynalılar) ve ayrıca Kazaklar ve Tatarlarda keskin bir düşüş olmuştur 1979 ve 1995 nüfus sayımları). Özbekler şimdi Türkmenistan'ın ikinci büyük etnik grubu ve Ruslar üçüncü sırada yer alıyor. Şubat 2001'de Aşkabat'ta açıklanan verilere göre, nüfusun % 91'i Türkmen, % 3'ü Özbekler ve % 2'si Rus. 1989 ve 2001 yılları arasında Türkmenistan'daki Türkmen sayısı iki katına çıktı (2.5'ten 4.9 milyona), Rusların sayısı üçte iki azaldı (334.000'den 100.000'in biraz üzerine).^[8]

1926-2012 etnik gruplara göre Türkmenistan nüfusu

Ethnic group	1926 nüfus sayımı1		1939 nüfus sayımı2		1959 nüfus sayımı3		1970 nüfus sayımı4		1979 nüfus sayımı5		1989 nüfus sayımı6		1995 nüfus sayımı7		2012 nüfus sayımı8
	Nüfus	%	Nüfus	%	Nüfus	%	Nüfus	%	Nüfus	%	Nüfus	%	Nüfus	%	Nüfus	%
Türkmenler	719.792	71.9	741.488	59.2	923.724	60.9	1.416.700	65.6	1.891.695	68.4	2.536.606	72.0	3.403.639	76.7	4.066.959	85.6
Özbekler	104.971	10.5	107.451	8.6	125.231	8.3	179.498	8.3	233.730	8.5	317.333	9.0	408.259	9.2	275.565	5.8
Ruslar	75.357	7.5	232.924	18.6	262.701	17.3	313.079	14.5	349.170	12.6	333.892	9.5	297.319	6.7	242.307	5.1
Kazaklar	9.471	0.9	61.397	4.9	69.522	4.6	68.519	3.2	79.539	2.9	87.802	2.5	88.752	2.0	19.004	0.4
Azerbaycanlılar	4.229	0.4	7.442	0.6	12.868	0.8	16.775	0.8	23.548	0.9	33.365	0.9	36.586	0.8	49.852	1.2
Beluçlar	9.974	1.0	5.396	0.4	7.626	0.5	12.374	0.6	18.584	0.7	28.280	0.8	36.428	0.8
Tatarlar	4.769	0.5	19.517	1.6	29.946	2.0	36.457	1.7	40.432	1.5	39.277	1.1	35.501	0.8
Ermeniler	13.859	1.4	15.996	1.3	19.696	1.3	23.054	1.1	26.605	1.0	31.829	0.9	33.638	0.8
Ukraynalılar	6.877	0.7	21.778	1.7	20.955	1.4	35.398	1.6	37.118	1.3	35.578	1.0	23.064	0.5
Diğerleri	51.615	5.2	38.494	3.1	44.106	2.9	57.026	2.6	64.327	2.3	78.755	2.2	71.168	1.7	142.285	3.1
Toplam	1.000.914		1.251.883		1.516.375		2.158.880		2.764.848		3.522.717		4.434.354		4.751.120
1 Kaynakça: 22 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 2 Kaynakça: 21 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi. 3 Kaynakça: 16 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 4 Kaynakça: 3 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 5 Kaynakça: 24 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 6 Kaynakça: 16 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 7 Kaynakça: 8 Kaynakça:

Türkmenistan'da Azeriler

Bölgelere göre Türkmenistan'ın nüfus yoğunluğu.

Azerbaycanlıların Türkmenistan'da bağımsız bir etnik grup olarak varlık göstermesi yirminci yüzyılda olmaktadır. 1902 yılında Şamahı'ndaki yıkıcı deprem nedeniyle büyük bir Azerbaycanlı grup Türkmenistan'a göç etti .

Şamahılı Beyler esas olarak Türkmenbaşı ve Aşkabata yerleşti Beyler'in serveti Türkistan bir parçası olan Türkmenistanda büyük bir "yatırım patlaması" yarattı . Beyler, modernleştirilmiş teknolojik ekipman kullanarak yeni binalar inşa etmeye başladı. Kısa sürede çok sayıda otel, ev, çay evi, kervansaray, cami, medrese, okul ve tiyatro inşa edildi.

Azeriler de Bolşeviklerle mücadelede Türkmenlerin yanında yer aldılar . Azeriler, Enver Paşa önderliğindeki Basmacı savaşçıları arasında bulundu ve bazıları hareketin finanse edilmesine yardımcı oldu. Onlarca yıl Bolşeviklerin sömürge politikasına karşı süren mücadele başarısız oldu. Basmacı hareketi üyelerinin çoğu Türkistan'ın bağımsızlığı savaşlarında öldürüldü, diğer kısmı Gulag çalışma kamplarına sürüldü .

Bölgelere göre Türkmenistan nüfusu.

SSCB yönetimince 70 yıl boyunca Azerbaycanlı savaşçılar ulusal düşman ilan edildi ve adları tarih kitaplarından silindi. SSCB'nin çöküşü sırasında Türkmenistan'da 36.000 Azeri yaşıyordu, şimdi nüfusu 49.852'in üzerine çıktı.

Türkmenistan'da yaşarken Azerbaycanlılar ülkenin kültürüne ve sanatına katkıda bulundular. Gaval, Nağara, Tar, Saz ve Kamança gibi müzik aletleri Türkmenistan'da popülerlik kazanmış ve Dovga, syabzi kızartma ve tatlı pirinç gibi Azerbaycan yemekleri Türkmenistan'ın favori yemekleri haline gelmiştir. Bugün Azerbaycan Türkmenistan topluluğunun kendi camileri, müzisyenleri ve dansçıları var.

Türkmenistanlı bazı ünlü Azerbaycanlılar: Bakü Şehir İcra Kurulu Başkanı Hajibala Abutalibov, Azerbaycan'ı Eurovision Şarkı Yarışması'nda iki kez temsil eden Elnur Huseynov ve O Ses Türkiye yarışmasını kazanan şarkıcı Natavan Habibi, film yönetmen Ajdar Ibrahimov, Azerbaycan'ın ulusal kahramanları Fahraddin Musayev ve petrol endüstrisindeki ilk kadın Tahir Bagirov ve 1959-1983 yılları arasında Dışişleri Bakanı. Tahira Tahirova Türkmenistan'da doğdu.^[9]

CIA Dünya Raporu demografik istatistikleri

Nüfus Piramidi 2016

Aşağıdaki demografik istatistikler, Eylül 2018 itibarıyla CIA Dünya Raporundan alınmıştır.^[10]

Dil

• Türkmence (resmi) % 72
• Rusça % 12
• Özbekçe % 9
• Azerice % 1
• Diğer % 7

Din

• İslam % 93
• Hristiyan % 6
• Bilinmeyen % 1

Etnik gruplar

• Türkmenler % 85
• Özbekler % 5,8
• Ruslar 5,1 %
• Azerbaycanlılar % 1,2
• Diğer % 1

Yaş yapısı

• 0-14 yaş: % 25.79 (erkek 699.612 / kadın 680.583)
• 15-24 yaş: % 18.39 (erkek 495.025 / kadın 488.930)
• 25-54 yaş :% 43.18 (erkek 1.147.044 / kadın 1.163.762)
• 55-64 yaş :% 7,9 (erkek 199.363 / kadın 223.443)
• 65 yaş ve üstü: % 4.74 (erkek 110.505 / kadın 143.010) (2017 tahm.)

Ortalama yaş

• toplam: 27,9 yıl
• erkek: 27.5 yıl
• 28.4 yıl (2017 tahmini)

Cinsiyet oranı

• doğumda: 1.04 erkek / kadın
• 15 yaş altı: 1.03 erkek / kadın
• 15-24 yaş: 1,01 erkek / kadın
• 25-54 yaş: 0,98 erkek / kadın
• 55-64 yaş: 0,89 erkek / kadın
• 65 yaş ve üzeri: 0.77 erkek / kadın
• toplam nüfus: 0.98 erkek / kadın (2017 tahm.)

Toplam doğurganlık hızı

• 2.07 çocuk / kadın (2017 tahm.)

Nüfus artış hızı

• % 1.12 (2017 tahmini)

Doğumda yaşam beklentisi

• toplam nüfus: 70.4 yıl
• erkek: 67.4 yıl
• kadın: 73.6 yıl (2017 tahmini)

Okuryazarlık

15 yaş ve üzeri okur yazar toplam nüfus: % 98.8 erkek: % 99,3 kadın: % 98.3 (1999 tahm.)

Ayrıca bakınız

Türkmenistan