Tiraj

Tiraj, yayıncılıkta bir defada basılan kitap, dergi, gazete gibi basılı ürünlerin adedi. Baskı adedi hesaplanırken bir yandan talebi karşılaması diğer taraftan stoklarda aşırı birikime yol açmaması göz önünde tutulur. Birçok ülkede tiraj verileri bağımsız kurumlar tarafından saptanır.

Kitap basımı

• Düşük tiraj: Basım işlemine göre değişir. Örneğin serigraf matbaada 10 baskı kalıbının altındaki basım bu şekilde tanımlanır.
• Tiraj adedi: Üretilen birim sayısı. Sayı, edebi nitelikten bağımsızdır.
• Baskı sayısı: İlk basım, yeniden basım vs. şeklinde her baskı işleminin ayrı ayrı değerlendirilmesidir.
• İlk basım: Bir yayınevi tarafından ilk kez basımı yapılan ürüne denir.
• Maliyet tirajı: Baskı işleminin giderlerinin karşılanabilmesi için satılması gereken en düşük birim sayısı.
• Book on demand (Print on Demand), basıma ilişkin klasik tanımlamaların önemi kaybettiği yöntem; her ürün için özel üretim söz konusudur.

Gazete ve dergiler

Gazete ve dergilerde ayrım basılan, satılan ve dağıtılan ürün adetlerinde yapılır. Satılan ve dağıtılan adetler arasındaki "açığı", ücretsiz numuneler kapatmaktadır.

Baskı adedi yükseldikçe ürün başına maliyet de düşer. Baskı adedinin yüksekliği, ürünün yaygın dağıtımının da önünü açtığından ilan ve reklam mecrası açısından önem taşımaktadır.

Baskı adedi

Baskı adedi, hatalı baskılar haricindeki baskı sayısını ifade eder.

Satış miktarı

Net satış hesaplanırken abone ve bayi dağıtımları göz önünde tutulur, iadeler ve ücretsiz dağıtım kapsamındaki ürünler bu rakamdan çıkarılır.

Dünyanın en yüksek tirajlı gazeteleri

Dünya Gazeteler Birliği'nin (WAN) verilerine göre 2005 yılı itibarıyla Çin, "en çok gazete yayımlanan ülke" durumunda. Günde 93,5 milyon gazetenin yayımlandığı Çin'i, 78,8 milyonla Hindistan izliyor. Üçüncü sırada ise 70,4 milyonla Japonya yer alıyor. Sıralamadaki diğer ülkeler, ABD 48,3 milyon, Almanya 22,1 milyon. Yine WAN'ın verilerine göre en çok satan 100 gazetenin yaklaşık yüzde 75'i Asya'da çıkıyor. Bunlardan ilk 10'un 7'sini ise Japon gazeteleri meydana getiriyor.^[1]

Japon Yomiuri Shimbun, Asahi Shimbun ve Mainichi Shimbun dünyanın en yüksek tirajlı gazetelerinden. Alman Bild dünyanın en yüksek tirajlı ilk 10 gazetesi arasında Asya dışından tek gazete. Çin'in en çok satan gazetesi ise Cankao Xiaoxi (參考消息). ABD'nin en yüksek tirajlı günlük gazetesi USA Today, dünya sıralamasında 13'üncü sırada.

Guinness Rekorlar Kitabı'na göre SSCB'de yayımlanan Trud gazetesi 1990 yılında 21 milyon 500 bin satış rakamını aştı. Yine SSCB'de haftalık Argumenty i fakty 1991'de 33 milyon 500 binlik satışla rekor kırdı.

Ülkelere göre gazete tirajları

Türkiye

4 Ocak 2021 - 10 Ocak 2021 tarihleri arasındaki verilere göre Türkiye'deki en yüksek tirajlı beş gazete şu şekildedir;^[2]

Sıra	Gazete Adı	Tirajı
1	Sözcü	205.333
2	Hürriyet	197.686
3	Sabah	195.471
4	Posta	127.572
5	Milliyet	124.335

Hindistan

Hindistan'da 2006 yılında yayınlanan Ulusal Okur Araştırması'nın verilerine göre, Hindi dilinde çıkan 21 milyon 200 bin tirajlı Dainik Jagran ile 21 milyon tirajlı Rajasthan Patrika ülkenin en yüksek tirajlı gazeteleri olarak ön plana çıkıyor. Times of India, 7 milyon 900 binlik tirajıyla İngilizce yayın yapan günlük gazeteler arasında ilk sırada. Times of India'yı 4 milyon 50 bin tirajlı The Hindu izliyor. İngilizce çıkan bir başka günlük gazete, Hindustan Times da 3 milyon 850 binlik tiraja sahip.

Japonya

2004 yılı verileri ve sabah baskılarına göre Japonya'nın en büyük ilk 5 gazetesi ve tirajları şöyle sıralanıyor: Yomiuri Shimbun, 10.077.410; Asahi Shimbun 8.284.513; Mainichi Shimbun, 3.957.410; Nihon Keizai Shimbun, 3.009.253; Sankei Shimbun, 2.086.391.

İngiltere

Tiraj Denetleme Kurumunun 2 Haziran, 2006 tarihli rakamlarına göre, İngiliz gazetelerinin "tiraj sıralaması" şöyle: News of the World, 3.471.415; The Sun, 3.148.700; The Daily Mail, 2.340.255.

Amerika Birleşik Devletleri

1940'lı yıllarda "altın yıllar"ını yaşayan Amerikan gazeteleri, radyo ve TV rekabeti karşısında okur kaybetti. Bağımsız tiraj denetim kurumunun 30 Eylül 2006 tarihli rakamlarına göre tiraj listesinde ilk üç şöyle: USA Today, 2.549.695; The Wall Street Journal, 2.074.127; The New York Times, 1.623.697.

Dünyada en çok satan ilk 20 gazete

2007 aralık ayı verilerine göre dünyada en çok satan ilk 20 gazeteden 9'u Japonya'ya ait.^[3]

#	Adı	Ülke	Tiraj (milyon)
1	Yomiuri Shimbun	Japonya	14,067
2	The Asahi Shimbun	Japonya	12,121
3	Mainichi Shimbun	Japonya	5,587
4	Nihon Keizai Shimbun	Japonya	4,635
5	Chunichi Shimbun	Japonya	4,512
6	Bild	Almanya	3,867
7	Sankei Shimbun	Japonya	2,757
8	Canako Xiaoxi (Beijing)	Çin	2,627
9	People’s Daily	Çin	2,509
10	Tokyo Sports	Japonya	2,425
11	The Sun	İngiltere	2,419
12	The Chosun Ilbo	Güney Kore	2,378
13	USA Today	ABD	2,310
14	The Wall Street Journal	ABD	2,107
15	Daily Mail	İngiltere	2,093
16	The Joongang Ilbo	Güney Kore	2,084
17	The Dong-A Ilbo	Güney Kore	2,052
18	Nikkan Sports	Japonya	1,965
19	Hokkaido Shimbun	Japonya	1,922
20	Dainik Jagran	Hindistan	1,911

Kaynakça

1. World’s 100 Largest Newspapers 24 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.World Press Trends, the World Association of Newspapers, 2005
2. "22 Şubat - 28 Şubat Haftası Gazetelerin Tiraj Raporu". www.medyaradar.com. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
3. Gazeteciliğe bakış açısı ve dünyadaki gazete tirajları^{[ölü/kırık bağlantı]} Perpektif, Aralık 2007