Toksoplazma gondii

Toksoplasma gondii, protozoonlardan Toxoplasmatidae ailesine, Toksoplasma cinsine mensup tipik bir koksidyan parazittir. Ara konak insan, kuş, sığır gibi omurgalı hayvanlardır. İnsan ve diğer bütün memelilerde hücre içi paraziti olarak yaşar. T.gondii'nin asıl rezervuar konağı yaygın olarak kediler ve kedigillerdir.

Toksoplazma gondii
T. gondii tachyzoite
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Protozoa Şube: Apicomplexa Sınıf: Conoidasida Takım: Eucoccidiorida Familya: Sarcocystidae Alt familya: Toxoplasmatinae Cins: Toxoplasma Tür: T. gondii
İkili adlandırma
Toxoplasma gondii

Fizyoloji Yapı ve Bulaş

Organizmalar kedilerin intestinal (bağırsak) hücrelerinde gelişirler. Genelde farelerin ya da çiğ etlerin kediler tarafından yenilmesiyle kedilere bulaşan bu parazit, intestinal hücrelerin içine apeksinde bulunan konoid kısmı sayesinde trafazoid (takizoid) formda girer ve çoğalır. Bu intestinal hücreleri patlatarak hücreden çıkarlar ve yakınlardaki diğer intestinal hücreleri de enfekte ederler. İlk intestinal hücrelerden çıkış ile bu parazitler merozoit ismini alırlar. Merozoitlerin bir kısmı şizogoni temelli üreme ile (gamet olanların birleşmesi ile) olgunlaşmamış ookist formunda kedinin dışkısı ile dış ortama atılırlar. İnsanlara bulaş ise bu ookistlerin olgunlaşmış hallerinin oral yol ile kedi kumundan, zemini kum olan çocuk parklarından alınması ile gerçekleşir. Merozoitlerin diğer bir kısmı ise bütün memelilerde (şizogoni sadece kedide olur) bradizoid (doku kisti) formunda kalırlar. Bu yüzden bulaş sadece kedi feçesi ile temasla değil aynı zamanda pişmemiş sığır, inek, koyun etlerinin yenmesi ile de olur. Bu kistler aynı zamanda insan vücudunda beyne, retinaya, perikard ve miyokarda yerleşip yıllarca kalırlar.^[1]

İnsanlarda Toksoplazmozis Klinik ve Patogenezi

Toksoplazmozis karşımıza klinik olarak 2 tip enfeksiyon tablosu ile çıkar.

Akkiz toksoplazmozis

• İmmün sistemi sağlam hastalarda
  • %80 asemptomatik seyrederken, semptom gösteren hastalar arasında
    • Lenfadenopati (%90)
    • Ateş (%40)
    • Yorgunluk ve halsizlik (%40)
• İmmün sistemi yetersiz hastalarda (AIDS, Malignite, İmmünsupresif tedavi alanlar) fırsatçı sistemik enfeksiyonlar yapabilir. En çok serebral toksoplazmozis, ensefalit tablosu görülür. MR görüntülemelerinde tipiktir.

Konjenital Toksoplazmozis

• Gebelik sırasında alınan trafozoit formların anneden fetusa transplasental geçişi olur. Fetusun immün sistemi yetersiz olduğu için klinisyenler tarafından korkulan bir durumdur.
  • Serebral kalsifikasyon
  • Yaşamın ileri yıllarında ortaya çıkan korioretinit
  • Hidrosefaliye bağlı makrosefali
  • Mikrosefali
  • Konvülsiyonlar
  • Deri döküntüleri,sarılık

tablosuna yol açabilir.

Gebelerde Toksoplazma Testi

Gebelerde T.gondii'ye karşı antikor varlığının serolojik yöntemle araştırılması şeklinde uygulanmaktadır. Bu tahliller doğrultusunda kişinin enfeksiyon geçirmemiş, geçirmiş veya geçirmekte olduğu hakkında karar verilir.^[2]