Zerde

Zerde, Türk mutfağında İstanbul, Gaziantep, Balıkesir,^[1] Konya,^[2] Şanlıurfa^[3] Tekirdağ^[4] Edirne^[4], Adana ve Karaman yörelerine ait geleneksel bir tatlıdır. Pirinçle su pişirilerek ve içine kızamık şekeri (lohusa şekeri) ve karanfil atılarak hazırlanır. Safranla renk ve koku verilen bir çeşit şekerli pirinç peltesidir.^[5]

Zerde
Ülke(ler)	Türkiye

Zerde düğünlerde, bebeklerin dünyaya gelişi kutlamalarında ve Muharrem ayının ilk on gününde servis edilmesiyle meşhurdur.^[6]

Osmanlı mutfağındaki çeşitleri

Lâmiî Çelebi'nin Ferhâd ile Şîrîn Mesnevîsinde Zerde olarak adı geçmektedir.^[7]

Yörelere göre çeşitleri

Urfa zerdesi (Şanlıurfa zerdesi)

Pirinç ve şekerden yapılan, renk verici olarak haspir (Carthamus tinctorius L.) çiçeği (çiçek taç yaprakları) kullanılan ve özellikle düğün, nişan, sünnet, hac yemeği vb. özel günlerde ve bayramlarda sunulan yöresel vazgeçilmez bir tatlı çeşididir. Urfa Şer'iyye sicillerindeki vakıflarla ilgili kayıtlardan 204, 205, 218 ve 225 no'lu Şer'iyye sicillerinde 1845-1899 yılları arasında Urfa'da tesis edilen vakıflar üzerinde durulmuş olup, Urfa Zerdesinin yapılan ikramların arasında yer aldığı belirtilmektedir. Urfa Zerdesi (Şanlıurfa Zerdesi) yöre ile özdeşleşmiş meşhur bir üründür. Üretim metodunda özellikle renk ve aroma vermesi amacı ile yörede yetişen haspir (Carthamus tinctorius L.) çiçeği (çiçek taç yaprakları) kullanılmaktadır. Bu sebeple benzer tatlılardan farklıdır. Urfa Zerdesi (Şanlıurfa Zerdesi) Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.^[8][9]

Konya zerdesi

Konya Zerdesi 11.10.2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.^[10]

Cizre bırınczer

Malzemeleri toz beyaz şeker, pirinç, su, tarçın, zerdeçal veya safrandır. Cizre bırınczer 22.12.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve Şırnak adına coğrafi işaret almıştır.^[11]