basmak

Ayrıca bakınız: başmak

Türkçe

Söyleniş

IPA^(anahtar): /ˈbɑsmɑk/

Heceleme

Heceleme: bas‧mak

Eylem

basmak (üçüncü tekil şahıs geniş zaman çekimi basar)

1. vücudun ağırlığını verecek bir biçimde ayak tabanını bir yere veya bir şeyin üzerine koymak
   • Bastığın yerlerde güller açtı, sarıldı ayaklarına. - C. Külebi
2. bir şeyi, üzerine kuvvet vererek itmek
   • Motor çalıştıktan sonra debriyaja basarsınız. - H. E. Adıvar
3. (matbaacılık) bası işi yapmak, tab etmek
4. örtmek, bürümek, kaplamak
   • Yollarını ot basmış, çamları yükselip saçaklarına el atmış olan bu büyük köşk. - M. Ş. Esendal
5. bir şey üzerinde kalıp, mühür vb.yle iz yapmak
   • Şuraya başparmağını bas, dediler, ben de bastım. - S. F. Abasıyanık
6. baskın yapmak
   • Ölen kızın intikamını almak için köyü basıp yakmış. - E. İ. Benice
7. kişinin yeni yaşına girmesi
   • On dokuz yaşına yeni basmış, ürkek ve utangaç bir kızdım. - A. Erhat
8. sıkıştırarak yerleştirmek
   • Peyniri küpe basmak.
9. duman, sis vb. şeylerin çevreyi kaplaması, çökmesi
   • 1996: Faruk EREM, 1996 Bir Ceza Avukatının Anıları, sayfa 48

     "Bazen sis basar, gözgözü görmez olurdu."

10. sıvı ve gazları basınçla itmek
    • Pompa bozulmuş, suyu basmıyor. Otomobilin lastiğine hava basmak.
11. küçük çocukların ayakta durabilmesi
12. kümes hayvanlarının kuluçkaya yatması
13. uygunsuz vaziyette yakalamak
14. bir şeyin etkisinde kalıp eziklik, üzüntü ve ağırlık duymak
    • Yüreğinin acısını duyuyordu. Sıkıntı basmış, terlemeye başlamıştı. İzin istedi." - Y. Z. Bahadınlı
15. Kıyafeti bir yana eğerek giymek
    • 2024: Mustafa KUTLU, 2024 Başkanın Adamları, sayfa 20 , Dergâh Yayınları

      "Tüm hovardalar şapkayı yan basar."

16. Ateşli silahın tetiğine dokunmak, ateş etmek
    • 2022:Ümit KAFTANCIOĞLU, 2022 Altın Ekin, sayfa 44 , Dinozor Genç

      "Doldurdu topluyu, bastı arka arkaya."

Deyimler

ayak basmak, bağrına taş basmak, çürük tahtaya basmak, dalına basmak, dalları basmak, damgasını basmak, faka basmak, geri basmak, sırra kadem basmak

Çeviriler

çeviriler

Almanca: treten (de) Azerice: basmaq (az), çap etmək (az) Eski Türkçe: basmak‎ (otk) (basmak) Fince: painaa (fi), olla painava (fi), painaa painossa (fi) İngilizce: press (en), misprint (en) Kırgızca: basuu (ky) Macarca: megnyom (hu) Tatarca: basu (tt) Türkmence: basmak (tk)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "basmak" maddesi

Eski Türkçe

Bu sözcüğün, biçim ve içerik olarak Vikisözlük standartlarına ulaşması için elden geçirilmesi gerekmektedir.

Madde düzenleme ve Vikisözlük standartları ile ilgili bilgi
Bu sözcükte ayrıca şu sorunlar da bulunmaktadır:

• Bu söz(cük), ait olduğu dilin kullandığı Eski Türkçe alfabesinde yazılmamıştır.

Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.

Eylem

1. basmak
2. üzerine çökmek
3. yıkmak

Türkmence

Eylem

basmak

1. basmak
2. ezmek