durmak

Türkçe

Eylem

durmak (üçüncü tekil şahıs geniş zaman çekimi durur)

1. hareketsiz durumda olmak
   • Motorlu su taşıtlarından biri de kanal rıhtımının tam bizim önümüze düşen bir noktasında demir atmış duruyordu. - Y. K. Karaosmanoğlu
2. işlemez olmak, çalışmamak
   • Bileğimdeki saat durmuş. - A. Gündüz
3. bir yerde bir süre oyalanmak, eğlenmek, eğleşmek, tevakkuf etmek
   • Yolda nerede çeşme gördümse durdum, elimi yüzümü yıkadım, su içtim. - N. Cumalı
4. dinmek, kesilmek
   • Yağmur durdu.
5. varlığını sürdürmek
   • Türklerin yüzlerce yıl önceki kitabeleri hâlâ duruyor.
6. var olmak
   • Bu kadar dersim dururken sinemaya nasıl gideyim?
7. beklemek, dikilmek
   • Oturacak değil, ayakta duracak yer yok. - R. N. Güntekin
8. yaşamak
   • Anneannen duruyor mu?
9. birisinin malı olarak bulunmak veya o malla ilişkisi olmak
   • Yazlık eviniz hâlâ duruyor mu?
10. kalmak
    • Artık çok durmamış, yanındaki hanımla birlikte balodan çıkmış. - M. Yesari
11. bir yerde olmak veya bulunmak
    • Aspirin getirmeyeceğini adı gibi biliyordu çünkü çekmecesinde dokunulmamış bir kutu duruyordu. - T. Buğra
12. belli bir durumda, bir görevde bulunmak
    • Her gelişimde ben de maçları seyreder, kaleci dururdum. - H. Taner
13. ara vermek
    • Sabahtan beri hiç durmadım.
14. bir konuyla çok ilgilenmek, üstüne düşmek
    • Çalışadurmak, bakadurmak, getiredurmak, yiyedurmak gibi.

Çekimleme

durmak eyleminin çekimi

olumlu çekimler
			tekil			çoğul
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
bildirme (haber) kipleri	belirli geçmiş	basit	durdum	durdun	durdu	durduk	durdunuz	durdular
		hikâye	durduydum	durduydun	durduydu	durduyduk	durduydunuz	durduydular
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	durduysam	durduysan	durduysa	durduysak	durduysanız	durduysalar durdularsa
	belirsiz geçmiş	basit	durmuşum	durmuşsun	durmuş	durmuşuz	durmuşsunuz	durmuşlar
		hikâye	durmuştum	durmuştun	durmuştu	durmuştuk	durmuştunuz	durmuştular
		rivayet	durmuşmuşum	durmuşmuşsun	durmuşmuş	durmuşmuşuz	durmuşmuşsunuz	durmuşmuşlar
		şart	durmuşsam	durmuşsan	durmuşsa	durmuşsak	durmuşsanız	durmuşsalar durmuşlarsa
	geniş	basit	dururum	durursun	durur	dururuz	durursunuz	dururlar
		hikâye	dururdum	dururdun	dururdu	dururduk	dururdunuz	dururdular
		rivayet	dururmuşum	dururmuşsun	dururmuş	dururmuşuz	dururmuşsunuz	dururmuşlar
		şart	durursam	durursan	durursa	durursak	durursanız	durursalar dururlarsa
	şimdiki	basit	duruyorum	duruyorsun	duruyor	duruyoruz	duruyorsunuz	duruyorlar
		hikâye	duruyordum	duruyordun	duruyordu	duruyorduk	duruyordunuz	duruyordular
		rivayet	duruyormuşum	duruyormuşsun	duruyormuş	duruyormuşuz	duruyormuşsunuz	duruyormuşlar
		şart	duruyorsam	duruyorsan	duruyorsa	duruyorsak	duruyorsanız	duruyorsalar duruyorlarsa
	gelecek	basit	duracağım	duracaksın	duracak	duracağız	duracaksınız	duracaklar
		hikâye	duracaktım	duracaktın	duracaktı	duracaktık	duracaktınız	duracaktılar
		rivayet	duracakmışım	duracakmışsın	duracakmış	duracakmışız	duracakmışsınız	duracakmışlar
		şart	duracaksam	duracaksan	duracaksa	duracaksak	duracaksanız	duracaksalar duracaklarsa
dilek (tasarlama) kipleri	istek	basit	durayım	durasın	dura	duralım	durasınız	duralar
		hikâye	duraydım	duraydın	duraydı	duraydık	duraydınız	duraydılar
		rivayet	duraymışım	duraymışsın	duraymış	duraymışız	duraymışsınız	duraymışlar
		şart	—	—	—	—	—	—
	şart	basit	dursam	dursan	dursa	dursak	dursanız	dursalar
		hikâye	dursaydım	dursaydın	dursaydı	dursaydık	dursaydınız	dursaydılar
		rivayet	dursaymışım	dursaymışsın	dursaymış	dursaymışız	dursaymışsınız	dursaymışlar
		şart	—	—	—	—	—	—
	gereklilik	basit	durmalıyım	durmalısın	durmalı	durmalıyız	durmalısınız	durmalılar
		hikâye	durmalıydım	durmalıydın	durmalıydı	durmalıydık	durmalıydınız	durmalıydılar
		rivayet	durmalıymışım	durmalıymışsın	durmalıymış	durmalıymışız	durmalıymışsınız	durmalıymışlar
		şart	durmalıysam	durmalıysan	durmalıysa	durmalıysak	durmalıysanız	durmalıysalar durmalılarsa
	emir	basit	—	dur	dursun	—	durun durunuz	dursunlar
		hikâye	—	—	—	—	—	—
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	—	—	—	—	—	—
olumsuz çekimler
			tekil			çoğul
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
bildirme (haber) kipleri	belirli geçmiş	basit	durmadım	durmadın	durmadı	durmadık	durmadınız	durmadılar
		hikâye	durmadıydım	durmadıydın	durmadıydı	durmadıydık	durmadıydınız	durmadıydılar
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	durmadıysam	durmadıysan	durmadıysa	durmadıysak	durmadıysanız	durmadıysalar durmadılarsa
	belirsiz geçmiş	basit	durmamışım	durmamışsın	durmamış	durmamışız	durmamışsınız	durmamışlar
		hikâye	durmamıştım	durmamıştın	durmamıştı	durmamıştık	durmamıştınız	durmamıştılar
		rivayet	durmamışmışım	durmamışmışsın	durmamışmış	durmamışmışız	durmamışmışsınız	durmamışmışlar
		şart	durmamışsam	durmamışsan	durmamışsa	durmamışsak	durmamışsanız	durmamışsalar durmamışlarsa
	geniş	basit	durmam	durmazsın	durmaz	durmayız	durmazsınız	durmazlar
		hikâye	durmazdım	durmazdın	durmazdı	durmazdık	durmazdınız	durmazdılar
		rivayet	durmazmışım	durmazmışsın	durmazmış	durmazmışız	durmazmışsınız	durmazmışlar
		şart	durmazsam	durmazsan	durmazsa	durmazsak	durmazsanız	durmazsalar durmazlarsa
	şimdiki	basit	durmuyorum	durmuyorsun	durmuyor	durmuyoruz	durmuyorsunuz	durmuyorlar
		hikâye	durmuyordum	durmuyordun	durmuyordu	durmuyorduk	durmuyordunuz	durmuyordular
		rivayet	durmuyormuşum	durmuyormuşsun	durmuyormuş	durmuyormuşuz	durmuyormuşsunuz	durmuyormuşlar
		şart	durmuyorsam	durmuyorsan	durmuyorsa	durmuyorsak	durmuyorsanız	durmuyorsalar durmuyorlarsa
	gelecek	basit	durmayacağım	durmayacaksın	durmayacak	durmayacağız	durmayacaksınız	durmayacaklar
		hikâye	durmayacaktım	durmayacaktın	durmayacaktı	durmayacaktık	durmayacaktınız	durmayacaktılar
		rivayet	durmayacakmışım	durmayacakmışsın	durmayacakmış	durmayacakmışız	durmayacakmışsınız	durmayacakmışlar
		şart	durmayacaksam	durmayacaksan	durmayacaksa	durmayacaksak	durmayacaksanız	durmayacaksalar durmayacaklarsa
dilek (tasarlama) kipleri	istek	basit	durmayayım	durmayasın	durmaya	durmayalım	durmayasınız	durmayalar
		hikâye	durmayaydım	durmayaydın	durmayaydı	durmayaydık	durmayaydınız	durmayaydılar
		rivayet	durmayaymışım	durmayaymışsın	durmayaymış	durmayaymışız	durmayaymışsınız	durmayaymışlar
		şart	—	—	—	—	—	—
	şart	basit	durmasam	durmasan	durmasa	durmasak	durmasanız	durmasalar
		hikâye	durmasaydım	durmasaydın	durmasaydı	durmasaydık	durmasaydınız	durmasaydılar
		rivayet	durmasaymışım	durmasaymışsın	durmasaymış	durmasaymışız	durmasaymışsınız	durmasaymışlar
		şart	—	—	—	—	—	—
	gereklilik	basit	durmamalıyım	durmamalısın	durmamalı	durmamalıyız	durmamalısınız	durmamalılar
		hikâye	durmamalıydım	durmamalıydın	durmamalıydı	durmamalıydık	durmamalıydınız	durmamalıydılar
		rivayet	durmamalıymışım	durmamalıymışsın	durmamalıymış	durmamalıymışız	durmamalıymışsınız	durmamalıymışlar
		şart	durmamalıysam	durmamalıysan	durmamalıysa	durmamalıysak	durmamalıysanız	durmamalıysalar durmamalılarsa
	emir	basit	—	durma	durmasın	—	durmayın durmayınız	durmasınlar
		hikâye	—	—	—	—	—	—
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	—	—	—	—	—	—

Yardımcı eylem

durmak

1. kök veya gövdeleri sonuna -a (-e) zarf-fiil eki almış fiillere gelerek süreklilik bildiren birleşik fiiller oluşturur

Deyimler

dolap beygiri gibi dönüp durmak, selam durmak, sürtüp durmak, üstünde durmak

Çeviriler

çeviriler

Azerice: dayanmaq (az), durmaq (az) Eski Türkçe: dik turmak‎ (otk) (dik turmak), egleşmek‎ (otk) (egleşmek), küdmek‎ (otk) (küdmek), turııkmak‎ (otk) (turııkmak) Fince: olla pysähdyksissä (fi), pysähtyä (fi), seisahtua (fi), keskeytyä (fi) İngilizce: halt (en), stop (en), stand (en) Karaçay Balkarca: tohta (krc) Kırgızca: toktoo (ky) Kırım Tatarca: toktamak (crh) Rusça: стоять (ru) (stoyatʹ) Türkmence: durmak (tk)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "durmak" maddesi

Türkmence

Eylem

durmak

1. durmak
2. ayağa kalkmak, dikilmek

Kaynakça

• Atacanov, Ata (1922). Türkmendolu Yir Sözlüğü.