uyku

Haftanın sözcüğü – 2007, 52. hafta

Türkçe

Söyleniş

IPA^(anahtar): /uj.ˈku/, [ujˈkʰʊ]

Heceleme: uy‧ku

Köken

Eski Türkçe

Ad

1. (uyku) Dış uyaranlara karşı bilincin, bütünüyle veya bir bölümünün yittiği, tepki gücünün zayıfladığı ve her türlü etkinliğin büyük ölçüde azaldığı dinlenme durumu; hab
   • "Hiç kimse bir diğerinin yerine karnını doyuramaz, hiç kimse bir başkasının uykusunu uyuyamaz." - İsmet Özel
2. (mecaz) Çevrede olup bitenin farkında olmama.
3. (mecaz) Doğada görülen sükûnet durumu
   • Kış süresince uykuda olan ağaçlar, baharla birlikte uyandı.
4. (mecaz) aymazlık

Çekimleme

uyku adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		uyku	uykular
belirtme		uykuyu	uykuları
yönelme		uykuya	uykulara
bulunma		uykuda	uykularda
ayrılma		uykudan	uykulardan
tamlayan		uykunun	uykuların
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	uykum	uykularım
	belirtme	uykumu	uykularımı
	yönelme	uykuma	uykularıma
	bulunma	uykumda	uykularımda
	ayrılma	uykumdan	uykularımdan
	tamlayan	uykumun	uykularımın
2. tekil	yalın	uykun	uykuların
	belirtme	uykunu	uykularını
	yönelme	uykuna	uykularına
	bulunma	uykunda	uykularında
	ayrılma	uykundan	uykularından
	tamlayan	uykunun	uykularının
3. tekil	yalın	uykusu	uykuları
	belirtme	uykusunu	uykularını
	yönelme	uykusuna	uykularına
	bulunma	uykusunda	uykularında
	ayrılma	uykusundan	uykularından
	tamlayan	uykusunun	uykularının
1. çoğul	yalın	uykumuz	uykularımız
	belirtme	uykumuzu	uykularımızı
	yönelme	uykumuza	uykularımıza
	bulunma	uykumuzda	uykularımızda
	ayrılma	uykumuzdan	uykularımızdan
	tamlayan	uykumuzun	uykularımızın
2. çoğul	yalın	uykunuz	uykularınız
	belirtme	uykunuzu	uykularınızı
	yönelme	uykunuza	uykularınıza
	bulunma	uykunuzda	uykularınızda
	ayrılma	uykunuzdan	uykularınızdan
	tamlayan	uykunuzun	uykularınızın
3. çoğul	yalın	uykusu uykuları
	belirtme	uykusunu uykularını
	yönelme	uykusuna uykularına
	bulunma	uykusunda uykularında
	ayrılma	uykusundan uykularından
	tamlayan	uykusunun uykularının

Atasözleri

• kuşkulu uyku evin bekçisidir
• uyku ölümün kardeşidir
• uyku, uykunun mayasıdır
• uyuyan yılanın kuyruğuna basma

Deyimler

ağır uyku, deliksiz uyku, derin uyku, ebedî uyku, uyku felci, gaflet uykusu, gözü uyku tutmamak, kuş uykusu öğle uykusu, tilki uykusu uyku apnesi, uyku çekmek, uyku ilacı, uyku hastalığı, uyku gözünden akmak uyku sersemi, uyku semesi, uyku seti, uyku tutmamak, uyku vermek, uykusu açılmak, uykusu hafif, uykusu kaçmak, uykusunu almak, uykuya dalmak

Türetilmiş kavramlar

uykulu, uykusuz

Çeviriler

çeviriler

Afrikanca: slaap (af) Almanca: Schlaf (de) e Arapça: نَوّم‎ (ar) e Arnavutça: gjumë (sq) e Aymaraca: iki (ay) Azerice: yuxu (az) Baskça: lo (eu) Bretonca: hun (br), kousk (br) Bulgarca: сън (bg) (sın) Calo dili: sobindoy, sornindoy Çekçe: spánek (cs) Çince: 睡眠 (zh) Danca: sove (da) Endonezce: tidur (id) Esperanto: dormado (eo) Eski Türkçe: yatıg‎ (otk) (yatıg), yatık‎ (otk) (yatık) Estonca: uni (et) Farsça: خواب‎ (fa) Felemenkçe: slaap (nl) Fince: tarkkaamattomuus (fi), uni (fi) Fransızca: sommeil (fr) e Gagavuzca: uyku (gag) Galce: cwsg (cy), hun (cy) Galiçyaca: sono (gl) Guarani dili: kera (gn), jeke (gn) Gucaratça: નીંદ (gu) (nī̃d) Hintçe: नींद (hi) (nīnd), शयन (hi) (śayan) İbranice: שינה‎ (he) İngilizce: sleep (en) İrlandaca: codladh (ga) İspanyolca: sueño (es) İsveççe: sömn (sv) İtalyanca: sonno (it) Karaçay-Balkarca: cuku (krc) Katalanca: son (ca) Keçuva dili: musphay (qu) Kırım Tatarcası: yuqu (crh) Korece: 잠 (ko) (jam) Kürtçe: xew (ku) Latince: somnus (la) Lehçe: sen (pl) e Letonca: miegs (lv) Maasai dili: iny'jio (mas) Macarca: alvás (hu), álom (hu) Malgaşça: torimaso (mg) Marathi dili: निद्रा (mr) (nidrā) Norveççe: søvn (no) Pencapça: ਨੀਂਦਰ (pa) (nīndar) Portekizce: sono (pt) Romanşça: sien (rm) Rumence: somn (ro) Rusça: сон (ru) (son) Sanskritçe: निद्रा (sa) (nidrā), निद्राणं (sa) (nidrāṇaṃ) Savahili dili: usingizi (sw) Sicilyaca: sonnu (scn) Slovakça: spánok (sk) Tatarca: yoqı (tt) Türkmence: uky (tk), uuky (tk) Ukraynaca: сон (uk) (son)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "uyku" maddesi

Ek okumalar

• Vikipedi'de uyku

Gagavuzca

Ad

uyku

1. (psikoloji) uyku

Kaynakça

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki