Çin-Sovyetler Birliği sınır çatışması

Çin-Sovyetler Birliği sınır çatışması (Rusça: Пограничный конфликт на острове Даманский, Çince: 中苏边界冲突; pinyin: Zhōng Sū biānjiè chōngtū), Sovyetler Birliği ile Çin arasında 1969 yılında gerçekleşmiş ve yaklaşık 7 ay sürmüş bir dizi sınır çatışmalarına verilen addır.^[2]

Çin-Sovyetler Birliği sınır çatışması
Soğuk Savaş
Kırmızı renk ile gösterilen bölge çatışmanın ana sebebi olmuştur
Tarih 2 Mart - 11 Eylül 1969 Bölge Sovyetler Birliği-Çin sınırı Sonuç Her iki taraf da zafer kazandığını iddia etti.
Taraflar
Sovyetler Birliği	Çin
Komutanlar ve liderler
Leonid Brejnev	Mao Zedong
Güçler
658,000 asker	814,000 asker
Kayıplar
58 ölü[1]	100'den fazla ölü

Hakkında

Çin-Sovyet Sınır Çatışması sırasında bir Rus gemisinin bir Çin balıkçı gemisine tazyikli su sıktığı bir fotoğraf.

Sovyetler Birliği ile Çin arasındaki sınır ihtilafları 1950'li yılların sonlarında başlamıştır. 1962 Mayısında yaklaşık 60.000 Uygur'un ekonomik nedenlerden dolayı Sovyet sınırından Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne geçmesi dönemin Çin medyası tarafından propaganda malzemesi yapılmış ve bunun sonucunda iki ülke arasında tansiyon giderek artırmıştır. Bu olaydan hemen sonra Çin ile Sovyetler Birliği arasında bir türlü çözülemeyen sınır ihlalleri hakkında görüşmeler başlamıştır. Görüşmelerde Çin, Qing Hanedanı ile Çarlık Rusyası arasındaki 19. yüzyıl'dan kalma sınırlara geri dönülmesini teklif etmiştir. Ancak Sovyetler'e göre; Çin o dönemdeki toprakları haksız olarak ilhak etmişti ve bu Sovyetler Birliği'ne göre eşitsizlik olmakla beraber Moskova'nın bunu kabul etmesi imkânsızdı. Çin-Sovyet sınırının doğusunda olay böyleyken batıda Tacikistan'nın doğusunda yaklaşık 52.000 km²'lik bir alan Çarlık Rusyası tarafından ele geçirilmişti. Çin ise yapılacak bir anlaşma için bu bölgelerin geri iadesinden yanaydı. İki ülke arasında durum böyleyken 1964 yılından sonra her iki taraf da sınırdaki asker sayısını büyük ölçüde artırmışlardır.^{[kaynak belirtilmeli]}

İlk çatışma 2 Mart 1969 tarihinde Çin ordusuna bağlı bir grup askerin doğudaki anlaşmazlığın ana kaynağı olan Zhenbao Adası üzerinde Sovyetler Birliği'ne bağlı sınır muhafızlarını pusuya düşürmesiyle başladı. Bunu üzerine Sovyetler misilleme olarak 15 Mart 1969 günü Ussuri nehri ve Zhenbao Adası üzerindeki Çin birliklerini bombadırmana tabi tuttu. Aynı gün Sovyet askerleri Sovyet yapımı gizli T-62 tankları ile Ussuri nehrini geçerek Çin birliklerine saldırı düzenlediler. 16 Mart'a gelindiğinde Çin birlikleri adayı ele geçirmiş olan Sovyet birliklerine karşı saldırı düzenlediler. 17 Mart'a gelindiğinde ise Sovyet birlikleri Çin birliklerine karşı bir saldırı düzenlediler ancak geri püskürtüldüler. Bir sonraki güne gelindiğinde Çin birlikleri ağır kayıplar vermiş ve Sovyetler tarafından Zhenbao Adası adasından uzaklaştırılmışlardı.^{[kaynak belirtilmeli]}

Doğuda olay böyleyken batıdaki Sincan'da da iki ülke arasındaki çatışmalar devam etmiştir. Artan gerginlikler Sovyetler Birliği ile Çin arasında nükleer savaş olasılığını ortaya çıkarmıştır. Dönemin iki komünist ülkesi arasında çıkan nükleer savaş tehlikesi üzerine Amerika Birleşik Devletleri ve Batılı devletlerin aracılığıyla olay diplomatik yollarla çözülmüştür. Savaş sonrası Amerika Birleşik Devletleri-Çin ilişkileri gelişme göstermiştir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Kaynakça

1. "Arşivlenmiş kopya". 7 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2012.
2. "Arşivlenmiş kopya". 13 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2012.