Курган өлкәсе

Курган өлкәсе — Россия Федерациясенең Азия өлешендә урнашкан субъекты. Урал федераль округсена керә.

Курган өлкәсе
Байрак[d]	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	6 февраль 1943[1]
Дөнья кисәге	Азия
Дәүләт	Россия[2]
Башкала	Курган
Административ-территориаль берәмлек	Россия[3]
Сәгать поясы	YEKT[d] һәм Азия/Екатеринбург[d][4]
Геомәгълүматлар	Data:Russia/Kurgan Oblast.map
Башкарма хакимият башлыгы	Вадим Шумков[d][5]
Канунбирү органы	Курган өлкә думасы[d]
Халык саны	744 465 (1 гыйнвар 2025)[6]
Административ бүленеше	Әлмән районы[7], Белозерское районы[7], Варгаши районы[7], Далматово районы[7], Звериноголовское районы[7], Каргаполье районы[7], Катай районы[7], Кетово районы[7], Кортамыш районы[7], Лебяжье районы[7], Макушино районы[7], Мишкино районы[7], Мокроусово районы[7], Петухово районы[7], Половинное районы[7], Тубыл буе районы[7], Сафакүл районы[7], Яңа Күчердек районы[7], Частоозёрье районы[7], Шадрин районы[7], Шатрово районы[7], Шумиха районы[7], Щучье районы[7], Юргамыш районы[7], Курган шәһәр округы[d][7] һәм Шадринск шәһәр округы[d][7]
Нәрсә белән чиктәш	Чиләбе өлкәсе, Свердловск өлкәсе, Төмән өлкәсе, Төньяк Казакъстан өлкәсе һәм Куштанай өлкәсе
Алыштырган	Чиләбе өлкәсе
Кулланылган тел	рус теле
Бүләкләр
Мәйдан	71 488 км²
Рәсми веб-сайт	kurganobl.ru​(рус.)
Һәйкәлләр исемлеге	Курган өлкәсендәге Россия мәдәни мирас объектлары исемлеге[d]
Феноменның икътисады	Курган өлкәсе икътисады[d]
Номер тамгасы коды	45
Монда җирләнгәннәр төркеме	Төркем:Курган өлкәсендә җирләнгәннәр[d]
Курган өлкәсе Викиҗыентыкта

Өлкә үзәге — Курган шәһәре.

География

Чиктәшлек

Як	Россия субъекты яки дәүләт
Төньяк	Свердловск өлкәсе
Төньяк-көнчыгыш	Төмән өлкәсе
Көньяк	Казакъстан
Көнбатыш	Чиләбе өлкәсе

Өлкә Көнбатыш Себернең көньяк-көнбатышында, Тубыл елгасының урта агымы бассейнында урнашкан. Җир өсте тигез диярлек, көнбатышта һәм көньяк-көнбатышында аз гына күтәренке.

Климат

Климат — кискен континенталь, июльнең урта температурасы — +19 °С, гыйнварның урта температурасы — -18 °С. Уртача еллык явым-төшем күләме ~400 мм.

Гидрография

Төп елгалар — Тубыл, Исәт (Мияс, Теча һәм Сәнәр белән), Уй, Кортамыш, Юргамыш — өлкәнең көнбатыш өлешендә урнашалар.

Курган өлкәсендә 2943 күл исәпләнә, аларның күпчелеге көнчыгышта һәм көньяк-көнбатышында урнашалар.

Тарих

Урал артының тарихы палеолит чорыннан ук башлана.

Беренче кешеләр торагы Шикаевка авылында табыла.

Неолит чоры тораклары Кошкина һәм Охотина авылларында табыла.

Б.э.к. XVII — VIII гасырларда биредә алакүллеләр яшәгән.

13-16 гасырларда бүгенге өлкә җирләре Алтын Урда, ә соңрак Себер ханлыгы составында булганнар. 1586 елдан, Күчем хан җитәкләгән Себер ханлыгы басып алынгач,бу җирләр тулысы белән руслар кулына күчә.

Совет чорында хәзерге Курган өлкәсе җирләре башта Урал, ә аннан соң Чиләбе өлкәсе составында булганнар.

Курган өлкәсе 1943 елның 6 февралендәге ССРБ Югары Шурасы указы белән оештырылган.^[8] Өлкә составына Чиләбе өлкәсенең 32 көнбатыштагы район һәм Омск өлкәсенең 4 районы кертелгән. 1944 елда өр-яңадан оештырылган Төмән өлкәсе составына Армизон, Бердюжье, Исәт һәм Упорово районнары кертеләләр.

Халык

Курган өлкәсе халкы 2010 елга якынча 911 мең кеше.

Торак пунктлар

Курган өлкәсенең эре торак пунктлары

Карау • Бәхәс • Үзгәртү Курган Шадрин	№	Шәһәр	Халык саны	№	Шәһәр	Халык саны	Карау • Бәхәс • Үзгәртү Кортамыш Далматово
	1	Курган	333 606	11	Макушино	8 338
	2	Шадрин	77 756	12	Мишкино	8 034
	3	Шумиха	17 819	13	Юргамыш	7 616
	4	Кортамыш	17 099	14	Кетово	7 251
	5	Катай	14 003	15	Лебяжье	6 452
	6	Далматово	13 911	16	Шатрау	5 688
	7	Петухово	11 292	17	Усть-Целинное	5 076
	8	Щучье	10 973	18	Лесниково	5 056
	9	Варгаши	9 254	19	Мокроусово	4 849
	10	Каргаполье	8 433	20	Иковка	4 672
2010 елның җанисәбе буенча

Милли состав

1959—2002 еллар:

Народ	1959, мең кеше[9]	1970, мең кеше[10]	1979, мең кеше[11]	1989, мең кеше[12]	2002, мең кеше[13]
Руслар	925,5 (92,6 %)	995,9 (91,7 %)	991,4 (91,8 %)	1008,4 (91,4 %)	932,6 (91,5 %)
Татарлар	19,6 (2,0 %)	23,9 (2,2 %)	23,5 (2,2 %)	22,6 (2,0 %)	20,9 (2,0 %)
Башкортлар	12,7 (1,3 %)	17,5 (1,6 %)	17,7 (1,6 %)	17,5 (1,6 %)	15,3 (1,5 %)
Казакълар	…	12,6 (1,2 %)	14,0 (1,3 %)	15,8 (1,4 %)	14,8 (1,5 %)
Украиннар	13,4 (1,3 %)	13,6 (1,2 %)	12,8 (1,2 %)	14,0 (1,3 %)	11,2 (1,1 %)

Администртив бүленеш

Муниципаль районнар

1. Әлмән районы
2. Белозерское районы
3. Варгаши районы
4. Далматово районы
5. Звериноголовское районы
6. Каргаполье районы
7. Катай районы
8. Кетово районы
9. Куртамыш районы
10. Лебяжье районы
11. Макушино районы
12. Мишкино районы
13. Мокроусовский районы
14. Петухово районы
15. Половинное районы
16. Тубыл буе районы
17. Сафакүл районы
18. Целинное районы
19. Частоозёрье районы
20. Шадринск районы
21. Шатровский районы
22. Шумиха районы
23. Щучье районы
24. Юргамыш районы

Шәһәр округлары

• Шадринск
• Курган

Шулай ук карагыз

	Курган өлкәсе порталы
	Россия порталы