Тампере

Та́мпере (фин. Tampere [ˈtɑmpere], швед. Tammerfors [tamərˈfɔrs] — Финляндиянең Һелсинкидән соң икенче зур шәһәре. Тампере (Таммерфорс) Тампере эреләр рәтеннән саналса да, биредә нибары 200 мең кеше яши.

Тампере
фин. Tampere швед. Tammerfors
Байрак	Илтамга
Нигезләнү датасы	1 октябрь 1779[1][2]
Рәсми исем	Tampereen kaupunki һәм Tammerfors stad
Нигезләүче	Густав III[d]
Рәсми тел	фин теле[3][4]
Дәүләт	Финляндия[5]
Нәрсәнең башкаласы	Пирканмаа[d]
Административ-территориаль берәмлек	Пирканмаа[d]
Сәгать поясы	UTC+02:00 һәм UTC+03:00
Территориаль статистик зонасы	Тампере[d][6]
Ассоциацияләшкән сайлау округы	Pirkanmaa[d]
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Нясиярви[d][1], Pyhäjärvi[d][1] һәм Tammerkoski[d][1]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	мэр
Башкарма хакимият башлыгы	Ilmari Nurminen[d][7]
Канунбирү органы	Tampere City Council[d]
Оештыру-хокук формасы	община Финляндии[d][8]
Халык саны	255 333 (29 февраль 2024)[9]
Кардәш шәһәр	Каунас[10][11][12] һәм Киев[13][14][10][…]
Моның хуҗасы	Tampereen jäähalli[d], Сяркянниеми[d], Ратина[d], Tampere Hall[d], Tammelan Stadion[d], Aleksanteri School[d], Tahmela Spring[d] һәм Нокиа Арена[d]
Нәрсә белән чиктәш	Кангасала[d][15], Лемпяаля[d][15], Нокиа[d][15], Оривеси[d][15], Пирккала[d][15], Руовеси[d][15] һәм Юлёярви[d][15]
Мәйдан	524,89 км² (1 гыйнвар 2023)[16]
Почта индексы	33100–33900
Рәсми веб-сайт	tampere.fi​(фин.)​(ингл.)
Тематик география	geography of Tampere[d]
Көппенның климат классификациясе	субарктический континентальный климат (Dfc)[d]
Ачык мәгълүматлар порталы	data.tampere.fi[d]
Социаль медиаларда күзәтүчеләре	17 208
Citizens' initiative URL	kuntalaisaloite.fi/fi/hae?municipalities=837​(фин.)[17] һәм kuntalaisaloite.fi/sv/sok?municipalities=837​(швед.)[17]
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
Объектның күренешләре өчен төркем	[d]
Тампере Викиҗыентыкта

Тампере илнең көньягында, ике зур күл арасында урнашкан. Шәһәргә нигез 1775 елны салына. Швеция патшасы Густав биредә сәүдә бистәсен нигезләргә әмер бирә. 1905 елда Таммерфорста Россия социал-демократлар фиркасенең 1нче оештыру корылтае уза. Биредә әле дә В.И. Ленин музее эшли.

Тампере башкаладан ерактарак, пуез белән 2 сәгать барасы. Бу шәһәр зур сәнәгать үзәге булып санала, фабрикалар күплегенә ишәрәләп, Финляндиянең “Манчестер”е дип тә йөртәләр. Шул ук вакытта шәһәрдә яшеллек күп. Тампере илдә тору өчен иң уңайлы шәһәр санала.

Тампере татарлары

Укытучы Муаззез апа язган “Тампере Ислам мәхәлләсе: нигезе һәм тарихы” китабы буенча Тамперега татарлар 1890нчы елларда килеп урнашалар. Совет-фин сугышыннан соң басып алынган Выборг татарлары да бирегә килеп урнаша. 1930нчы елларда ел саен Тукай кичәләре оештырыла. 1943 елда мәхәллә пәйда була.