Чиләбе операциясе

Чиләбе операциясе — ватандашлар сугышы барышында 1919 елның июль—августта узган ЭККА Көнчыгыш фронтының Көнбатыш армиясе көчләренә каршы һөҗүм итү операциясе. ЭККА Көнчыгыш фронты каршы һөҗүменең состав өлеше.

Чиләбе операциясе
Төп низаг: Россия ватандашлар сугышы
Дата	17 июль—4 август 1919
Урын	Урал
Нәтиҗә	Кызыллар Чиләбене һәм башка Көньяк Уралдагы шәһәрләрне алалар.
Көндәшләр
ЭККА Аклар хәрәкәте
Сәргаскәрләр
Михаил Тухачевский Константин Сахаров
Яклар көчләре
5-нче армия: 32 000 штык һәм кылыч 713 пулемёт 100 орудие Көнбатыш армиясе: 27 600 штык һәм кылыч 354 пулемёт 110 орудие
Югалтулар
билгесез билгесез

Операция барышы

Кызыл Армиянең һөҗүме Златоуст һәм Екатеринбург операцияләрнең уңышлы тәмамланудан соң 17 июньдә башлана. Акгвардиячеләр кызылларны Чибәркүл — Иртәш сызыгында туктатырга тырышканнар, ләкин кызыллар шул оборона сызыгын өзәләр һәм Чиләбегә таба һөҗүм итәүен башлаганнар.

Аклар кызылларны Чиләбегә кертү, ә аннан соң шәһәрдә чолгап алу һәм тар-мар итү максаты белән үз гаскәрләрен яңадан төркемнәргә аералар һәм гаскәрне Чиләбе артына күчерәләр. 24 июльдә кызыллар Чиләбегә керәләр, ә 25 июньдә аклар каршы һөҗүмгә күчәтеләр. Аклар ике төркем белән һөҗүм иткәннәр: төньяк төркеме (командир — Сергей Войцеховский) һәм көньяк төркеме (командир — Владимир Каппель). Войцеховский төркеме Чиләбе — Екатеринбург тимер юлын кисә һәм 5-нче армиянең тылга чыга. Каппель төркеменең һөҗүме уңышсыз булган аркасында кызыллраны чолгап алуы уңышсызлыкка очрый. 29 июльдә — 1 августта узган кара-каршы алып барыла торган сугышларда 5-нче армиянең удар төркеме Войцеховский өзүен юк итә. 1 августта кызыллар гаскәрен яңадан төркемнәргә аералар һәм яңадан һөҗүмгә күчәләр. 4 августта кызыллар партизаннар белән бергәләп Троицкны алганнар һәм Троицк — Эткүл — Мияс — Бродокалмак сызыгына чыгалар.

Әдәбият

• Совет хәрби энциклопедиясе, сигезенче том, 449-нче бит.