boma la Britain ilo likalamuliranga kumwera kwa Central Africa ilo likapangika mu 1899 From Wikipedia, the free encyclopedia
Barotziland North-Western Rhodesia yikaŵa boma la Britain ilo likalamuliranga kumwera kwa Central Africa ilo likapangika mu 1899.[4]Chigaŵa ichi chikaŵa kumpoto kwa Rhodesia na Barotseland.
Barotziland–North-Western Rhodesia[1] |
||||
---|---|---|---|---|
|
||||
Nyimbo: "God save the King/Queen" |
||||
Msumba Waboma | Kalomo (1899-1907), Livingstone (1907-1911)[2] | |||
Mitundu ya Ŵanthu | {{{ethnic_groups}}} | |||
Mtundu wa Boma | Colonial administration | |||
Chiŵelengelo cha ŵanthu | ||||
- | estimate | 7[3] | ||
Ndalama | Southern Rhodesian pound |
Boma la Britain la South Africa Company ndilo likalamuliranga charu ichi. Chikaŵa chikuru chomene pa vyaru vitatu ivyo vikachemekanga Rhodesia. Vinyake viŵiri ni Southern Rhodesia na North-Eastern Rhodesia. Mu 1911, charu ichi chikasazgikana na Northern-Eastern Rhodesia, chigaŵa chinyake icho chikaŵa pasi pa British South Africa Company.[5]
Mu 1890, kampani ya British South Africa Company yikachita phangano na Themba Lewanika la Barotse, uyo wakaŵa muwusi wankhongono chomene mu chigaŵa ichi. Themba Lewanika likasaina phangano ili cifukwa cakuti likawopanga kuti Ŵapwitikizi (ku Angola kumanjiliro gha dazi) na Ŵandebele (Matabele) kumanjiliro gha dazi ŵambenge kuwukira.
Phangano ili likapeleka yayi wanangwa uwu ku caru ici, cifukwa boma la Britain ndilo likaŵa na wanangwa uwu. Nangauli vikaŵa nthena, chikalata ichi chikapeleka wanangwa wa kuvikilira chigaŵa cha Barotse, kweniso chikapeleka wanangwa wa kuguliska na kuguliska vinthu vya mu chigaŵa ichi.
Mu 1897, Robert Coryndon, mulembi wa Cecil Rhodes, wakatumika na Rhodes kuti waŵe mwimiliri wa British South Africa Company ku Barotseland. Mu Okutobala 1897 wakafika ku Lealui, msumba ukuru wa Themba Lewanika, uko ŵakamupokelera makora. Pakwamba, Lewanika wakapulikiska yayi kuti Coryndon wangimira kampani ya British South Africa Company na boma la United Kingdom.
Ndipouli, mu Novembala 1899 Fumukazi Victoria yikasaina Barotziland/North Western Rhodesia Order in Council, 1899. Gulu ili likasazga charu cha Rhodesia na Barotseland ndipo likakhazikiska boma la Barotziland. Themba Lewanika likakondwa comene na muwuso uwu.[6]
Kuyana na dango ili, kampani iyi yikamba kulamulira caru ciphya. Boma liphya ili likalongozgekanga na Mulara uyo wakasankhika na mulara wa ku South Africa. Mulara wa ŵasilikari wakapanganga malango ghakukhwaskana na boma ili. Chigaŵa ichi chikagaŵika vigaŵa 9.[7]
Mu Seputembala 1900, Coryndon wakasankhika kuŵa Mulara wakwamba. Wakaŵa pa udindo uwu m'paka mu 1907. Coryndon wakasankhika na Robert Codrington, uyo wakafwa mukati mwa chaka chimoza kufuma apo wakamba kuwusa. Munthu waumaliro kuŵa Mulara wakaŵa Lawrence Aubrey Wallace. Pakwamba msumba uwu ukaŵa ku Kalomo, ndipo mu 1907 ukasamukira ku Livingstone.
Apo boma la Rhodesia likasazgikana na Northern Rhodesia mu 1911, Mulara wa Northern Rhodesia wakatora milimo iyo yikacitikanga na Mulara wa Barotziland │North-Western Rhodesia.[8]
Dango la England ndilo likalongozganga boma la Britain. Pa milandu ya ŵanthu ŵa mu caru ici, dango na mitheto ya ŵanthu ŵa mu caru ici ndivyo vikeneranga kuŵa vyakuzirwa comene, kupaturako para vikukolerana yayi na mazaza na mazaza gha Fumu. Wupu wa Wupu Wakulongozga ukaŵa na mazaza gha kweruzga milandu. Khoti la Ŵalaraŵalara likakhazikiskika, ilo likaŵa na ŵeruzgi ŵatatu, ndipo mulara wa khoti ndiyo wakaŵa pulezidenti. Pa vyeruzgo vya makhoti agha pakaŵa mwaŵi wa kuzenga apilu ku Court of Administrators. Para khoti la ku Cape Colony lazomerezgeka, munthu wangadandawura ku khoti likuru chomene la ku Cape Colony.[7]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.