Mufulira
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Mufulira ni tawuni iyo yili mu chigaŵa cha Copperbelt mu Zambia. Mufulira wakung'anamura "Malo gha Mtende na Usambazi". Msumba uwu ukazengeka kuzingilizga Mufulira Copper Mine mu ma 1930. Msumba uwu ni msumba ukuru wa chigaŵa cha Mufulira.[1]
Remove ads
Mkhalilo
Mufulira uli pa mtunda wa makilomita 19 kumwera kwa mpoto kwa tawuni ya Mokambo, pa mphaka na Democratic Republic of Congo. Msewu wa asphalt kumwera-kumadzulo (M4 Road) umagwirizanitsa Mufulira ndi Kitwe, makilomita 43 (27 mi).
Mzinda wa Ndola, malo ogulitsira ndi kutumiza katundu wa Copperbelt, uli pafupifupi makilomita 105 (65 mi), pamsewu, kumwera chakum'mawa kwa Mufulira. Pali msewu ufupi (M4 Road) uwo uli na mtunda wa makilomita 70.
Mufulira wakukolerana na mphaka ya Mokambo na Luapula mu Zambia na msewu wa Congo Pedicle. Chigaŵa icho chikwenda kufuma ku Mufulira m'paka ku Mokambo chikuchemeka M5 Road apo nthowa iyo yikujumpha ku Congo Pedicle m'paka ku Chembe Border yikuchemeka Congo Pedicle road.
Malo agho Mufulira walipo ni:12°32'08.0"S, 28°14'31.0"E (Latitude:-12.535556; Longitude:28.241944). Mufulira wali pa mtunda wa mamita 1,274.[2]
Remove ads
Mwakudumula
Msumba wa Mufulira ukazengeka kuzingilizga Mufulira Copper Mine mu ma 1930. Mu migodi iyi mukuŵa munthavi wa Zambia Railways, uwo ukwendeska katundu pera. Mufulira ni mphelerekezgo ya kumwera-kumanjiliro gha dazi kwa msewu wa Congo Pedicle uwo ukukumana na chigaŵa cha Copperbelt na chigaŵa cha Luapula, ndipo ichi chikupangiska chigaŵa ichi kuŵa chigaŵa cha malonda cha Mufulira.[1]
Ŵanthu
Mu 1990, mu muzi uwu mukaŵa ŵanthu 123,936. Mu 2000, ŵanthu aŵa ŵakaŵa 122,336. Pa kalembera wa ŵanthu wa mu 2010, ŵanthu 151,309 ndiwo ŵakakhalanga mu tawuni iyi.[3] Pa cithuzithuzi ico cili pasi apa, palembeka vinthu vyakuyana waka.
Chuma
Mgodi wa Mufulira sono uli mu mawoko gha Mopani Copper Mines, uwo uli na ŵantchito 10,000 ndipo mu 2007 ukapanga matani pafupifupi 300,000 (330,693) gha mkuwa. SMEC South Africa ndiyo yikanozga malo ghakusungiramo mkuŵa gha Mufulira. Vinthu vikamba kunangika mu charu ichi mu 1969 apo charu cha Zambia chikaŵa pa nambara 4 pa vyaru ivyo vikapanganga mkuwa.[1][4]
Maseŵera
Mu Zambia, Mufulira wakumanyikwa comene cifukwa cakuti ndiko kuli Mufulira Wanderers F.C., gulu la maseŵero gha bola.[1][5]
Ŵanthu ŵakumanyikwa
- Abe Bekker, boxer, lived here
- Kalusha Bwalya, national soccer player and African Footballer of the Year winner, in 1988, was born here.[1]
- Frederick Jacob Titus Chiluba (1943–2011), who served as the second president of Zambia, from 1991 until 2001, lived in Mufulira in the 1960s.[6]
- Robert Earnshaw, soccer player
- Mike Harris, racing driver who competed in the 1962 South African Grand Prix.
- Dafydd James, international rugby player
- Simon Mwansa Kapwepwe (1922–1980), who served as Vice President of Zambia from 1967 until 1970. He served as member of parliament for Mufulira West Constituency from December 1971 until February 1972, under the UPP political party, the only UPP MP elected.[7]
- Christopher Katongo, soccer player
- Felix Katongo, soccer player
- Kenneth Kaunda (born 1924), the founder President of Zambia, in office from 1964 until 1991. In 1948, he served as a teacher and boarding master at Mufulira Upper School.[8]
- Robert John "Mutt" Lange, songwriter and record producer
- Levy Patrick Mwanawasa (1948–2008), who served as President of Zambia from 2001 until 2008, was born in Mufulira.[1]
- Samuel "Zoom" Ndhlovu, soccer player and Zambia Soccer Team coach
- Stevie Vann, singer
- Kåre Becker
Remove ads
Wonaniso
- Mopani Copper Mines
- Copperbelt Province including the history of copper mining in Zambia
Ukaboni
External links
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads